Overview
Universitätsbibliothek HeidelbergUniversitätsbibliothek Heidelberg
Metadaten

Iustinianus <Imperium Byzantinum, Imperator, I.>
Corpus Ivris Civilis Ivstinianei (Band 1): Tomus Hic Primus Digestum Vetus continet — Lyon, 1627

DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.1977#0077
Overview
Facsimile
0.5
1 cm
facsimile
Scroll
OCR fulltext
aij reges poſt Romulum pbſemarn. 2. Deuenmm eſt tandem
quod poſtea populus ilis legibus non vtebaeur. vnde miſerunt
ecem viros in Graciamqui decem tabulas de Gracia apporta-

poreſtas, vt adderent

pellara eſt lex duode-
cim tabularum. 3. Poſt
fuerunt diſputationes
tIn hane l. prudentun, & hre vſoi
muleadS demnd. 4 TPoſtea
t ailciers & in lo s. dmde dieit.
aius totam iu¬ quôd inuéte funt actio-
terpretaus nes, que coarctabantur
eſt: poſtez à magiſtraibus: vt ſi
Coueanus, eaderetur à ſyllaba, ca-
Curriſis ilt dereur à ora cauſie
2 a. In monte Auentino c
T. inter populum & nobi-
les guerra eſſetcoucor-
dia facta, conſtitutum
fuit vt iſta plebiſcita
pro legibus obſeruarẽ-
tur. 6. Iem facta ſunt
edicta pratorum. 7. Po-
ſtea deuentum eſt àd
principem & hoc vſque
ad ſpoſt origis.z-Ex-
Pan teeda inde dieit de ſucceſſio
huius legis de ne magiſtratum, &
magiſtratibus, origine cori. Item di-
t Curiaa le¬ cit de conſulibus, qui
ges à uriauis non habent merum im-
Ptemtini periuma ad ei pee.
cemmriati. latur. Dicit etiam de
Pd profeſſoribus legum, &
t reui malta alia de ſucceſſo-
in vule. ribus magiſtratuã:qua
Iongum eſſet enumera-
re. quale fuit initium
ſecediouis in monte
Auentino, dicit. Nam
cm filia Verginijpro-
nunciata eſſet ancilla,
vt iudex eamhaberet
in ſuam concubinam-
Verginius occidit illam
ſuam filiam-vnde ſeceſ-
ſit iu montem Auenti-
num vnà cum alis po-
ularibus. 3. Inferior
t Partis blirera non legiturſed
ieis de ſue¬ nor. ex ea iſta, quod
eſione pr iudices ſedebant tanta
aqun plaa. ſſque ad veſper; ve n
ſat a iud quoa

,

le Sd Fr S.
aine ale pratores de fideicom-
quain per laã miis non ſunt magis:

ug. ve in diuus.3. Aliud,

quia quidam plus ha-

e Genitino
domiié pro-
prie liguifica-
i gſſi
mndur.. nil

cõtrarim

bent eloquentix, quam

doas tabulas:sicque ap-

unt, & Roma pro roſtris poſuernn& quod ab illis non ap-
pelareur, ſaturum fuit à popuio: datque eſtillis decem viris

Origo iuris ciuilis Romanorum.
I POMPOs lbro ſingulari
Euchiridij.
NEceſſaritaque ne-
bis videtur ipſius iuris ori-
ginẽ, atque proceſſum demon-
ſtrare. 1. J Et quidẽ initio çi-
uitatis noſtræ b populus ſine le-
ge certa, ſine iure certo primum
agere e inſtituit de omniaq; ma-
nu t à régibus * gubernabantur.
2. J Poſtea aucta ad aliquem
modum ciuitate, ipſum Romu-
lum f traditur populum in tri-
ginta partes diuiſiſſe: quas par-
tes curias appellauit, propterea
quod ruc Reipublicæ cura per
ſententias partium eatum ex-
pediebat . Et ita leges quaſdã
& ipſe curiatas ad popul tu-
lit:tulerunt & ſequentes ireges:
qua omnes conſcripte extant
in libro Sexti Papirij, qui fuit il-
lis temporibus, quibus Super-
bus Demarati Corinthij fi-
lius l, ex priucipalibus viris. Is
liber(vr diximus) appellatur ius
ciuile Papirianumnon quia Pa-
piriusl de ſuo quicquã ibi ad-
iecitſed quod leges ſine ordine

latas in vnõ cõpoſuit. 3. JEx-

actis deinde regibus, lege n
tribunitia omnes leges hæ exo-
leuerunt e: iterumq; cœpit po-
pulus Romanus incerto ma-
gis iure, & conſuerudine aliqua
vti, quam * per laram legem:
idq; prope viginti annis paſſus
eſt. 4S Poſtea ne diuitius hocs
fieret, placuit publica authori-
tare decem conſtituir viros, per
quos peterentur leges à Gracis
ciuitatibus, & ciuitas fundare-
tur legibus: quas in tabulas ebo-

