DOI issue:
Nr. 3-4
DOI article:Wardzyński, Michał: [Rezension von: Zofia Rozanow, Ewa Smulikowska, Zabytki sztuki Jasnej Góry]
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.34475#0572
562
MICHAŁ WARDZYŃSKI
24. Góra, y?g*M7i3 ów. P/*ołopc!,
/afa 50. ATZZ77 w., p/^o/'. / wył. Ró/c/ecA Po/owył/
z fałowa z wmwzPńcm (aOyóJ,
yót. A7. JJhrPzyÓYł/, 2007
Zespół czterech późnomanierystycznych figur
Salvatora Mundi, Immaculaty oraz śś. Pawła Pierw-
szego Pustelnika i Kazimierza, odkutych z miejsco-
wego, bardzo słabego technicznie i podatnego na
erozję kredowego wapienia, ustawionych na uko-
śnych odcinkach muru przy zachodnim wjeździe na
teren klasztorny (por. s. 176, il. 37-40), pochodzi
z górnej galerii wieży bazyliki jasnogórskiej. Posta-
cie ustawione w jej narożach około 1702 lub 1709-
1714 r., ocalone z pożogi w 1900 r., w obecne miejsce
trafiły po kompleksowej konserwacji w latach 60.
XX wC- Zbliżone cechy formalno-stylistyczne wy-
kazuje ponadto posąg Madonny Apokaliptycznej
umieszczony nad głównym portalem wejściowym
południowego skrzydła klasztoru (por. s. 117, il. 29),
z około 1680-1690 r. Wszystkie one można przeko-
nująco związać z rozpoznaną na obszarze samej
Częstochowy i najbliższych okolic grupą kilku sny-
cerskich prac anonimowych uczniów Jana Garlic-
kiego, którzy funkcjonowali w Częstochówce w
latach 90. XVII w. i w pierwszych latach XVIII w.^
Stojący na południowo-wschodnim stoku wzgó-
rza pomnik św. Prokopa (por. s. 177, il. 31) odkuł
najprawdopodobniej w latach 50. XVIII w. w wa-
pieniu pińczowskinr zatrudniony w tutaj i równocze-
śnie w klasztorach ,,na Skałce" w Krakowie i miej-
skim św. Zygmunta Wojciech Rojowski (il. 24-25).
Pierwszy hipotezę taką zaproponował w 1997 r. Ja-
cek Gajewski, a ostatnio podtrzymał, uzupełniając
o nowe spostrzeżenia odnośnie do fonu architekto-
niczno-rzeźbiarskich cokołu i walorów samej figury
- autor niniejszej recenzji^ .
późnobarokowej statuy Michała Archanioła (por.
s. 170, 174, il. 22)-wedle zapisu częstochowskiego
tomu TGPa/ogr/ Zaóy&ów... oryginalna rzeźba dłuta
współpracowników Johanna Baptisty Limbergera
znajduje się dziś w ogrodzie dawnego klasztoru no-
wicjackiego w Świętej Barbarze pod Jasną Górą-'.
Autor obecnego posągu, artystycznie stojącego
znacznie wyżej od kreacji Limbergera (il. 23), pozo-
staje nieznany.
Na koniec warto wspomnieć jeszcze o kilku po-
sągach dekorujących mur klasztorny oraz ustawio-
nych na stokach Jasnej Góry.
^' AYzń/og ZcóyAów ózńAi w Półce, Germ Vowo, t. VI,
cz. 1, s. 22, fig. 290.
Odnośnie infonnacji o tych zabytkach zob.: Pożar
ł/ayzfora ra Ja.we/' Górze (opł zParzemń z cG/a 75 Ve?p-
/7M 7P00 r) przez Pątnika, Warszawa 1900, s. 55-56; Jó-
zef ADAMCZYK, PrzewoP/ńł Z/pMAowapy po Pecynę/
Górze w Czę^ZocAowZe opracowany przez..., cz. 1, Czę-
stochowa 1903, s. 74, il. na s. 119; Romuald M. ŁAZIŃ-
SKI ZP, Pas7!a Góro Z ye/ pawZąZł'. PrzewoPnZł P/o
pZe/grzymów i zwZePzo/pcycA, Jasna Góra 1930, s. 134,
PoP.so/HouYm/c
Książkę ZaóytłZ yzlnłZ Paswe/ Gó/y ArcAZte/Pa-
ra. TTzeżóa. dPa/ar-ytwc należy traktować z należy-
tym szacunkiem, jako podsumowanie kilkudziesię-
ciu lat żmudnych badań inwentaryzacyjnych
i naukowych Zofii Rozanow i Ewy Smulikowskiej
nad artystycznymi dziejami najważniejszego pol-
skiego sanktuarium religijnego. Praca ta jest staran-
nie przemyślaną i wyjątkowo jak na warunki polskie
dopracowaną pod względem redakcyjnym, graficz-
nym i poligraficznym publikacją o charakterze
135, 136, 148. Za konsultację w tej kwestii dziękuję ser-
decznie o. Janowi Golonce ZP.
^ WARDZYŃSKI, Tlzeżóa nowożytna w łrpgu Payne/'
Góry..., cz. 1, t. 1, s. 302, przypis 63.
^ Jacek GAJEWSKI, ,,Fesinger czy Fesinger i Antoni
Osiński. Z problematyki atrybucyjnej i warsztatowej
lwowskiej rzeźby rokokowej: figury przemyskie", Pocz-
nZłPrzeniysłZ, 33, 1997, z. 2, s. 14; WARDZYŃSKI,
„Rzeźbiarze i kamieniarze...", s. 590-591, przypis 90.
