DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.1977#0107
83 Digeſtorum Liber primus. Tit.x.
FfiiumJ CASVS. Quod ſit officium conſulis, hac
lege oſtenditur. Dieit eninm quod otcium conſu¬!
is eſt pabere auctoritatem llis, qui volune manu-
mittere, & hane auctoritarem prabere poteſt ſepa-
rtim conſul. VItimô dicit, ſi conſul maior eſt viginti annis,
poterit ſeruos ſuos a¬
numittere: & ſi minor
eſt x. non poreſt, niſi
cauſam apud collegam
probet.
5 Cõſiliumid eſt au-
ctoritatem in confilio Officium * conſulis eſt vocare Sena-
a hunc autem ſublimat tum, Reipab. conſulere, conſilium pra-
ordimaria profeſſio, & ere, tutores, iudites vel arbitros dare,
principis, commendaz piere, eapertere in poſſunen,
tiorveCod vbi ſena vel Teſtituere ii tngrunm, cogmaſcere depra-
clariſſ à bi conſulari. iuicii, de fiſis de alimenti,
e. & 5 virus. à con¬ L poieiationibus, delita coërcere,non
trario ſenſa. T Et tamen relegare l. 44. de interd. & re-
not. quod voluntariam leg. Crera, que commemoraui, ſi no-
tantûn iuriſdictio¬ hue tiuls, his Dia ſuos ha-
nem habet: olim me¬ bent lacosCVIAC.
tum imperium: vt in
ſumma Azo-
b Seorſum. ideſt d ſe-
paratim preſtant aucto-
ritatem e manumiſſio-
ni. Sed contrà j de re iu-
di. l. duo ex tribus. Sed
ibi iuſſum erat vt om-
nes iudicarent.
e 5 Nomna. id f eſt
t probationes cauſarom:
que ſunt Inſtit, qui ma.
non poſf seaden-
L danumiſſiones, id
eſt cauſa, propter quas
s manumiſſia fit, & au-
t coritas: quodnon de-
bet eſſe: & ſie idem g
qui eognoſeit, debet
uctorari: vt hie, &in
0 authentie. vt defun. ſeu
fus, ſancimus oo vo v&
in authen. vt iudices ns
expectent ſacrus iuſ. cot.
ix..
e Manumittere id eſt
manumittere volenti
auctoritarem praeſtare,
& cauſam approbare
DE OFFICIO
Conſulis.
TITVLVS X.
Conſulatus officium circa manu-
miſſines verſatur, & conſules ha-
bent administratimem in ſolidume
& cauſa coram vno ex conſulibus
cœta nõ poteſt per alium explicari,
niſi in caſu neceſſitatis: & conſules
apud ſeipſos poſſunt ſuos ſeruos ma-
numiterre niſi ſit minorBART.
I. VLPIANVS libre ſocunde de
offcis Conſulis.
FrICIV M cõſu-
lis eſt, conſilium
a prbere manu-
mittere volenti-
L bus. Conſules
& ſeorſum ſinguli manumit-
tunt:ſed non poteſt is, qui apud
alterum nomina Sediderit, apud
alterum manumitrere: ſeparata
enim ſunt manumiſſiones d. Sa-
ne ſi qua ex cauſa collega ma-
numittere non porerit, infir-
mitate, vel aliqua iuſta cauſa
impeditus: collegam poſſe ma-
numiſſionem expedire f ſenatus
cenſuit. 2 J Conſules s apud ſe
ſeruos ſuos manumittere poſſe,
nulla dubitatio eſt ſed ſi euene-
rit, vt minor viginti annis con-
ſul ſit; apud ſe manumittere a
non poterit h: cum ipſe ſit, qui
ex ſenatuſconſulto conſilij cau-
ſam examinar: apud collegam
verô cauſa probata poreſt i.
3
e
ſſunt.
tpeptir, licet alius
audiuerit cauſas. J Et
ſie not. quod neceſſitas
sh non habet legem. i.
ceſſat lex vbi venit ne-
ceſſitas. ſie & jde xcuſ.
ut lnon ſolumS fin. &
Jdeoſiprocan laliquã-
do,& jquibax cau ma.
tſid & ſi pers fin j
de oſfi eius eui man.
s iuiſd.iSj.
EgT Conſules. maiores
vriginti annis.
a Apud ſe anumit-
i tei. Vide ſeripta adl.
e 66. infi de verb. oblig.
