DOI issue:
Nr. 1-2
DOI article:Skibiński, Franciszek: Warsztat Willema van den Blocke w świetle akt gdańskiego cechu murarzy, kamieniarzy i rzeźbiarzy
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.34904#0093
WARSZTAT WlLLEMA VAN DEN BLOCKE W ŚWIETLE AKT GDAŃSKIEGO CECHU
87
(należy brać pod uwagę możliwość nielegalnej pracy w a/g/zYr, wbrew regulacjom ce-
chu^), dokumenty te przynoszą niepowtarzalną możliwość częściowej przynajmniej re-
konstrukcji działalności warsztatu rzeźbiarskiego schyłku XVI w.
Pierwsi członkowie pracowni Wiłlema van den Błocke zostali odnotowani w 1585 r..
Wtedy to, oprócz przyjęcia na naukę małoletniego jeszcze syna Abrahama'^, mistrz opła-
cił dwóch czeladników^. Podobna, niewielka liczba zatrudnianych utrzymywała się
w kolejnych latach, aż do roku 1590^. W ostatnim dziesięcioleciu XVI stulecia warsztat
Willema powiększył się, jednak nawet w szczytowym okresie 1594-1596 łączna liczba
czeladników i uczniów nieznacznie przekraczała dziesięć osób^. Zauważalny w łatach
dziewięćdziesiątych XVI w. wzrost liczby zatrudnionych współpracowników można po-
wiązać z licznymi i pracochłonnymi zamówieniami realizowanymi przez warsztat Wille-
ma van den Błocke, w tym monumentalnym nagrobkiem króla szwedzkiego Jana III Wazy.
Wedle słów samego Willema zawartych w suplice z 1594 r. praca przy nim wymagała
zatrudnienia dodatkowych pomocników^. Na przełomie stuleci dostrzegalne jest ograni-
czenie wielkości pracowni - w 1599 r. mistrz wniósł opłatę jedynie za trzech czeladników.
Jest to też ostatni wpis, dotyczący opłaty za czeladników, który udało się odnaleźć, zaś
nieliczne informacje z kolejnych lat dotyczą jedynie wyzwalania przyjętych wcześniej
uczniów^". Zaskakujące zanikanie %/g/zYr około 1600 r., które następowało równocześnie
z powstaniem prężnego warsztatu syna niderlandzkiego twórcy, Abrahama van den Bloc-
ke (mistrza od 1597 r.) zdaje się wskazywać, iż ten ostatni mógł od wymienionego mo-
mentu pracować razem z ojcem, przejmując od niego obowiązki reprezentowania
'6 Fakt nielegalnego zatrudniania pomocników znany jest z innych gdańskich warsztatów kamieniarskich, jak choćby
z pracowni Willema van der Meer młodszego, patrz Jacek TYLICKI, „Meer, van der, czyli Barth",
Pomorza Xa<7wM/aAłmgo, t. 3, Gdańsk 1997, s. 180-185.
^ APG 300, C/2057, s. 250.
Peter von Dusseldorf (APG, 300, C/2057, s. 256) i Philip von den Błocke (300, C/2057, s. 258). Na temat obu tych
postaci, zob. niżej w tekście i przyp. 35-42.
W 1586 r. działali w pracowni Philip von dem Błock (APG 300, C/2058, s. łl); w 1587 Adrian de Ponne i Jacob
Colinus (APG 300, C/2058, s. 20); w 1588 ci sami (APG 300, C/2058, s. 38) oraz Claus von Brussel (APG 300, C/2058,
s. 47); w 1589 Philip von dem Błock i Jacob Colinus (APG 300, C/2058, s. 56); w 1590 Philip von den Błock i Rombout
von Fresen (APG 300, C/2058, s. 74). Ponadto w roku 1589 wspomniany jest uczeń imieniem Georg Schrogeder (APG
300, C/2058, s. 57). Imiona i nazwiska poszczególnych czeladników, które nota bono brzmią często niderlandzko,
zapisywane były w różnych formach, niejednokrotnie dalekich od dzisiejszych, np. Rombout von Fresen określany był
jako Rumbert, Rumełt bądź Rammert, Jacob Colinus jako Colenz bądź Kolens, zaś Adrian de Ponne jako de Ponde.
