DOI issue:
Nr. 1-2
DOI article:Jurkowlaniec, Tadeusz: Małpa, lew i paralityk: kilka uwag o dekoracji rzeźbiarskiej prezbiterium kościoła Mariackiego w Krakowie
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.34904#0016
10
TADEUSZ JURKOWLANIEC
6. ATrzków; grezbńerzMfM kokczo/tz ATtzrzńckzcgo.
XoZ7Ao/(Z /N-3.h/. To A 7(Z Vc ZZ.S'Z Az zAo w / (Z z? z cc
poop;
Chodzi tu zwłaszcza o identyfikację dwóch postaci - człekokształtnej w zamknięciu okna
(S.4; ii. 1,3, 13)imłodegomężczyznyprzyrdzeniukonsoii(N.3.a; ił. I,ł4, ł6-17)-oraz
postrzeganie dekoracji klucza (N.3; il. ł, 14, 20), której głównym motywem jest głowa
lwa. Tym rzeźbom poświęcę więcej uwagi.
DcAwYZC/# SZCZAM ZtAzZC/ (A. 4)
Człekokształtną istotę na zworniku (S.4; il. 1,3, 13) rozpoznawano rozmaicie. Łuszcz-
kiewicz dopatrzył się w jej obliczu cech portretowych i domyślał się podobizny Wierzyn-
ka*-. Hipotezę tę początkowo podtrzymał Feliks Kopera, ale wnet poprzestał na opisie
głowy „mężczyzny"^. Anna Misiąg-Bocheńska określiła figurkę jako „skarykaturowaną
postać ludzką"*4, natomiast Krystyna Sinko-Popielowa, która rzeźby mariackie oglądała
z bliska, z rusztowań, zobaczyła w szczycie okna „biust smutnego demona"^. Opinie te
przyjmowali inni badacze. Tadeusz Dobrowolski w pierwszym wydaniu SzAzkz ATakowcz
pisał, że na zworniku figuruje „sporych wymiarów potwór ludzki", a w następnych edy-
cjach - „sporych wymiarów demoniczna głowa"^. Sytuację badawczą w połowie lat 60.
XX w. oddał Adam Bochnak, wymieniając „niewyjaśnioną dotychczas, karykaturalną
postać"^. Nowy etap badań zapoczątkował Maciej Gutowski, twierdząc, że w kluczu
'2 ŁUSZCZKIEW1CZ, op. cit., (jak przyp. 5) 1871, s. 9; 1872, s. 65.
Feliks KOPERA, kozzzzzzkz Krakowa MaksyMzana z Aazzzk/awa Cercków z tekytezzt.., t. 1, Kraków, Warszawa 1904,
s. 79. Por.: id., „O rzeźbach naszych gotyckich budynków w XIV wieku" [w:] Aokkze Mzzzezzzzz. Ma/arytwo - zzeźka -
grzewyA arzyytyczay, wyd. Feliks KOPERA, Julian PAGACZEWSK1,1, z. VI. Kraków [1909], s. 2; id., „Dzieje bu-
downictwa i rzeźby w Polsce" [w:] Aokka. Okrąży z ogzky, t. II, Lwów 1909 (Wydawnictwo Macierzy Polskiej, Nr 83;
z Fundacji im. Tadeusza Kościuszki, Nr 4), s. 422.
Anna MISIĄG-BOCHEŃSKA, „Ze studiów nad gotycką rzeźbą architektoniczną w Polsce" Azzz/ezyzz /7z'Vorz'z ózZakz
z Azz/Zary 111, 1935, s. 203.
Krystyna SINKO-POPIELOWA, „Maszkary mariackie i przygoda Arystotelesa w Krakowie" Kzzrzer 7z'Zez^acko-Aa-
zzkowy, (Matek aC 7Mtrowaaego Kariera CoJzzezzzzego 16, 1939, nr 9, s. II.
Tadeusz DOBROWOLSKI, óztaka ATakowa, Kraków 1950, s. 140; to samo [1959], s. 161; 1964, s. 166; 1976,
s. [121]; 1978, s. 131.