CVIA C.
t l on pouris T Hui
dicto eſt contra. i . e
manu vinlſi rgati
f quia ibi dicit quod
poteſt apud ſe manu-
mitrere. Sol refert an
ipſe apud ſe causà pro-
bauerit & approbaue-
rit: & tunc nõ poreſt:vt
hie (& ſie ponitur hie
cum, pro quando) an
nõ, ſed apud collegam:
& tunc poreſt: vt ii &
hie in ſi ſecundum Io & ſecundum R.Alij dicunt quod poreſt,
vt ibi i adeſt & collegaraliàs non, vt bie. . Alij exponunt hic
non poteſt manumitere i cauſam manurmiſſionis approbare,
quod eſt idem cum primo. Et ot quod hle conſul tan-
tum voluntariam iuriſdictionem habet. & hot dicunt quidam,
DE OEFICIO PRE-
fecti pratorio.
TITVLVS XI
Pafectus * pratorio eſt pratorianori
militum, ſius aula prafetus, cui prin-
ceps rerum, iudict amque ſumm com-
miſit, quilibet Cde decur qui & vice
ſacr iudicat. lC de off vie là pro-
coſſC. Theodo de appell. & ctar
prouineiarum maximã poteſtatẽ habet.
lne quis. C de decurio cuius forma, vel
amt pro luge ſun, que & imunuu di-
cuntur. Et prater hune, vel viearii aius
& bene. 2. Et alij etiam contentioſam. & quod hie dicit, gra-
tia exempli dicit.,. Alij quod hie digitatem haber fine
adminiſtratione: ad quod t infà de bit. l ii. S. fin. &
lſeqa..
ybata ptett. T Huie eſt contra a Jde manu hapud eum-
in principis, quia nõ vi-
detur poſſe ve ibi dicit.
Sol. lege hanc literam
vt puncues ibi: proba-
ta preſt, ſ apud ſe, &c.
2. Vel hle erat collega,
ibi non.
nuus magiſtratus habet pleniſſimt im-
parium merm. Alij partes tantum ali-
quas habent, vt Conſul ius gladi-ſed nõ
us relegandi ac ſimiliter praſes ius gla-
dij, & ius danmnandi in metallum, non
ius deportandi, vel confiſcandi, quin &
gladi tantûm vitn ndimere pestnõ
ſeeuri, non telo, non laqueo, quia ius gla-
ay raren aceipins & reiiers aeat.
piuntur quacumque ex mero imperie
magistratui permiteuntur. CVIAC.
A ſententia prafecti pratorio nõ
appellatur, licet poſſit peti in inte-
grum restitutio. Diuiditur in duas
partes.. Primô ponit vnde ſumpſit
originem officium prafecti pratorio.
Secundo tractat de priuilegis qui-
buſdameidem conceſſis, ſecunda, ibi,
his. BART.
t. AVRELIVS Areadius Chariſius
magiter libollorum libro ſingulari de
officio prafecti pratorio.
REVITER cõ-
memorare neceſſe
eſt vnde conſti-
tuendi prefectorã
2 prætortio officio
origo manauerit. Ad vicem ma-
giſtr equitum prefectos prato-
rio antiquius inſtitutos eſſe, à
quibuſdam ſcriptoribus traditû
eſtnam cum apud veteres Di-
ctatoribus ad rempus n ſumma
poreſtas crederetur, & magi-
ſtros equitum ſibi eligerent, qui
adſociati principali J curæ
[ad militiæ gratiamJ ſecundam
poſt eos poteſtatem gererent:
regimentis reipublice ad Impe-
ratores perpetuos tranſlatisP,
ad ſimilitudinem magiſtrorum,
equitum præfecti prætorio à
principibus electi ſunt. data eſt
plenior d licentia ad diſciplinæ
publicæ emendationemr.
1. J His cunabulis prafecto-
rum auctoritas initiata in tan-
tum meruit augeri, vt appella-
ri à præfectis à prœtorio non
poſſit ſ nam cum anté quaſi-
tum fuiſſet an liceret à prfe-
ctis prætorio appellare, & iure
liceret, & extarent exempla eo-
rum, qui prouocauerint, poſt-
ea publice ſententia principali
lecta, appellandi facultas inter-
dicta eſt. Credidit enim prin-
ceps, eos, qui ob ſingularem
induſtriã explorata eorum fide
& grauitate, ad huius officij
magnirudinem adhibẽtur, non
aliter iudicaturos eſſe pro ſa-
pientia, ac luce dignitatis ſuz,
tur par, ſed b idem ha-
bet imperium collega.
Item contra .de ma-
u vin. l apudfiliumS.
ji eſt ibi, non Sed ſolue
punctuando hanc lite-
ram, ve modô dixi. ſi
autem non eſt ibi, non.
non eſt contra: ſed
ſimile.