-0 Czeladnicy za których uiszczono opłatę: w 1591 roku Philip von dem Błock, Rombout von Fresen, Hans Alexander,
Georg „ein Bildhauer" (APG 300, C/2058, s. 82) oraz Peter von Dusseldorf (APG 300, C/2058, s. 88); w 1592 Rombout
von Fresen, Philip von dem Błock, Franz von Błock, Adrian de Ponne, Hans de Wahl (APG 300, C/2058, s. 94-95);
w 1593 Philip von dem Błock, Paul Bocke, Rombout von Fresen, Bert Spoeg (APG 300, C/2058, s. 110); w 1594
Servatius Kónig, Rombout von Fresen, Dionisius (de Wahl?) (APG 300, C/2058, s. 127), Lambert Marens, Hans von
Brussel (APG 300, C/2058, s. 129); w 1595 Servatius Kónig, Dionisius (de Wahl?), Romboult von Fresen, Lambert
Marens, Hans von Brussel, Paul von dem Tils (APG 300, C/2058, s. 147); w 1596 Hans Flaminck (APG 330, C/2053,
s. 16), Rombout von Fresen, Dionisius de Wahl, Hans de Wahl, Philip von dem Błock (APG 300, C/2058, s. 158);
w 1597 Hans de Wahl, Rombout von Fresen, Heinrich „ein Bildthauer" (APG 300, C/2058, s. 176); w 1598 Rombout
von Fresen, Hans de Wahl, Servatius Kónig (APG 300, C/2058, s. 190), Hans von Gosfeldt, Wiet von Kostnitz (APG
300, C/2058, s. 195); w 1599 Hans Gosfeldt, Daniel Strede (APG 300, C/2058, s. 204), Marten de Wahl (APG 300, C/
2058, s. 210). Do wymienionych tu czeladników doliczyć należy pewną liczbę uczniów, a także czeladników na termi-
nie mistrzowskim (w r. 1594 Abraham van den Błocke i Tewes Barch - APG 300, C/2052, s. 152).
2' KRZYSIAK, op. cit., s. 76-78
— W 1600 r. Gergen Tenzer przyjęty w r. 1596 (APG 300, C/2058, s. 158, 238), zaś w 1602 r. Hans Tenzel (APG 300,
C/2058, s. 267); podobieństwo nazwisk sugeruje, iż mogli oni być ze sobą spokrewnieni.
87
(należy brać pod uwagę możliwość nielegalnej pracy w a/g/zYr, wbrew regulacjom ce-
chu^), dokumenty te przynoszą niepowtarzalną możliwość częściowej przynajmniej re-
konstrukcji działalności warsztatu rzeźbiarskiego schyłku XVI w.
Pierwsi członkowie pracowni Wiłlema van den Błocke zostali odnotowani w 1585 r..
Wtedy to, oprócz przyjęcia na naukę małoletniego jeszcze syna Abrahama'^, mistrz opła-
cił dwóch czeladników^. Podobna, niewielka liczba zatrudnianych utrzymywała się
w kolejnych latach, aż do roku 1590^. W ostatnim dziesięcioleciu XVI stulecia warsztat
Willema powiększył się, jednak nawet w szczytowym okresie 1594-1596 łączna liczba
czeladników i uczniów nieznacznie przekraczała dziesięć osób^. Zauważalny w łatach
dziewięćdziesiątych XVI w. wzrost liczby zatrudnionych współpracowników można po-
wiązać z licznymi i pracochłonnymi zamówieniami realizowanymi przez warsztat Wille-
ma van den Błocke, w tym monumentalnym nagrobkiem króla szwedzkiego Jana III Wazy.
Wedle słów samego Willema zawartych w suplice z 1594 r. praca przy nim wymagała
zatrudnienia dodatkowych pomocników^. Na przełomie stuleci dostrzegalne jest ograni-
czenie wielkości pracowni - w 1599 r. mistrz wniósł opłatę jedynie za trzech czeladników.
