DOI issue:
Nr. 1-2
DOI article:Skibiński, Franciszek: Warsztat Willema van den Blocke w świetle akt gdańskiego cechu murarzy, kamieniarzy i rzeźbiarzy
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.34904#0095
WARSZTAT WlLLEMA VAN DEN BLOCKE W ŚWIETLE AKT GDAŃSKIEGO CECHU
89
oznaczają zapewne, odpowiednio, kamieniarzy i rzeźbiarzy^. Niektórzy czeladnicy nazy-
wani bywają obydwoma terminami^. Wśród tych, co do których możemy przypuszczać,
iż zajmowali się raczej pracami rzeźbiarskimi, zwraca szczególną uwagę brzmieniem na-
zwiska Philip van den Blocke^. Warto zauważyć, że znaczna liczba czeladników określa-
nych jako w pracowni pochodzącego z Mechelen artysty jest wyraźnie większa
niż w warsztatach innych gdańskich mistrzów^.
Należy zwrócić baczniejszą uwagę na pochodzenie i drogę zawodową pracujących
u Willema czeladników i uczniów. Choć nie możemy im dziś przypisać żadnych konkret-
nych prac, z pewnością byli oni zaangażowani w wykonanie dzieł wiązanych w literaturze
z samym mistrzem. Materiał ten dostarcza cennych informacji o pozycji tego ostatniego
w gdańskim środowisku oraz pozwala lepiej poznać ówczesną praktykę warsztatową, co
rodzi implikacje dla współczesnego badacza.
Pierwszymi czeladnikami zatrudnionymi przez Willema w 1585 r. byli Philip van den
Blocke oraz Peter von Dusseldorf^. Pierwszy z nich był z pewnością członkiem rodziny;
Knetsch uważał go za syna osiadłego już wcześniej w Gdańsku brata Wiłlema, snycerza
Aegidiusa van den Blocke^. Choć brak na to dowodów, teza ta wydaje się przekonująca.
Philip, który należał do najdłużej zaangażowanych w warsztacie czeladników, najpraw-
dopodobniej był z zawodu rzeźbiarzem - w aktach obok jego nazwiska zazwyczaj widnie-
je słowo Interesującą postacią był też Peter von Dusseldorf, zapewne tożsamy
z późniejszym mistrzem Peterem Heitheckerem von Dusseldorf. W 1583 r. jest on noto-
wany jako czeladnik Burchardta Janssena^, rok później pojawia się w pracowni Hansa
von Lindau^, zaś w latach 1585 i 1591 występuje w warsztacie Willema van den Blocke^.
Wedle jego własnych słów, zwartych w suplice skierowanej do Rady Miejskiej w 1594 r.,
zaangażowany był on w prace przy Bramie Wyżynnej^. W 1594 r., po odbyciu stażu mi-
strzowskiego u mistrza Willema van der Meer młodszego, zwanego Barth, otrzymał tytuł
^ Odnośnie do terminologii, patrz Janusz PAŁUBICKd, „Rzeźba kamienna w Gdańsku w iatach 1517 - 1585", GWmi-
We Mnzgańig, t. 3 (1981), s. 175-195, tu: s. 177. Odnośnie do warsztatów niderlandzkich, patrz - ostatnio -
Aleksandra LIPIŃSKA, WgwMęrrzHg śwmr/o. Ro/M&/owom'Jgr/anązG rzeźba n/ańgrYroiw? w Enw^/g Aor/łowo-
JDcńo&fg/', Wrocław 2007, s. 87-89.
3" Np. Rombout von Fresen raz nazwany został /?//ą/?<2Mgr (APG 300, C/2058, s. 74), zaś w pozostałych przypadkach
występuje jako ó/gm/mng?* (patrz przypis 20 i 21).
