DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Loffredo, Fernando: Un contributo alla biografia fiorentina di Santi Gucci: =
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.35031#0039
34
FERNANDO LOFFREDO
składała się z jednego tylko mężczyzny i dwóch kobiet, wszyscy synowie
opuścili już domostwo ojca^.
Miałem okazję wydobyć na światło dzienne niektóre dokumenty dotyczące działalności
Giovanniego della Camilla. W latach 40. XVI w. z pewnością należał on do grona rzemieśl-
ników zatrudnionych przy katedrze Santa Maria del Fiore, kiedy nadzorowanie prac związa-
nych z cechem sukienników (Arte della Lana), podlegało bezpośrednio zwierzchnictwu
Baccia Bandinellego V W dokumencie z 14 stycznia 1541 r., w którym władze cechu na
prośbę Bandinellego zaaprobowały wydłużenie godzin pracy, a co za tym idzie wzrost wy-
nagrodzeń, pojawia się 777<?gZVe7'TońawYas* W/? o/u/, g/Z/As' g/owZ/te Lż/77777n7/<? z gażą //7we 7,
^oZgZZ A7u<?,s47ia G/orun/?/ g/Z Mc/zo/ó wymieniony jest także w (Żzzur/e/Y?/ <7/
(księgach rachunkowych) katediy w 2. półroczu 1540 i w 1. połowie 1541 rV Trzeba
przy tym pamiętać, że Giovanniemu przysługiwał tytuł „maestro", bowiem wówczas praco-
wał przy katedrze inny Gzowz/zni <7z Xz77zo/0 AćYZ7yze//z7zo, któiy nie był mistrzem i nie może być
identyfikowany z ojcem Santiego^. Na pochodzącej z 1542 r. liście wypłat przysługujących
'6 „Dzielnica San Giovanni, parafia San Piero Maggiore, Giovanni di Niccoló d'Arrigo, snycerz, ł-1-2".
AZ/g ZrogcZrg AZ/gr c/A fZ ^ZaZo 7Z Fior^nzaTaZZa Panno 7442, druk anastatyczny w YZDAgAirA ne/ 7442, red. Silvia
MELONITRKULJA, Firenze 1991, AlbertoBruschi Editore, k. 118r. Spisz 1562 r. jest mniej dokładny niż poprzedza-
jący go o dziesięciolecie: wymienia tylko członków dymu, zarówno męskich, jak i żeńskich, pomija zaś nazwę ulicy.
'' Dnia 24 listopada 1540 „Jego Ekscelencja rozważył sprawę i wyraził życzenie (...), ażeby pracujący przy tej budowie,
tak obecnie, jak i w przyszłości, nie wydawali żadnych nowych rozporządzeń bez uprzedniego powiadomienia i uzyska-
nia aprobaty mistrza Baccia Bandinellego, kawalera św. Jakuba i rzeźbiarza florenckiego". Biblioteca Nazionale Centra-
le di Firenze, TAnGtino Z?g77rAA//i, 9, k. 15, [w:] Zygmunt WAŹBIŃSM, GAcco&in/o /neAceo AZ DAegno o TOFenzo
n<?/ C/nrąrgcgrAo. 7Ag? g ZViAzZo7?g, 2 voll., Firenze 1987, Leo S. Olschki Editore, s. 64; por. wersję łacińską zachowaną
w AOSMF, łł.2.13 (TAZ/ZrgrYrzZorA, 742P-7442), k. 55 verso, opublikowaną przez: Giovanni GAYE, CgrrTgggZo rAgAYo
g/UrATt/ AZ ^gco/Z A7F AT e AT7, 3 voll., Firenze 1839-1840, Giuseppe Molini, vol. 11, ss. 498-499; dokładniejsza
transkrypcja w: Louis Alexander WALDMAN, Tłuccfo TZgrrrArrgZZZ a/r<7mY grt Ag MgAcZ coMit 4 co/pny q76g77*Zy 7770A777
yoMrcgs'. Philadelphia 2004, American Philosophicał Society, doc. 338, s. 206.