Adam BOCHNAK, „Kraków gotycki" [w:] Kz*akówyego Jzze/e z .yztnka, pod red. Jana DĄBROWSKIEGO, Warsza-
wa 1965, s. 130.
TADEUSZ JURKOWLANIEC
6. ATrzków; grezbńerzMfM kokczo/tz ATtzrzńckzcgo.
XoZ7Ao/(Z /N-3.h/. To A 7(Z Vc ZZ.S'Z Az zAo w / (Z z? z cc
poop;
Chodzi tu zwłaszcza o identyfikację dwóch postaci - człekokształtnej w zamknięciu okna
(S.4; ii. 1,3, 13)imłodegomężczyznyprzyrdzeniukonsoii(N.3.a; ił. I,ł4, ł6-17)-oraz
postrzeganie dekoracji klucza (N.3; il. ł, 14, 20), której głównym motywem jest głowa
lwa. Tym rzeźbom poświęcę więcej uwagi.
DcAwYZC/# SZCZAM ZtAzZC/ (A. 4)
Człekokształtną istotę na zworniku (S.4; il. 1,3, 13) rozpoznawano rozmaicie. Łuszcz-
kiewicz dopatrzył się w jej obliczu cech portretowych i domyślał się podobizny Wierzyn-
ka*-. Hipotezę tę początkowo podtrzymał Feliks Kopera, ale wnet poprzestał na opisie
głowy „mężczyzny"^. Anna Misiąg-Bocheńska określiła figurkę jako „skarykaturowaną
postać ludzką"*4, natomiast Krystyna Sinko-Popielowa, która rzeźby mariackie oglądała
z bliska, z rusztowań, zobaczyła w szczycie okna „biust smutnego demona"^. Opinie te
przyjmowali inni badacze. Tadeusz Dobrowolski w pierwszym wydaniu SzAzkz ATakowcz
pisał, że na zworniku figuruje „sporych wymiarów potwór ludzki", a w następnych edy-
cjach - „sporych wymiarów demoniczna głowa"^. Sytuację badawczą w połowie lat 60.
XX w. oddał Adam Bochnak, wymieniając „niewyjaśnioną dotychczas, karykaturalną
postać"^. Nowy etap badań zapoczątkował Maciej Gutowski, twierdząc, że w kluczu
'2 ŁUSZCZKIEW1CZ, op. cit., (jak przyp. 5) 1871, s. 9; 1872, s. 65.
Feliks KOPERA, kozzzzzzkz Krakowa MaksyMzana z Aazzzk/awa Cercków z tekytezzt.., t. 1, Kraków, Warszawa 1904,
s. 79. Por.: id., „O rzeźbach naszych gotyckich budynków w XIV wieku" [w:] Aokkze Mzzzezzzzz. Ma/arytwo - zzeźka -
grzewyA arzyytyczay, wyd. Feliks KOPERA, Julian PAGACZEWSK1,1, z. VI. Kraków [1909], s. 2; id., „Dzieje bu-
downictwa i rzeźby w Polsce" [w:] Aokka. Okrąży z ogzky, t. II, Lwów 1909 (Wydawnictwo Macierzy Polskiej, Nr 83;
z Fundacji im. Tadeusza Kościuszki, Nr 4), s. 422.
Anna MISIĄG-BOCHEŃSKA, „Ze studiów nad gotycką rzeźbą architektoniczną w Polsce" Azzz/ezyzz /7z'Vorz'z ózZakz
z Azz/Zary 111, 1935, s. 203.
Krystyna SINKO-POPIELOWA, „Maszkary mariackie i przygoda Arystotelesa w Krakowie" Kzzrzer 7z'Zez^acko-Aa-
zzkowy, (Matek aC 7Mtrowaaego Kariera CoJzzezzzzego 16, 1939, nr 9, s. II.
Tadeusz DOBROWOLSKI, óztaka ATakowa, Kraków 1950, s. 140; to samo [1959], s. 161; 1964, s. 166; 1976,
s. [121]; 1978, s. 131.
Adam BOCHNAK, „Kraków gotycki" [w:] Kz*akówyego Jzze/e z .yztnka, pod red. Jana DĄBROWSKIEGO, Warsza-
wa 1965, s. 130.