3' Patrz przyp. 20-21; na temat tej postaci, zob. niżej w tekście i przyp. 35. Rzeźbiarzami byli też zapewne Georg
i Heinrich, obydwaj nazywani „ein Bildhauer" (patrz przypis 21). Heinrich jest być może tożsamy z czeladnikiem o tym
samym imieniu określanym jako RńJ/mMgr, notowanym w latach 1585 i 1588 u mistrza Nickela Jacobssena z Brukseli
(APG 300, C/2057, s. 255; APG 300, C/2058, s. 54), przypuszczalnego twórcy wystroju rzeźbiarskiego i kamieniarskie-
go w ratuszu Starego Miasta (patrz PAŁUBICK1, op. cit., s. 175).
^ Przykładowo we wpisie z 1591 r. rozróżniono dwóch czeladników jako ÓYgńińaMgr (Rombout von Fresen, Hans
Alexander) i dwóch jako (Philip van den Blocke, Georg „ein Bildhauer") (APG 300, C/2058, s. 82), zaś rok
później trzech jako ÓYgńińaMgr (Rombout von Fresen, Hans de Wahl, Adrian de Ponne) i dwóch jako B/ń/ńaMgr (Philip
i Franz von den Blocke) (APG 300, C/2058, s. 94-95). W przypadku pracowników zdecydowanej większości innych
warsztatów gdańskich określenie /?/ń//mMgr pojawia się w dokumentach rzadko.
^ Patrz przyp. 19.
^ Karl KNETSCH, „Die Kunstlerfamilie von dem Błock in Danzig", M/77g//M/igg;i JK-s^g^Ac/ign GAyc/ńcAAvg-
rgńM, Bd. 2 (1903), Nr. 2, s. 28 [tu również pewne informacje dotyczące innego czeladnika Willema, Franza van den
Blocke]. Odnośnie korzeni rodziny van den Blocke patrz ostatnio Jacek TYLICKI, „Niderlandzkie korzenie rodziny
van den Blocke", /J/n/gą?! WA7oA/ Óz7nł/, R. LXX1 (2009), nr 1-2, s. 191- 200.
33 APG 300, C/2057, s. 224.
36 APG 300, C/2057, s. 241.
37 APG 300, C/2057, s. 256; APG 300, C/2058, s. 88.
33 APG 300, 36/65, s. 33-34.
89
oznaczają zapewne, odpowiednio, kamieniarzy i rzeźbiarzy^. Niektórzy czeladnicy nazy-
wani bywają obydwoma terminami^. Wśród tych, co do których możemy przypuszczać,
iż zajmowali się raczej pracami rzeźbiarskimi, zwraca szczególną uwagę brzmieniem na-
zwiska Philip van den Blocke^. Warto zauważyć, że znaczna liczba czeladników określa-
nych jako w pracowni pochodzącego z Mechelen artysty jest wyraźnie większa
niż w warsztatach innych gdańskich mistrzów^.
Należy zwrócić baczniejszą uwagę na pochodzenie i drogę zawodową pracujących
u Willema czeladników i uczniów. Choć nie możemy im dziś przypisać żadnych konkret-
nych prac, z pewnością byli oni zaangażowani w wykonanie dzieł wiązanych w literaturze
z samym mistrzem. Materiał ten dostarcza cennych informacji o pozycji tego ostatniego
w gdańskim środowisku oraz pozwala lepiej poznać ówczesną praktykę warsztatową, co
rodzi implikacje dla współczesnego badacza.
Pierwszymi czeladnikami zatrudnionymi przez Willema w 1585 r. byli Philip van den
Blocke oraz Peter von Dusseldorf^. Pierwszy z nich był z pewnością członkiem rodziny;
Knetsch uważał go za syna osiadłego już wcześniej w Gdańsku brata Wiłlema, snycerza
Aegidiusa van den Blocke^. Choć brak na to dowodów, teza ta wydaje się przekonująca.