[...jpgr w^ńig/77 A'c7/ r7o/um/' ggyM/A wagAt/h Ruccń' & Rgr/rAng/ZZy, ń? AAwA yggrZpgZZZrr/y
^MpmbctA gtyhZrnk' ZZZrrgr 7 panwM/71 gf ńi gytntg 7 ^o/ZA 3 g/rro/ZZrgt go/^MW, gwgpto /nagAtzu 7oZ?g7777rg AZcZro-
/A g/ZZg/s' <7o/7?mg Ca/wm/A, gru' w/wrA 077777/ fg/upo/^g go /aóo/^nfg /Ag 7, yo/A ópo7T07*M/7? gąrgr/ZZrg/ A'g [...]. 15
grudnia 1541 obniżono dniówkę Giovanniego do 1 lira i 5 soldów. AOSMF, 11.2.13, Dg/Zóg/uzZc/A 742P-7442, k. 57 r-
v, i 68 v; publ. w: WALDMAN, op. cit., dok. 345, ss. 209-211 i przyp. 1.
Mog^Ao GioFćumi g/Z 7V/cZ7oZo g/Z AZAn'g/70 [?] ^cgrryg/ZAo ggg/A 24 A rZZcg/rhrg Z/7*g 7, g' A//o, co/rto/rh; g orZrZZ 37
g/gtto, ZZrg ^noAro porto co/rtontZ; g o A/i 27 g/Z gg/?r:g/Zo ZZrg 4, ^o/A 4, g' AtZo, conto/rtZ; A/g^g^Zro CZow/r/^Z A Mg/roZo A
co/itro A' oFgrg pgr /rrg^g A 4Zcg/7Arg ZZrg 77, w/g/Z 4 co7?7g oporg o/ /Aro ZrArrco 727, ZZrg 77, ^o/A 4; AOSMF,
VIII. 1.178, ^MoAr/rZ g/Z cgM\M, 7444 ZMgZZo-Acg/r^hrg, di Francesco dAntonio Giraldi, k. 87 lewa i prawa. Annę
MARKHAM SCHULZ (Gigw^guA? Mo^co ggrZZgg/ Pog/ow/ro.' o RgnoZ^gt^cg &MZp/07* Z/? 7AZy gmg/ Ro/g777g/, 2 voll.,
University Park, Pennsylvania 1998, The Pennsylvania State University Press, s. 130, przyp. 32) przywołała odnalezio-
ny przez Louisa Waldmana dokument, przepisując jedynie nazwisko rzeźbiarza i nie podając danych archiwalnych. W
przypisie czytamy jedynie "the account books of the Florentine Opera del Duomo record payments or credits to «Gio-
vanni di Nicholó d'Albengho scharpellino^ in the second half of 1540". Dzięki tej dacie zdołałem dotrzeć do oryginału.
Pragnę zaznaczyć, że proponuję nieco odmienne odczytanie patronimu Giovanniego. Słowo, które Waldman i Schulz
odczytują jako „Albengho", postrzegam raczej jako „Ałderigho". Zachodzi tu zatem rozbieżność onomastyczna, która
wzbudziła we mnie poważne wątpliwości. Giovanni della Camilla w znanych dokumentach zazwyczaj rejestrowany jest
jako GiowmA A ZV/ccoZo g/'A/vigo. W tym przypadku mamy do czynienia z „Ałderigho", a wiec z ewidentnie innym
nazwiskiem. Jednakże oczywisty asonans i porównanie z innymi dokumentami, w których występuje „maestro Giovanni",
pozwalają złożyć tę rozbieżność na karb niedokładności zapisu. W wyniku dalszej kwerendy dotarłem do innego dokumen-
tu odnoszącego się do 1. połowy 1541, w którym pojawia się /yrgrg^Ao GiowmA A ZV/ccoZo ,?cg?7yg///7?o (VIII.1.179,
(A/g/A7YA A' Cgr^gr, 7447 ggr7r7Ao-g/7/g/70, di Raffaello di Pandolfo Corbinelli, kk. 14 lewa i prawa). Życzliwej pomocy w
odczytaniu tych kard udzielił mi Lorenzo Fabbri, dyrektor Archivio delLOpera di Santa Maria deł Fiore.