MICHAŁ WARDZYŃSKI
24. Góra, y?g*M7i3 ów. P/*ołopc!,
/afa 50. ATZZ77 w., p/^o/'. / wył. Ró/c/ecA Po/owył/
z fałowa z wmwzPńcm (aOyóJ,
yót. A7. JJhrPzyÓYł/, 2007
Zespół czterech późnomanierystycznych figur
Salvatora Mundi, Immaculaty oraz śś. Pawła Pierw-
szego Pustelnika i Kazimierza, odkutych z miejsco-
wego, bardzo słabego technicznie i podatnego na
erozję kredowego wapienia, ustawionych na uko-
śnych odcinkach muru przy zachodnim wjeździe na
teren klasztorny (por. s. 176, il. 37-40), pochodzi
z górnej galerii wieży bazyliki jasnogórskiej. Posta-
cie ustawione w jej narożach około 1702 lub 1709-
1714 r., ocalone z pożogi w 1900 r., w obecne miejsce
trafiły po kompleksowej konserwacji w latach 60.
XX wC- Zbliżone cechy formalno-stylistyczne wy-
kazuje ponadto posąg Madonny Apokaliptycznej
umieszczony nad głównym portalem wejściowym
południowego skrzydła klasztoru (por. s. 117, il. 29),
z około 1680-1690 r. Wszystkie one można przeko-
nująco związać z rozpoznaną na obszarze samej
Częstochowy i najbliższych okolic grupą kilku sny-
cerskich prac anonimowych uczniów Jana Garlic-
kiego, którzy funkcjonowali w Częstochówce w
latach 90. XVII w. i w pierwszych latach XVIII w.^
Stojący na południowo-wschodnim stoku wzgó-
rza pomnik św. Prokopa (por. s. 177, il. 31) odkuł
najprawdopodobniej w latach 50. XVIII w. w wa-
pieniu pińczowskinr zatrudniony w tutaj i równocze-
śnie w klasztorach ,,na Skałce" w Krakowie i miej-
skim św. Zygmunta Wojciech Rojowski (il. 24-25).
Pierwszy hipotezę taką zaproponował w 1997 r. Ja-
cek Gajewski, a ostatnio podtrzymał, uzupełniając
o nowe spostrzeżenia odnośnie do fonu architekto-
niczno-rzeźbiarskich cokołu i walorów samej figury
- autor niniejszej recenzji^ .
późnobarokowej statuy Michała Archanioła (por.
s. 170, 174, il. 22)-wedle zapisu częstochowskiego
tomu TGPa/ogr/ Zaóy&ów... oryginalna rzeźba dłuta
współpracowników Johanna Baptisty Limbergera
znajduje się dziś w ogrodzie dawnego klasztoru no-
wicjackiego w Świętej Barbarze pod Jasną Górą-'.
Autor obecnego posągu, artystycznie stojącego
znacznie wyżej od kreacji Limbergera (il. 23), pozo-
staje nieznany.
Na koniec warto wspomnieć jeszcze o kilku po-
sągach dekorujących mur klasztorny oraz ustawio-
nych na stokach Jasnej Góry.
^' AYzń/og ZcóyAów ózńAi w Półce, Germ Vowo, t. VI,
cz. 1, s. 22, fig. 290.
Odnośnie infonnacji o tych zabytkach zob.: Pożar
ł/ayzfora ra Ja.we/' Górze (opł zParzemń z cG/a 75 Ve?p-
/7M 7P00 r) przez Pątnika, Warszawa 1900, s. 55-56; Jó-
zef ADAMCZYK, PrzewoP/ńł Z/pMAowapy po Pecynę/
Górze w Czę^ZocAowZe opracowany przez..., cz. 1, Czę-
stochowa 1903, s. 74, il. na s. 119; Romuald M. ŁAZIŃ-
SKI ZP, Pas7!a Góro Z ye/ pawZąZł'. PrzewoPnZł P/o
pZe/grzymów i zwZePzo/pcycA, Jasna Góra 1930, s. 134,
PoP.so/HouYm/c
Książkę ZaóytłZ yzlnłZ Paswe/ Gó/y ArcAZte/Pa-
ra. TTzeżóa. dPa/ar-ytwc należy traktować z należy-
tym szacunkiem, jako podsumowanie kilkudziesię-
ciu lat żmudnych badań inwentaryzacyjnych
i naukowych Zofii Rozanow i Ewy Smulikowskiej
nad artystycznymi dziejami najważniejszego pol-
skiego sanktuarium religijnego. Praca ta jest staran-
nie przemyślaną i wyjątkowo jak na warunki polskie
dopracowaną pod względem redakcyjnym, graficz-
nym i poligraficznym publikacją o charakterze
135, 136, 148. Za konsultację w tej kwestii dziękuję ser-
decznie o. Janowi Golonce ZP.
^ WARDZYŃSKI, Tlzeżóa nowożytna w łrpgu Payne/'
Góry..., cz. 1, t. 1, s. 302, przypis 63.
^ Jacek GAJEWSKI, ,,Fesinger czy Fesinger i Antoni
Osiński. Z problematyki atrybucyjnej i warsztatowej
lwowskiej rzeźby rokokowej: figury przemyskie", Pocz-
nZłPrzeniysłZ, 33, 1997, z. 2, s. 14; WARDZYŃSKI,
„Rzeźbiarze i kamieniarze...", s. 590-591, przypis 90.