DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.16954#0058
NOVIOMAGVM.
OVIOMAGV M, vrbcm fuam indigenae, nunc regnum, nunc bafim Impe-
rij appellant, quod vna fit trium earum, quas Carolus Magnus, quondam fibi
fedes delegerat,Primam aiunt Aquifgranum fuifte.fecuudam Nouiomagum,
tertiamTheonis Villam. Dcorigine eius, Gelden Auriusciuis, in hiftoriaBa-
tauica, a Mago potentiflimo Gallorum Rege,Ditis filio conditam, 6c de cius
nomine Magam appellatam fuiffe tradit. Poft temporis progrelTu, a Batone
Cattorum Regulo,iftuc tranfmittente,loci amoenitate capto, tum etiam anti-
qua nobilitatiifticgratificaturo,inftauratam atqueaudam, triplici moenio-
rum ambitu cindam, ac inde Nouiomagum vocatam . Addit idem, Batonis
filium HelTium patriam fuam fummopere ornaffc, vnde procliuior eius pars,
etiamnumab eo Mons HetTij dicatur.Poftremo adiungit,omnium ordinum confenlione, aBatauis
Regiam,ac Prouinciaecaput conftitutamefl'e.Vtcunq;eft liquet,perantiqua efle vrbem,adcam Rhe-
ni partem collocatam, quae Vahalis vulgo vocatur,flumen inibi &Jatiflimum,&altiffimum. duobus
miliaribus ab arce Rauenftenia diftat. Aedificiorum ftrudura nobilis profedo eft, & firma, populo-
fa & diues. Nam poftquam nouiffime ad Auftriacam domum redijr, ciues cum mercaturis faciendis,
tum literis operant dederunt,antea fere nulli rei intenti nec affueti,quam bello, &; armis. Habuit ta-
men diuerfos virosolim literarum dodrinailluftres, qui varia opera, & fc, 5c Repub. dignaedide-
runt: vtTheodoricumBorguuim,Ioannem Henricunt, Henricum Bronchorftium, & D. Francif-
cumCraneueldium, Mechlinicnfis Regij concili) Senatorem, virum vti dodurn, ita lingularem,
virtutis & (ludiorum patronum.Gerardo quoque Falckopyrgico patria eft, lingularis eruditionis vi-
ro. Sunt etiam iftic innumeri alij, bonis literis dediti. Inter alia quoque Gymnafiunt eredum,in quo
a feptem ntagiftris vtraque lingua, Latina & GraeCa, fingulari Pveipub. vtilitate Sc laude docetur.
Templorum qua:ibi ornatiftima arte funt,omniumexcellentiffima eft Bafilica D.Stcphanodicata.
Inter rerum porro miracula, perantiqua eft arx illa, in colle lita, vrbi imminens, quam a Iulio Cxfa-
re aedificatam, aut faltem inftauratam aiunt, quafi dominatricem, atque exploratricem fubiedx at-
que circumiacentis vici nix.x\mbigi profedo polfit, an vllaalia totius Belgica: fpecula amoeniorem
regionum ,ftuuiorum, agrorum, terrarumque pro fpedum habeat. Hic iuxta atque in vicinis muni-
cipiis reperta: aliquando prifeorum Romanorum reliquiae, puta numifmata, lapides, marmora, in-
ftrudiftimarum domorum parietinae fepulchra,monumentaq;, folerter perquirendi, perferutandi-
que terrae vifcera defiderio ciues afficiunt.Cuius rei luculcntiffimus tcflris eft, inftar multorum loan-
nesFalckopyrgicusciuisNouiomagenfis,homo virtutis, &antiquitatis perftudiofus, qui domi fuae
tres aut quatuor tabulas marmoreas oftentat, vnacumilluftrium virorum elogijs,epiraphijs,atque
inferiptionibus. Habet etiam Nouiomagum Vice comitatus titulum,eftquc vrbs & feudum Imperij.