Philip, który należał do najdłużej zaangażowanych w warsztacie czeladników, najpraw-
dopodobniej był z zawodu rzeźbiarzem - w aktach obok jego nazwiska zazwyczaj widnie-
je słowo Interesującą postacią był też Peter von Dusseldorf, zapewne tożsamy
z późniejszym mistrzem Peterem Heitheckerem von Dusseldorf. W 1583 r. jest on noto-
wany jako czeladnik Burchardta Janssena^, rok później pojawia się w pracowni Hansa
von Lindau^, zaś w latach 1585 i 1591 występuje w warsztacie Willema van den Blocke^.
Wedle jego własnych słów, zwartych w suplice skierowanej do Rady Miejskiej w 1594 r.,
zaangażowany był on w prace przy Bramie Wyżynnej^. W 1594 r., po odbyciu stażu mi-
strzowskiego u mistrza Willema van der Meer młodszego, zwanego Barth, otrzymał tytuł
^ Odnośnie do terminologii, patrz Janusz PAŁUBICKd, „Rzeźba kamienna w Gdańsku w iatach 1517 - 1585", GWmi-
We Mnzgańig, t. 3 (1981), s. 175-195, tu: s. 177. Odnośnie do warsztatów niderlandzkich, patrz - ostatnio -
Aleksandra LIPIŃSKA, WgwMęrrzHg śwmr/o. Ro/M&/owom'Jgr/anązG rzeźba n/ańgrYroiw? w Enw^/g Aor/łowo-
JDcńo&fg/', Wrocław 2007, s. 87-89.
3" Np. Rombout von Fresen raz nazwany został /?//ą/?<2Mgr (APG 300, C/2058, s. 74), zaś w pozostałych przypadkach
występuje jako ó/gm/mng?* (patrz przypis 20 i 21).
3' Patrz przyp. 20-21; na temat tej postaci, zob. niżej w tekście i przyp. 35. Rzeźbiarzami byli też zapewne Georg
i Heinrich, obydwaj nazywani „ein Bildhauer" (patrz przypis 21). Heinrich jest być może tożsamy z czeladnikiem o tym
samym imieniu określanym jako RńJ/mMgr, notowanym w latach 1585 i 1588 u mistrza Nickela Jacobssena z Brukseli
(APG 300, C/2057, s. 255; APG 300, C/2058, s. 54), przypuszczalnego twórcy wystroju rzeźbiarskiego i kamieniarskie-
go w ratuszu Starego Miasta (patrz PAŁUBICK1, op. cit., s. 175).
^ Przykładowo we wpisie z 1591 r. rozróżniono dwóch czeladników jako ÓYgńińaMgr (Rombout von Fresen, Hans
Alexander) i dwóch jako (Philip van den Blocke, Georg „ein Bildhauer") (APG 300, C/2058, s. 82), zaś rok
później trzech jako ÓYgńińaMgr (Rombout von Fresen, Hans de Wahl, Adrian de Ponne) i dwóch jako B/ń/ńaMgr (Philip
i Franz von den Blocke) (APG 300, C/2058, s. 94-95). W przypadku pracowników zdecydowanej większości innych
warsztatów gdańskich określenie /?/ń//mMgr pojawia się w dokumentach rzadko.
^ Patrz przyp. 19.
^ Karl KNETSCH, „Die Kunstlerfamilie von dem Błock in Danzig", M/77g//M/igg;i JK-s^g^Ac/ign GAyc/ńcAAvg-
rgńM, Bd. 2 (1903), Nr. 2, s. 28 [tu również pewne informacje dotyczące innego czeladnika Willema, Franza van den
Blocke]. Odnośnie korzeni rodziny van den Blocke patrz ostatnio Jacek TYLICKI, „Niderlandzkie korzenie rodziny
van den Blocke", /J/n/gą?! WA7oA/ Óz7nł/, R. LXX1 (2009), nr 1-2, s. 191- 200.
33 APG 300, C/2057, s. 224.
36 APG 300, C/2057, s. 241.
37 APG 300, C/2057, s. 256; APG 300, C/2058, s. 88.
33 APG 300, 36/65, s. 33-34.