E DE OEEIC1O
præfect prato.
Licet de officio eius in-
tituletur: de priuilegio
tamẽ eius tamum dicit.
Officium autem eius eſt.
CaodL. & & eſt bie
iurrs: vt in auth. de
appella. & intra qua
tempor. 5. illo videli-
cet, coll44
Rreuiter.
CASVS.
Autiquitus
erat dicta-
qui habebant poreſtaté,
qua habet hodie prin-
ceps & iſti faciebant le-
ges, & fecerunt magi-
ſtros militû: & cos ſibi
adſociauerunt, & per
eos multa expediebant.
hodie poſtquam illo-
rum poreſtas tranſlata
ceps loco illorum ma-
giſtrorum equitum ele-
git prafectos prato-
Fio: & eis plenam po-
teſtatem largitus eſt
ſ faciendi leges, & re-
mouendi iudices inuti-
les: habéntque iſti in
pellatur ab eorum ſen-
tentia. Secundum, quia
ipſi poſſunt reſtituere
minores, ſi dicant ſe la-
ſos: quod non eſt in
aliis iudicibus. & h. d.
lex.
m Neceſſe. i. vtile.
Ioan.
n Ad tempus. ſ. ſex
menſium: ve . de orig.
iur-d-.d.-. populo deinde,
verſie ita ditator, &
verſie. & his dictatorié.
O J Principali.iL maio-
ri, ſdictatorum.
P Tanſutis. Arg.
pro co quood dii a
lei & ſeatuſſon, lxon
ambgitur. C, de ve-
ter u. Ij. 5. huluus
di.
qPlnier i. d plenaz. Vel plenior . quam oli n competeret
magiſtro equitum.ACeVV
r Emendatinem, ſ vr iudices inutiles remoueant, & leges
conſtituantevt Caejij& iyACCVR.
s No poſſit, ſed ſupplicari ſicevt C.e ſent pefpraLj.
a Iudien
4 .
3. Vel hie non vide-
1
tores, & non principes,
eſt in principem, prin¬,
duobus c priuilegia.
Primum, quod non ap-
FfiiumJ CASVS. Quod ſit officium conſulis, hac
lege oſtenditur. Dieit eninm quod otcium conſu¬!
is eſt pabere auctoritatem llis, qui volune manu-
mittere, & hane auctoritarem prabere poteſt ſepa-
rtim conſul. VItimô dicit, ſi conſul maior eſt viginti annis,
poterit ſeruos ſuos a¬
numittere: & ſi minor
eſt x. non poreſt, niſi
cauſam apud collegam
probet.
5 Cõſiliumid eſt au-
ctoritatem in confilio Officium * conſulis eſt vocare Sena-
a hunc autem ſublimat tum, Reipab. conſulere, conſilium pra-
ordimaria profeſſio, & ere, tutores, iudites vel arbitros dare,
principis, commendaz piere, eapertere in poſſunen,
tiorveCod vbi ſena vel Teſtituere ii tngrunm, cogmaſcere depra-
clariſſ à bi conſulari. iuicii, de fiſis de alimenti,
e. & 5 virus. à con¬ L poieiationibus, delita coërcere,non
trario ſenſa. T Et tamen relegare l. 44. de interd. & re-
not. quod voluntariam leg. Crera, que commemoraui, ſi no-
tantûn iuriſdictio¬ hue tiuls, his Dia ſuos ha-
nem habet: olim me¬ bent lacosCVIAC.
tum imperium: vt in
ſumma Azo-
b Seorſum. ideſt d ſe-
paratim preſtant aucto-
ritatem e manumiſſio-
ni. Sed contrà j de re iu-
di. l. duo ex tribus. Sed
ibi iuſſum erat vt om-
nes iudicarent.
e 5 Nomna. id f eſt
t probationes cauſarom:
que ſunt Inſtit, qui ma.
non poſf seaden-
L danumiſſiones, id
eſt cauſa, propter quas
s manumiſſia fit, & au-
t coritas: quodnon de-
bet eſſe: & ſie idem g
qui eognoſeit, debet
uctorari: vt hie, &in
0 authentie. vt defun. ſeu
fus, ſancimus oo vo v&
in authen. vt iudices ns
expectent ſacrus iuſ. cot.
ix..
e Manumittere id eſt
manumittere volenti
auctoritarem praeſtare,
& cauſam approbare
DE OFFICIO
Conſulis.
TITVLVS X.
Conſulatus officium circa manu-
miſſines verſatur, & conſules ha-
bent administratimem in ſolidume
& cauſa coram vno ex conſulibus
cœta nõ poteſt per alium explicari,
niſi in caſu neceſſitatis: & conſules
apud ſeipſos poſſunt ſuos ſeruos ma-
numiterre niſi ſit minorBART.
