Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (78.2016)

In Memoriam

195


Doc. Mieczysław Zlat jako laureatus. Objazd zabytkoznawczy
ze studentami historii sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego, 1969 r.
Fot. Małgorzata Komża

a potem Instytutu Historii Sztuki we Wrocławiu.
Szczególnie warte zachodu były dla Profesora dzieła
sztuki, które stwarzały szansę sprawdzenia współcze-
snych metod w interpretacji ich treści i funkcji albo
pozwalały badać niemal nierozpoznane pogranicza
epok czy kultur (Śląsk, Europa środkowo-wschod-
nia). Obszar badań w głównej mierze obejmował
sztukę świecką, na czele z architekturą i rzeźbą.
Studia Profesora nad późnogotyckim ratuszem
wrocławskim, zaowocowały monograficznymi opra-
cowaniami dekoracji malarskiej i rzeźbiarskiej tej
budowli (1956-1958) oraz identyfikacją znaków ka-
mieniarskich (1957-1959). Tu należy podkreślić, iż
był pierwszym w polskiej historii sztuki, który zajął
się problemem owych znaków jako ważnym źró-
dłem. W wyniku przywołanych badań powstały klu-
czowe publikacje. Pierwsza to powojenna, autor-
stwa - co warto zaznaczyć - historyka sztuki,
monografia wrocławskiego ratusza jako pomnika
miejscowego patrycjatu (1976, w wersji niemieckiej
1977), a także istotne opracowania syntetyczne,
podsumowujące dotychczasowe studia nad sztuką
mieszczańską. Należą do nich: Mittelalterliche
Rathhduser in Schlesien (Monachium 1989, 1991),
Ratusz - zamek mieszczan: symbolika typu architek-
tonicznego i jego form (1993, 1997), Nobilitacja
przez sztukę - jedna z funkcji mieszczańskiego me-
cenatu (1990). Podobny syntetyczny charakter mia-
ły prace poświęcone sztuce polskiej - najstarszym
sklepieniom sieciowym (1972) czy genezie gotyc-
ko-renesansowych portali na Wawelu (2005) oraz
zamkom średniowiecznym (1978).
Monografia Brzegu w województwie opolskim
(1960) dała asumpt do wnikliwej analizy formalno-
ikonologicznej renesansowej bramy zamkowej

(1962) i samego zamku (1988), przede wszystkim
zaś jego renesansowej przebudowy za czasów księ-
cia Fryderyka II, a szczególnie jego syna Jerzego II,
który sprowadził północnowłoskich artystów znad
jeziora Como - Niuronów i Parrów. Ostatnim po-
święcił szczególną uwagę, omawiając twórczość Ja-
kuba Pahra (Parra) (1980) i działalność rodziny Par-
rów na Śląsku w latach 1539-1600 (1986).
Zainteresowania sztuką nowożytną zaowocowa-
ły także opracowaniami przekrojowymi, dotyczący-
mi zabytków tak na Śląsku, jak w Rzeczpospolitej.
Mowa tu o renesansowej attyce na Śląsku (1955,
praca magisterska nagrodzona przez Ministra Szkol-
nictwa Wyższego i Ministra Kultury i Sztuki, zapre-
zentowana przy udziale Stefana Kozakiewicza na
XVIII Międzynarodowym Kongresie Historyków
Sztuki w Wenecji) a także o śląskiej rzeźbie nagrob-
kowej XVI w. w kontekście włoskiego renesansu
(1968). Z ostatnią problematyką wiąże się zagadnie-
nie leżących figur zmarłych w polskich nagrobkach
XVI w. (1969) czy typów osobowości w polskiej
sztuce XVI w. (1976).
Zainteresowania sztuką renesansu i manieryzmu
znalazły też wyraz - poza wspomnianą monografią
zamku w Krasiczynie (1963) - w pracach o charakte-
rze bardziej szczegółowym. Dotyczyły one m.in. pier-
wotnego wyglądu sarkofagu króla Zygmunta Starego
(1986), problemu Głów Wawelskich (1998), niezna-
nych dzieł Giovanniego Battisty Quadra (2002) a tak-
że sztuki śląskiej - wrocławski Dom Wagi (1966) czy
Porta Augusta dla cesarza Rudolfa II (1981).
Na podstawie wieloletnich badań nad sztuką XIV-
XVI w. powstały dwa, aktualne do dzisiaj, syntetycz-
ne ujęcia późnogotyckiej sztuki śląskiej (1965) oraz
architektury gotyckiej na Śląsku w latach 1350-1550