Mogę to stwierdzić z całą pewnością, jako że obaj pojawiają się w przytaczanych ĆWgrA A ggr&sn. W indeksie
występują oddzielnie, a zbieżność imion, która już wówczas mogła prowadzić do nieporozumień, została zatarta przez
FERNANDO LOFFREDO
składała się z jednego tylko mężczyzny i dwóch kobiet, wszyscy synowie
opuścili już domostwo ojca^.
Miałem okazję wydobyć na światło dzienne niektóre dokumenty dotyczące działalności
Giovanniego della Camilla. W latach 40. XVI w. z pewnością należał on do grona rzemieśl-
ników zatrudnionych przy katedrze Santa Maria del Fiore, kiedy nadzorowanie prac związa-
nych z cechem sukienników (Arte della Lana), podlegało bezpośrednio zwierzchnictwu
Baccia Bandinellego V W dokumencie z 14 stycznia 1541 r., w którym władze cechu na
prośbę Bandinellego zaaprobowały wydłużenie godzin pracy, a co za tym idzie wzrost wy-
nagrodzeń, pojawia się 777<?gZVe7'TońawYas* W/? o/u/, g/Z/As' g/owZ/te Lż/77777n7/<? z gażą //7we 7,
^oZgZZ A7u<?,s47ia G/orun/?/ g/Z Mc/zo/ó wymieniony jest także w (Żzzur/e/Y?/ <7/
(księgach rachunkowych) katediy w 2. półroczu 1540 i w 1. połowie 1541 rV Trzeba
przy tym pamiętać, że Giovanniemu przysługiwał tytuł „maestro", bowiem wówczas praco-
wał przy katedrze inny Gzowz/zni <7z Xz77zo/0 AćYZ7yze//z7zo, któiy nie był mistrzem i nie może być
identyfikowany z ojcem Santiego^. Na pochodzącej z 1542 r. liście wypłat przysługujących
'6 „Dzielnica San Giovanni, parafia San Piero Maggiore, Giovanni di Niccoló d'Arrigo, snycerz, ł-1-2".
AZ/g ZrogcZrg AZ/gr c/A fZ ^ZaZo 7Z Fior^nzaTaZZa Panno 7442, druk anastatyczny w YZDAgAirA ne/ 7442, red. Silvia
MELONITRKULJA, Firenze 1991, AlbertoBruschi Editore, k. 118r. Spisz 1562 r. jest mniej dokładny niż poprzedza-
jący go o dziesięciolecie: wymienia tylko członków dymu, zarówno męskich, jak i żeńskich, pomija zaś nazwę ulicy.
'' Dnia 24 listopada 1540 „Jego Ekscelencja rozważył sprawę i wyraził życzenie (...), ażeby pracujący przy tej budowie,
tak obecnie, jak i w przyszłości, nie wydawali żadnych nowych rozporządzeń bez uprzedniego powiadomienia i uzyska-
nia aprobaty mistrza Baccia Bandinellego, kawalera św. Jakuba i rzeźbiarza florenckiego". Biblioteca Nazionale Centra-
le di Firenze, TAnGtino Z?g77rAA//i, 9, k. 15, [w:] Zygmunt WAŹBIŃSM, GAcco&in/o /neAceo AZ DAegno o TOFenzo
n<?/ C/nrąrgcgrAo. 7Ag? g ZViAzZo7?g, 2 voll., Firenze 1987, Leo S. Olschki Editore, s. 64; por. wersję łacińską zachowaną
w AOSMF, łł.2.13 (TAZ/ZrgrYrzZorA, 742P-7442), k. 55 verso, opublikowaną przez: Giovanni GAYE, CgrrTgggZo rAgAYo
g/UrATt/ AZ ^gco/Z A7F AT e AT7, 3 voll., Firenze 1839-1840, Giuseppe Molini, vol. 11, ss. 498-499; dokładniejsza
transkrypcja w: Louis Alexander WALDMAN, Tłuccfo TZgrrrArrgZZZ a/r<7mY grt Ag MgAcZ coMit 4 co/pny q76g77*Zy 7770A777
yoMrcgs'. Philadelphia 2004, American Philosophicał Society, doc. 338, s. 206.