ſcientivt in reſponſis Pauli. 4. Item alind, quia turpe eſt no-
bili & parricio viro ius ignorare, in quo verſatur. in S Seruius.
5 Item aliud, quod quadam honeſte conceduntur, qua non
honeſté pettnturevt inS poſt hos & h hac lex. VIVI A.

nuut loquendi a J NeceſſariumaHec lex diuiditur in tres partes-prima tractat

Gſuetudo: e0
enin poſ-
ioné adſg,
Eari. Ideons in finem.

de origiiur, vſque ad S poſt originem. ſecunda de magiſtratibus:
rſque ad S. iuris ciuilis. tertia de ſucceſſine prudentum, vſque

23 Digeſtorum Liber primus. Tit ij. 24

dicantur rationes, qui compilait. & facit C.de vte dur enu.lj.
Sam qui ſubtiliter &c.& Jas Spoſtua cm Appius. mfiS.

mT Eaais regibus Sed qu

actis regibus, cum nõ fuetit niſi vnus rex xpulſus?

quinius r, t j.Soquod ad magistratus.


reas r perſcriptas pro roſtrisſ
compoſuerunt *, vt poſſint le-
ges apertius percipi: datumque
eſt eis ius eo anno in ciuitate
ſummum, vri leges & cortige-
rent, ſi opus eſſet, & interpreta-
rentur : neque prouocatio ab
eis x, ſicur à reliquis magiſtra-
tibus fieret: qui ipſi animaduer-
terunt aliquid deeſſe iſtis pri-
mis legibus: idebque ſequenti
anno alias duas ad eaſdem ta-
bulas adiecerunt: & ira ex ac-
cidentia appellatæ ſunt leges
duodecim tabularum: quarum
ferẽdarum auctorem fuiſſe De-
cemuiris Hermodorum quen-
dam Epheſium exulantem * in
Italia, quidã retulerunt. 5 His
legibus latis, cepit(vt naturali-
ter euenire ſoletl vt interpreta-
tio deſideraret prudentiu r au-
ctoritate, neceſſariam eſſe diſ-
putationem fori. Hac diſputa-
tio, & hoc ius, quod ſine ſcripto
venit compoſitum à prudenti-
us propria parte aliqua non
appellatur, vt cteræ partes iu-
ris ſuis nominibus deſignantur,
datis propriis nominibus cæte-
ris partibus: ſed communi no-
mine appellatur ius ciuile. 6.
5 Deinde ex his legibus eodem
tempore fere * actiones com-
poſitæ ſunt, quibus inter ſe ho-
mines diſceptarent:quas actio-
nes ne populus prout vellet in-
ſtitueret certas, ſolemnéſq; eſ-

ſe voluerunt?: & appellatur

hæc pars iuris legis actiones,
* id eſt, legirime actiones. Et
ita eodem penë tempore tria
hë iura nata sut:leges duode-
cim tabularum: ex his fluere

Accv..

uare dicit pluraliter ex-
icet Tar-
vbi dicit rigis eijiendi?
Reſp-plurale pro fingu-
las paſiiie e e iaes potu
de pet Ldius SS fin. 4re.
2 Ea poſt js es ti lionepis
tio in glepptibus a Vel dorus aiunt
aie quod plures quia & fie ateae
ille fuit enpuiſus, &die forrue ſeripre
um fuit quod nullus Pmponis
deinceps eſſet. ADDI.F
T10. Vltima interpre-
tatio rectaeſt.
n Legeſcilicet facta
à tribuno Celerum Iu-
nio Bruto, vt docet Li

a Pluralis ora-
tio pro ſingu-
lari plemmque

O Exoleurunt. ie For: ià
eſt in vſu eſſe deſie manuſe vero,
x dẽt

runtb. aaetique
22 leio magis
p T mnert,. id eſt mar prorur nu-
nu,ſiue arbitrio. rello cant.
q Hoe ſcilicer veſta- e tyre-
ret populus ſine lege. ni, domini, &
principis ex-
puii, eo ex-
pulſo manet,
niſi nomina-
tim tollauir.
vide qua ſeri-
nſiadLn6. ca-
de ſar iſrceu.
* O id ſolun

