DOI issue:
Nr. 3-4
DOI article:Mikocka-Rachubowa, Katarzyna: Rzeźby ogrodowe w Młynowie na Wołyniu i ich twórca Grzegorz Czaykowski
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.49519#0264
254
Katarzyna Mikocka-Rachubowa
zadatek na wykonanie figur kamiennych objętych nowym kontraktem14. Nie wiemy, czy
wszystkie posągi wyrzeźbił Grzegorz Czaykowski, bo we wspomnianych dokumentach
wymieniani sąjedynie nieokreśleni z nazwiska kamieniarze.
Z dyspozycji wydawanych przez Ludwikę Chodkiewiczową Szlegielowi w 1796 r.
wynika, że od stycznia do lipca ukończone posągi były sprowadzane partiami do Młyno-
wa z Poczajowa, gdzie je zapewne wykonywano (lub może jedynie składowano), i na
miejscu malowane - chodziło najpewniej o zaimpregnowanie kamiennych figur olejem
dla ochrony przed wpływami atmosferycznymi, w związku z przeznaczeniem ich do usta-
wienia w ogrodzie15.
Inwentarz Młynowa z 1799 r. wymienia znajdujące się tam kamienne rzeźby: na opa-
dającym stoku w partii ogrodu położonej po lewej stronie leżącą Kleopatrę i stojącego
poniżej Fauna, natomiast w prawej części ogrodu posąg określony jako Antinues Cesar
(chodziło o Antoniusza) i nieopodal Latonę na postumencie siedzącą. Od frontu pałacu
przy schodach stały figury Flory i Temidy, wymienione też zostały statua Latony na pagór-
ku (chodziło zapewne o Ledę) oraz posąg stojącego Apolla16.
Wiadomo, że ostatecznie wszystkich posągów było dwanaście, a prócz nich w ogro-
dzie pałacowym w Młynowie stanął pomnik Wacława Rzewuskiego, w formie urny
z napisem i insygniami, wystawiony mu przez córkę, która pisała do Szlegiela: Przypomi-
nam WPanu. Tę urnę, która stoi w Ogrodzie Filozoficznym, żeby była skończona; insygnie
zaś ojca mojego powinni być te: muzyka, malarza, poety, marszałka trybunalskiego,
dwie laski hetmana wielkiego koron[nego] buława senatora polskiego i kawalera Orła
kupą jw. pani kamieniarzom florenów] 810". W innym miejscu tego dokumentu też: „Należytość kamieniarzom
z kontraktu pierwszego i rejestrów j[m]. pana Szlegiela bez daty podanych. Wyrachowania: 10 figur kamiennych każda
a florenów] 270 - florenów] 2700.
14 Ibid., k. nlb.: W zadatkach kamieniarzom na nowy kontrakt] 1798 roku [...] 2 marca na figury kamienne na nowy
kontrakt wypłacono /[lorenów] 100.
15 Archiwum Państwowe w Krakowie, Oddział na Wawelu, Archiwum Młynowskie Chodkiewiczów nr 1596, wśród
dyspozycji wydawanych przez Ludwikę Chodkiewiczową Szlegielowi, s. 5: Die 22 Januarii 1796, Możejków [...] Oso-
by kamienne sprowadzić z Poczajowa, które niech ksiądz Piotr pomaluje, a oleju kupisz WPan sam za swoim kwitem; s.