Monetae cudendae ius habet,vt & caeterae Imperij vrbes liberae. Prouocatur inde non ad Geldriae Can-
cellariam,fedrcdaad AquifgrancnfemCuriam.Quotannis certum hominem Aquifgranum mittir,
qui defert eo cheirotccam piperis plenam, Imperialis fcudi agnitionis ergo. Philippus tamen Rex
Catholicus, vti Dux Geldriae,iftic,quemadmodum alibi,monctam percuti curat. Ecclefiafticus ordo
cius vrbis paret Archiepifcopo Colonienfi, quod nunc nouorum Epifcoporum in hifce regionibus
inftitutioperturbauit.Haec vrbs totius Ducatus, & fingulatimprimae tetrarchix Geldriae, omnium
ampliflimae,caput eft,cuius territorio comprehenduntur Tiletum,&Bommela,ciuitates muris clau-
fac, Gentum velGandauum,& BommeIerouerda,nou quidem moenijs cindae, attamen priuilegijs Sc
immunitatibusdonatae5itemfuperioratqueinferiorBatauia,cumtotaeapiaga,quaeMofa Sc Vahali
fluminibus includitur,adeo,vtgeneratim omnes hi municipes feNouiomagi fifterc iure cogantur.
Acceffithxc ditio Geldriae Ducatui, Anno M. CC. XL VIII. hac ratione. Otto II. Comes Guilhel-
mo Romano Regi vnum & viginti millia infedi argenti pondo,mutuo dederat ea lege, Sc conditio-
ne, vt nifi certa die commodatam pecuniae fummam perfolueret,Geldrienfis in eam pofieflionem,vt
fuam ac propriam,veniret,qux conuenta, pluribus etiam conditionibus additis, pofteaa Rodolpho
itidem Romanorum Rege confirmata funt. Cum vero, ad conftitutum tempus, fiueprop-
tcr aerarij tcnuitatem,fiue incuria quadam, pecunia illi reddita non elTer,
ex conuentu,certis tamen conditionibus,Nouiomagenfis
ditio Geldriae Comiti ceffit.
18
OVIOMAGV M, vrbcm fuam indigenae, nunc regnum, nunc bafim Impe-
rij appellant, quod vna fit trium earum, quas Carolus Magnus, quondam fibi
fedes delegerat,Primam aiunt Aquifgranum fuifte.fecuudam Nouiomagum,
tertiamTheonis Villam. Dcorigine eius, Gelden Auriusciuis, in hiftoriaBa-
tauica, a Mago potentiflimo Gallorum Rege,Ditis filio conditam, 6c de cius
nomine Magam appellatam fuiffe tradit. Poft temporis progrelTu, a Batone
Cattorum Regulo,iftuc tranfmittente,loci amoenitate capto, tum etiam anti-
qua nobilitatiifticgratificaturo,inftauratam atqueaudam, triplici moenio-
rum ambitu cindam, ac inde Nouiomagum vocatam . Addit idem, Batonis
filium HelTium patriam fuam fummopere ornaffc, vnde procliuior eius pars,
etiamnumab eo Mons HetTij dicatur.Poftremo adiungit,omnium ordinum confenlione, aBatauis
Regiam,ac Prouinciaecaput conftitutamefl'e.Vtcunq;eft liquet,perantiqua efle vrbem,adcam Rhe-
ni partem collocatam, quae Vahalis vulgo vocatur,flumen inibi &Jatiflimum,&altiffimum. duobus
miliaribus ab arce Rauenftenia diftat. Aedificiorum ftrudura nobilis profedo eft, & firma, populo-
fa & diues. Nam poftquam nouiffime ad Auftriacam domum redijr, ciues cum mercaturis faciendis,
tum literis operant dederunt,antea fere nulli rei intenti nec affueti,quam bello, &; armis. Habuit ta-
men diuerfos virosolim literarum dodrinailluftres, qui varia opera, & fc, 5c Repub. dignaedide-
runt: vtTheodoricumBorguuim,Ioannem Henricunt, Henricum Bronchorftium, & D. Francif-
cumCraneueldium, Mechlinicnfis Regij concili) Senatorem, virum vti dodurn, ita lingularem,
virtutis & (ludiorum patronum.Gerardo quoque Falckopyrgico patria eft, lingularis eruditionis vi-
ro. Sunt etiam iftic innumeri alij, bonis literis dediti. Inter alia quoque Gymnafiunt eredum,in quo
a feptem ntagiftris vtraque lingua, Latina & GraeCa, fingulari Pveipub. vtilitate Sc laude docetur.