r Conftitui Quorum
nomina ſunt in Decret.
distin vij ij, antequam
tamen hoc fieret, miſe-
runte Græci. Romam
quendan ſapientem, ve
exploraret an digni eſ- quod vir pro-
ſent Romani legibus: bus eſſet.
qui cin Romaun ve
niſſet, Romani cogi-
tantes quid poterat fie-
ri, quendam ſtultum ad
diſputandum cum Gra-
copoſueruntvt ſi per- na in an.
deret, tamtin deriſo ditror iesi
e. otaeus ſapiens rpiee tuie
autu diſputare cpit, dsattinun,
& eleuaiit vnum digi¬ etatum reli-
tum, vnum Deum -quit Taurelli-
iſicans: ſtultus cre ſ adrn ie
lens quod vellet eun quas ane e
vn oculo excecare, cosé ſais de-
eleuauit duos, & cum fendit Forca-
eis eleuauit etiam pol- tmus.
lcem, ſicut urali-
ter euenit, qu ex-
care eum veſlevtro-
que. Gracus aurem cre-
didit quod trinitatem
oſtenderet. Item Gra-
cus apertam manum
oſtendit, quaſi oſtende-
ret omnia nuda & aper-

t Puto legen-
dhn, datti-
tu narian
ſe dputaions

* Legis aio-
nes, qua die-
tur, pulchré.
Bud inf L4
de aape, adde
Forcafii,
dddiane-

ta Deo: ſtultus autem timens maxillaram ſibi dari, pugnum amé

caauſumquaſi repercuſſumus leuauit. Gracus intellexit qud



Deus omnia clauderet palma: & ſie credens Romanos dignos

legil
Al
inelegante

ie ergo à Gracis habuerunt

ibus receſſit, & leges his ſapientibus concedi fecit in ciuitare
enarum & Lacedmonum: vt Inſtit. de iure naturS. & non

originem, ficut& qua-

liber ſeientia: ve in ſui tractatus principio Priſcianus teſtatur.

verum eſt tamen hanc diſpoſitionem legum in Latino prius

iemaminpo b Cuita is mre ſcilicet Romanx.
iuan ingree S Agere id eſt, viuere.
ai pert in d’ſ nſitmtiehle ſgofſiear ncpit.....
porii a iir J uanuid eſt, abiro AODrr r oa md poreſtare Coux.
aaſorem poſ- Rmulum. tegem ſeilicer Romanorum..
ſe gJ Per ſententis id eſt, conſilium.
la I Expediebat. ſeilicet Romulus.
paumes ſeiiet reges.
trtanis noe l r Filiu. Tarquinius Priſeux ADDITro. Mulii repre.
mnquan di. hendunt hane gloſſam, vt qua litera ſit contrariaſed poreſt di-
citur is, qui ci, vt tollantur diſſenſiones hiſtoricorum, omnes Tarquinios co-
ſous et guomento dictos fuiſſe Superbos, alioquin Liuius hume vocat
’oſrun da pemarati proneporem.
mn qrnI’T o qui Papiritu. Not argun pro hoe quod dieunt rmſti-
imrtin uod cicoloni, campus iſte meus eſt: cum ramen domino c colant
nique fus, ipſum-& facit Cde iure del l am aliquis vbi dicitur ſeuus qui
iliquod nobis dnon eſt: & per hune queritur domino putatino bereditas. 2.
competi. Jem no, pro compilatoribus S ationum & gloſſarmm, ve eius

fuiſſe conſcriptam: vt
LL j S hot autem.
T Pre roſtru. id eſt ante oculos, & ora hominum. 2. Alij
cunt pro roſtris, id eſt eo loco, vbi pouebantur roſtra nauium pi-
ratarum, quas ceperant. ADDITIO, vltima recta.
t v ii pouitur prov. .
u J Imterpretarntur id eſt apertius exponerent & facit ad hoe
Inſtit. de iurnat.S. reonſa prudentum. ACCVRS.
x Ab eis, id eſt ab eorum interpretatione, ſeu ſententris, quas
ferrent eo animo,vt eſſer ius.
yS Ex aceidentia. Not accidens d origini prenalere. ſie jes on-
oſfe adſeſd ſi eaden in gloſſi, ini ioterd.
Aigum contraà C de hie qui veitxatampe l fin, & mſti de erdi¬ vraeſerur.
2 VFera. id eſt crudeles. nam qui ſyllabam mutabat, ab actio-
ne cadebatacontra hodievt Cde formu .j. 2. Vel aduerbialiter
lege feré. ADDITIO.e ſinedubio eſt legendum.

oprime probatur C.de vet ur mucleand.

a Vlerant. prædicti ſapientes..
. 2 2EEx1
 
Annotationen