12: [bez daty] Osoby kamienne sprowadzić, niech jej[m]. ksiądz pomaluje; s. 20: Die 12, [17]96, maja Grodno [...] Nic
mnie WP[an] nie piszesz coś porobił. Ja tylko o to proszę, iżby [...] osoby kamienne na swoim miejscu poustawione i
pomalowane [były], te zaś które osoby nie są sprowadzone, proszę ich kazać sprowadzić i pomalować, i każde na swoim
miejscu postawić [...]; s. 24-26 (dyspozycja z 18 kwietnia 1796 r. z Możejkowa): [...] 25. Te osoby trzy kamienne, o
których WP[an] piszesz, że są już sprowadzone, postaw ich WP[an] każdą na swoim miejscu, sprowadź malarza, gdyby
ich pomalował, tak jak pierwsze, co ksiądz Piotr malował, tylko trzeba dobrze pilnować, bo tak nie będzie szczyrze
malować jak ksiądz Piotr. 26. Po resztę osób kamiennych poszliffl WP[an], żeby były sprowadzone, na swoim miejscu
postawione i pomalowane; s. 28: Die 8 Junii [\7]96z Grodna. [...] Resztę figur, które jeszcze nie są sprowadzone, proszę
sprowadzić, pomalować i każdą na swoim miejscu postawić; s. 29: Die 27 Junii [\7]96 z Możejkowa [...] statuy wszyst-
kie staraj się WP[an] sprowadzić, pomalować i one na miejscach wiadomych jemu postawić; s. 34: Die 9 Julii 96
Możejków [...] 22. Figury wszystkie każ WP[an] zaraz pomalować, żeby[m] ja za przybyciem mym zastała wszystkie
pomalowane one.
16 Archiwum Państwowe w Krakowie, Oddział na Wawelu, Archiwum Młynowskie Chodkiewiczów, nr 1612: Opis
ogrodu i oranżerii w Młynowie, 1785-1869, tu: Opisanie ogrodu młynowskiego i znajduiących się w nim zabudowań
[...] 18 maja 1799, gdzie na s. 78-79: Figura na wzgórku kamienna leżąca Kleopatra sadzona [...], poniżej Kleopatry
znajduje się wpół [?] druga kamienna osadzona stojąca figura Faunus [...], idąc w prawą rękę od Kleopatry ze grobli
[...] od grobli kondygnacja wysadzona [...], na plancie ad interim znajduje się figura kamienna osadzona stojąca
Antinues [sic] Cesar [...]. Niedaleko tych gór stoi [...] figura kamienna Latona na postumencie siedząca [...], przy
pierwszych od frontu schodach znajduje się figura kamienna stojąca Flora [...], przy drugich podobnych kamienna
figura stojąca Temis [...], s. 82: Pagórek, na którym osadzona Latona kamienna jedna [...], s. 84: Figura kamienna
stojąca Apollina.
Katarzyna Mikocka-Rachubowa
zadatek na wykonanie figur kamiennych objętych nowym kontraktem14. Nie wiemy, czy
wszystkie posągi wyrzeźbił Grzegorz Czaykowski, bo we wspomnianych dokumentach
wymieniani sąjedynie nieokreśleni z nazwiska kamieniarze.
Z dyspozycji wydawanych przez Ludwikę Chodkiewiczową Szlegielowi w 1796 r.
wynika, że od stycznia do lipca ukończone posągi były sprowadzane partiami do Młyno-
wa z Poczajowa, gdzie je zapewne wykonywano (lub może jedynie składowano), i na
miejscu malowane - chodziło najpewniej o zaimpregnowanie kamiennych figur olejem
dla ochrony przed wpływami atmosferycznymi, w związku z przeznaczeniem ich do usta-
wienia w ogrodzie15.
Inwentarz Młynowa z 1799 r. wymienia znajdujące się tam kamienne rzeźby: na opa-
dającym stoku w partii ogrodu położonej po lewej stronie leżącą Kleopatrę i stojącego
poniżej Fauna, natomiast w prawej części ogrodu posąg określony jako Antinues Cesar
(chodziło o Antoniusza) i nieopodal Latonę na postumencie siedzącą. Od frontu pałacu
przy schodach stały figury Flory i Temidy, wymienione też zostały statua Latony na pagór-
ku (chodziło zapewne o Ledę) oraz posąg stojącego Apolla16.