Jest to też ostatni wpis, dotyczący opłaty za czeladników, który udało się odnaleźć, zaś
nieliczne informacje z kolejnych lat dotyczą jedynie wyzwalania przyjętych wcześniej
uczniów^". Zaskakujące zanikanie %/g/zYr około 1600 r., które następowało równocześnie
z powstaniem prężnego warsztatu syna niderlandzkiego twórcy, Abrahama van den Bloc-
ke (mistrza od 1597 r.) zdaje się wskazywać, iż ten ostatni mógł od wymienionego mo-
mentu pracować razem z ojcem, przejmując od niego obowiązki reprezentowania
'6 Fakt nielegalnego zatrudniania pomocników znany jest z innych gdańskich warsztatów kamieniarskich, jak choćby
z pracowni Willema van der Meer młodszego, patrz Jacek TYLICKI, „Meer, van der, czyli Barth",
Pomorza Xa<7wM/aAłmgo, t. 3, Gdańsk 1997, s. 180-185.
^ APG 300, C/2057, s. 250.
Peter von Dusseldorf (APG, 300, C/2057, s. 256) i Philip von den Błocke (300, C/2057, s. 258). Na temat obu tych
postaci, zob. niżej w tekście i przyp. 35-42.
W 1586 r. działali w pracowni Philip von dem Błock (APG 300, C/2058, s. łl); w 1587 Adrian de Ponne i Jacob
Colinus (APG 300, C/2058, s. 20); w 1588 ci sami (APG 300, C/2058, s. 38) oraz Claus von Brussel (APG 300, C/2058,
s. 47); w 1589 Philip von dem Błock i Jacob Colinus (APG 300, C/2058, s. 56); w 1590 Philip von den Błock i Rombout
von Fresen (APG 300, C/2058, s. 74). Ponadto w roku 1589 wspomniany jest uczeń imieniem Georg Schrogeder (APG
300, C/2058, s. 57). Imiona i nazwiska poszczególnych czeladników, które nota bono brzmią często niderlandzko,
zapisywane były w różnych formach, niejednokrotnie dalekich od dzisiejszych, np. Rombout von Fresen określany był
jako Rumbert, Rumełt bądź Rammert, Jacob Colinus jako Colenz bądź Kolens, zaś Adrian de Ponne jako de Ponde.
-0 Czeladnicy za których uiszczono opłatę: w 1591 roku Philip von dem Błock, Rombout von Fresen, Hans Alexander,
Georg „ein Bildhauer" (APG 300, C/2058, s. 82) oraz Peter von Dusseldorf (APG 300, C/2058, s. 88); w 1592 Rombout
von Fresen, Philip von dem Błock, Franz von Błock, Adrian de Ponne, Hans de Wahl (APG 300, C/2058, s. 94-95);
w 1593 Philip von dem Błock, Paul Bocke, Rombout von Fresen, Bert Spoeg (APG 300, C/2058, s. 110); w 1594
Servatius Kónig, Rombout von Fresen, Dionisius (de Wahl?) (APG 300, C/2058, s. 127), Lambert Marens, Hans von
Brussel (APG 300, C/2058, s. 129); w 1595 Servatius Kónig, Dionisius (de Wahl?), Romboult von Fresen, Lambert
Marens, Hans von Brussel, Paul von dem Tils (APG 300, C/2058, s. 147); w 1596 Hans Flaminck (APG 330, C/2053,
s. 16), Rombout von Fresen, Dionisius de Wahl, Hans de Wahl, Philip von dem Błock (APG 300, C/2058, s. 158);
w 1597 Hans de Wahl, Rombout von Fresen, Heinrich „ein Bildthauer" (APG 300, C/2058, s. 176); w 1598 Rombout
von Fresen, Hans de Wahl, Servatius Kónig (APG 300, C/2058, s. 190), Hans von Gosfeldt, Wiet von Kostnitz (APG
300, C/2058, s. 195); w 1599 Hans Gosfeldt, Daniel Strede (APG 300, C/2058, s. 204), Marten de Wahl (APG 300, C/
2058, s. 210). Do wymienionych tu czeladników doliczyć należy pewną liczbę uczniów, a także czeladników na termi-
nie mistrzowskim (w r. 1594 Abraham van den Błocke i Tewes Barch - APG 300, C/2052, s. 152).
2' KRZYSIAK, op. cit., s. 76-78
— W 1600 r. Gergen Tenzer przyjęty w r. 1596 (APG 300, C/2058, s. 158, 238), zaś w 1602 r. Hans Tenzel (APG 300,
C/2058, s. 267); podobieństwo nazwisk sugeruje, iż mogli oni być ze sobą spokrewnieni.