Templorum qua:ibi ornatiftima arte funt,omniumexcellentiffima eft Bafilica D.Stcphanodicata.
Inter rerum porro miracula, perantiqua eft arx illa, in colle lita, vrbi imminens, quam a Iulio Cxfa-
re aedificatam, aut faltem inftauratam aiunt, quafi dominatricem, atque exploratricem fubiedx at-
que circumiacentis vici nix.x\mbigi profedo polfit, an vllaalia totius Belgica: fpecula amoeniorem
regionum ,ftuuiorum, agrorum, terrarumque pro fpedum habeat. Hic iuxta atque in vicinis muni-
cipiis reperta: aliquando prifeorum Romanorum reliquiae, puta numifmata, lapides, marmora, in-
ftrudiftimarum domorum parietinae fepulchra,monumentaq;, folerter perquirendi, perferutandi-
que terrae vifcera defiderio ciues afficiunt.Cuius rei luculcntiffimus tcflris eft, inftar multorum loan-
nesFalckopyrgicusciuisNouiomagenfis,homo virtutis, &antiquitatis perftudiofus, qui domi fuae
tres aut quatuor tabulas marmoreas oftentat, vnacumilluftrium virorum elogijs,epiraphijs,atque
inferiptionibus. Habet etiam Nouiomagum Vice comitatus titulum,eftquc vrbs & feudum Imperij.
Monetae cudendae ius habet,vt & caeterae Imperij vrbes liberae. Prouocatur inde non ad Geldriae Can-
cellariam,fedrcdaad AquifgrancnfemCuriam.Quotannis certum hominem Aquifgranum mittir,
qui defert eo cheirotccam piperis plenam, Imperialis fcudi agnitionis ergo. Philippus tamen Rex
Catholicus, vti Dux Geldriae,iftic,quemadmodum alibi,monctam percuti curat. Ecclefiafticus ordo
cius vrbis paret Archiepifcopo Colonienfi, quod nunc nouorum Epifcoporum in hifce regionibus
inftitutioperturbauit.Haec vrbs totius Ducatus, & fingulatimprimae tetrarchix Geldriae, omnium
ampliflimae,caput eft,cuius territorio comprehenduntur Tiletum,&Bommela,ciuitates muris clau-
fac, Gentum velGandauum,& BommeIerouerda,nou quidem moenijs cindae, attamen priuilegijs Sc
immunitatibusdonatae5itemfuperioratqueinferiorBatauia,cumtotaeapiaga,quaeMofa Sc Vahali
fluminibus includitur,adeo,vtgeneratim omnes hi municipes feNouiomagi fifterc iure cogantur.
Acceffithxc ditio Geldriae Ducatui, Anno M. CC. XL VIII. hac ratione. Otto II. Comes Guilhel-
mo Romano Regi vnum & viginti millia infedi argenti pondo,mutuo dederat ea lege, Sc conditio-
ne, vt nifi certa die commodatam pecuniae fummam perfolueret,Geldrienfis in eam pofieflionem,vt
fuam ac propriam,veniret,qux conuenta, pluribus etiam conditionibus additis, pofteaa Rodolpho
itidem Romanorum Rege confirmata funt. Cum vero, ad conftitutum tempus, fiueprop-
tcr aerarij tcnuitatem,fiue incuria quadam, pecunia illi reddita non elTer,
ex conuentu,certis tamen conditionibus,Nouiomagenfis
ditio Geldriae Comiti ceffit.
18