Wiadomo, że ostatecznie wszystkich posągów było dwanaście, a prócz nich w ogro-
dzie pałacowym w Młynowie stanął pomnik Wacława Rzewuskiego, w formie urny
z napisem i insygniami, wystawiony mu przez córkę, która pisała do Szlegiela: Przypomi-
nam WPanu. Tę urnę, która stoi w Ogrodzie Filozoficznym, żeby była skończona; insygnie
zaś ojca mojego powinni być te: muzyka, malarza, poety, marszałka trybunalskiego,
dwie laski hetmana wielkiego koron[nego] buława senatora polskiego i kawalera Orła
kupą jw. pani kamieniarzom florenów] 810". W innym miejscu tego dokumentu też: „Należytość kamieniarzom
z kontraktu pierwszego i rejestrów j[m]. pana Szlegiela bez daty podanych. Wyrachowania: 10 figur kamiennych każda
a florenów] 270 - florenów] 2700.
14 Ibid., k. nlb.: W zadatkach kamieniarzom na nowy kontrakt] 1798 roku [...] 2 marca na figury kamienne na nowy
kontrakt wypłacono /[lorenów] 100.
15 Archiwum Państwowe w Krakowie, Oddział na Wawelu, Archiwum Młynowskie Chodkiewiczów nr 1596, wśród
dyspozycji wydawanych przez Ludwikę Chodkiewiczową Szlegielowi, s. 5: Die 22 Januarii 1796, Możejków [...] Oso-
by kamienne sprowadzić z Poczajowa, które niech ksiądz Piotr pomaluje, a oleju kupisz WPan sam za swoim kwitem; s.
12: [bez daty] Osoby kamienne sprowadzić, niech jej[m]. ksiądz pomaluje; s. 20: Die 12, [17]96, maja Grodno [...] Nic
mnie WP[an] nie piszesz coś porobił. Ja tylko o to proszę, iżby [...] osoby kamienne na swoim miejscu poustawione i
pomalowane [były], te zaś które osoby nie są sprowadzone, proszę ich kazać sprowadzić i pomalować, i każde na swoim
miejscu postawić [...]; s. 24-26 (dyspozycja z 18 kwietnia 1796 r. z Możejkowa): [...] 25. Te osoby trzy kamienne, o
których WP[an] piszesz, że są już sprowadzone, postaw ich WP[an] każdą na swoim miejscu, sprowadź malarza, gdyby
ich pomalował, tak jak pierwsze, co ksiądz Piotr malował, tylko trzeba dobrze pilnować, bo tak nie będzie szczyrze
malować jak ksiądz Piotr. 26. Po resztę osób kamiennych poszliffl WP[an], żeby były sprowadzone, na swoim miejscu
postawione i pomalowane; s. 28: Die 8 Junii [\7]96z Grodna. [...] Resztę figur, które jeszcze nie są sprowadzone, proszę
sprowadzić, pomalować i każdą na swoim miejscu postawić; s. 29: Die 27 Junii [\7]96 z Możejkowa [...] statuy wszyst-
kie staraj się WP[an] sprowadzić, pomalować i one na miejscach wiadomych jemu postawić; s. 34: Die 9 Julii 96
Możejków [...] 22. Figury wszystkie każ WP[an] zaraz pomalować, żeby[m] ja za przybyciem mym zastała wszystkie
pomalowane one.
16 Archiwum Państwowe w Krakowie, Oddział na Wawelu, Archiwum Młynowskie Chodkiewiczów, nr 1612: Opis
ogrodu i oranżerii w Młynowie, 1785-1869, tu: Opisanie ogrodu młynowskiego i znajduiących się w nim zabudowań
[...] 18 maja 1799, gdzie na s. 78-79: Figura na wzgórku kamienna leżąca Kleopatra sadzona [...], poniżej Kleopatry
znajduje się wpół [?] druga kamienna osadzona stojąca figura Faunus [...], idąc w prawą rękę od Kleopatry ze grobli
[...] od grobli kondygnacja wysadzona [...], na plancie ad interim znajduje się figura kamienna osadzona stojąca
Antinues [sic] Cesar [...]. Niedaleko tych gór stoi [...] figura kamienna Latona na postumencie siedząca [...], przy
pierwszych od frontu schodach znajduje się figura kamienna stojąca Flora [...], przy drugich podobnych kamienna
figura stojąca Temis [...], s. 82: Pagórek, na którym osadzona Latona kamienna jedna [...], s. 84: Figura kamienna
stojąca Apollina.