[...jpgr w^ńig/77 A'c7/ r7o/um/' ggyM/A wagAt/h Ruccń' & Rgr/rAng/ZZy, ń? AAwA yggrZpgZZZrr/y
^MpmbctA gtyhZrnk' ZZZrrgr 7 panwM/71 gf ńi gytntg 7 ^o/ZA 3 g/rro/ZZrgt go/^MW, gwgpto /nagAtzu 7oZ?g7777rg AZcZro-
/A g/ZZg/s' <7o/7?mg Ca/wm/A, gru' w/wrA 077777/ fg/upo/^g go /aóo/^nfg /Ag 7, yo/A ópo7T07*M/7? gąrgr/ZZrg/ A'g [...]. 15
grudnia 1541 obniżono dniówkę Giovanniego do 1 lira i 5 soldów. AOSMF, 11.2.13, Dg/Zóg/uzZc/A 742P-7442, k. 57 r-
v, i 68 v; publ. w: WALDMAN, op. cit., dok. 345, ss. 209-211 i przyp. 1.
Mog^Ao GioFćumi g/Z 7V/cZ7oZo g/Z AZAn'g/70 [?] ^cgrryg/ZAo ggg/A 24 A rZZcg/rhrg Z/7*g 7, g' A//o, co/rto/rh; g orZrZZ 37
g/gtto, ZZrg ^noAro porto co/rtontZ; g o A/i 27 g/Z gg/?r:g/Zo ZZrg 4, ^o/A 4, g' AtZo, conto/rtZ; A/g^g^Zro CZow/r/^Z A Mg/roZo A
co/itro A' oFgrg pgr /rrg^g A 4Zcg/7Arg ZZrg 77, w/g/Z 4 co7?7g oporg o/ /Aro ZrArrco 727, ZZrg 77, ^o/A 4; AOSMF,
VIII. 1.178, ^MoAr/rZ g/Z cgM\M, 7444 ZMgZZo-Acg/r^hrg, di Francesco dAntonio Giraldi, k. 87 lewa i prawa. Annę
MARKHAM SCHULZ (Gigw^guA? Mo^co ggrZZgg/ Pog/ow/ro.' o RgnoZ^gt^cg &MZp/07* Z/? 7AZy gmg/ Ro/g777g/, 2 voll.,
University Park, Pennsylvania 1998, The Pennsylvania State University Press, s. 130, przyp. 32) przywołała odnalezio-
ny przez Louisa Waldmana dokument, przepisując jedynie nazwisko rzeźbiarza i nie podając danych archiwalnych. W
przypisie czytamy jedynie "the account books of the Florentine Opera del Duomo record payments or credits to «Gio-
vanni di Nicholó d'Albengho scharpellino^ in the second half of 1540". Dzięki tej dacie zdołałem dotrzeć do oryginału.
Pragnę zaznaczyć, że proponuję nieco odmienne odczytanie patronimu Giovanniego. Słowo, które Waldman i Schulz
odczytują jako „Albengho", postrzegam raczej jako „Ałderigho". Zachodzi tu zatem rozbieżność onomastyczna, która
wzbudziła we mnie poważne wątpliwości. Giovanni della Camilla w znanych dokumentach zazwyczaj rejestrowany jest
jako GiowmA A ZV/ccoZo g/'A/vigo. W tym przypadku mamy do czynienia z „Ałderigho", a wiec z ewidentnie innym
nazwiskiem. Jednakże oczywisty asonans i porównanie z innymi dokumentami, w których występuje „maestro Giovanni",
pozwalają złożyć tę rozbieżność na karb niedokładności zapisu. W wyniku dalszej kwerendy dotarłem do innego dokumen-
tu odnoszącego się do 1. połowy 1541, w którym pojawia się /yrgrg^Ao GiowmA A ZV/ccoZo ,?cg?7yg///7?o (VIII.1.179,
(A/g/A7YA A' Cgr^gr, 7447 ggr7r7Ao-g/7/g/70, di Raffaello di Pandolfo Corbinelli, kk. 14 lewa i prawa). Życzliwej pomocy w
odczytaniu tych kard udzielił mi Lorenzo Fabbri, dyrektor Archivio delLOpera di Santa Maria deł Fiore.
Mogę to stwierdzić z całą pewnością, jako że obaj pojawiają się w przytaczanych ĆWgrA A ggr&sn. W indeksie
występują oddzielnie, a zbieżność imion, która już wówczas mogła prowadzić do nieporozumień, została zatarta przez