I. VLPIANVS libre ſocunde de
offcis Conſulis.
FrICIV M cõſu-
lis eſt, conſilium
a prbere manu-
mittere volenti-
L bus. Conſules
& ſeorſum ſinguli manumit-
tunt:ſed non poteſt is, qui apud
alterum nomina Sediderit, apud
alterum manumitrere: ſeparata
enim ſunt manumiſſiones d. Sa-
ne ſi qua ex cauſa collega ma-
numittere non porerit, infir-
mitate, vel aliqua iuſta cauſa
impeditus: collegam poſſe ma-
numiſſionem expedire f ſenatus
cenſuit. 2 J Conſules s apud ſe
ſeruos ſuos manumittere poſſe,
nulla dubitatio eſt ſed ſi euene-
rit, vt minor viginti annis con-
ſul ſit; apud ſe manumittere a
non poterit h: cum ipſe ſit, qui
ex ſenatuſconſulto conſilij cau-
ſam examinar: apud collegam
verô cauſa probata poreſt i.
3
e
ſſunt.
tpeptir, licet alius
audiuerit cauſas. J Et
ſie not. quod neceſſitas
sh non habet legem. i.
ceſſat lex vbi venit ne-
ceſſitas. ſie & jde xcuſ.
ut lnon ſolumS fin. &
Jdeoſiprocan laliquã-
do,& jquibax cau ma.
tſid & ſi pers fin j
de oſfi eius eui man.
s iuiſd.iSj.
EgT Conſules. maiores
vriginti annis.
a Apud ſe anumit-
i tei. Vide ſeripta adl.
e 66. infi de verb. oblig.
CVIA C.
t l on pouris T Hui
dicto eſt contra. i . e
manu vinlſi rgati
f quia ibi dicit quod
poteſt apud ſe manu-
mitrere. Sol refert an
ipſe apud ſe causà pro-
bauerit & approbaue-
rit: & tunc nõ poreſt:vt
hie (& ſie ponitur hie
cum, pro quando) an
nõ, ſed apud collegam:
& tunc poreſt: vt ii &
hie in ſi ſecundum Io & ſecundum R.Alij dicunt quod poreſt,
vt ibi i adeſt & collegaraliàs non, vt bie. . Alij exponunt hic
non poteſt manumitere i cauſam manurmiſſionis approbare,
quod eſt idem cum primo. Et ot quod hle conſul tan-
tum voluntariam iuriſdictionem habet. & hot dicunt quidam,
DE OEFICIO PRE-
fecti pratorio.
TITVLVS XI
Pafectus * pratorio eſt pratorianori
militum, ſius aula prafetus, cui prin-
ceps rerum, iudict amque ſumm com-
miſit, quilibet Cde decur qui & vice
ſacr iudicat. lC de off vie là pro-
coſſC. Theodo de appell. & ctar
prouineiarum maximã poteſtatẽ habet.
lne quis. C de decurio cuius forma, vel
amt pro luge ſun, que & imunuu di-
cuntur. Et prater hune, vel viearii aius
& bene. 2. Et alij etiam contentioſam. & quod hie dicit, gra-
tia exempli dicit.,. Alij quod hie digitatem haber fine
adminiſtratione: ad quod t infà de bit. l ii. S. fin. &
lſeqa..
ybata ptett. T Huie eſt contra a Jde manu hapud eum-
in principis, quia nõ vi-
detur poſſe ve ibi dicit.
Sol. lege hanc literam
vt puncues ibi: proba-
ta preſt, ſ apud ſe, &c.
2. Vel hle erat collega,
ibi non.
nuus magiſtratus habet pleniſſimt im-
parium merm. Alij partes tantum ali-
quas habent, vt Conſul ius gladi-ſed nõ
us relegandi ac ſimiliter praſes ius gla-
dij, & ius danmnandi in metallum, non
ius deportandi, vel confiſcandi, quin &
gladi tantûm vitn ndimere pestnõ
ſeeuri, non telo, non laqueo, quia ius gla-
ay raren aceipins & reiiers aeat.
piuntur quacumque ex mero imperie
magistratui permiteuntur. CVIAC.
A ſententia prafecti pratorio nõ
appellatur, licet poſſit peti in inte-
grum restitutio. Diuiditur in duas
partes.. Primô ponit vnde ſumpſit
originem officium prafecti pratorio.
Secundo tractat de priuilegis qui-
buſdameidem conceſſis, ſecunda, ibi,
his. BART.
t. AVRELIVS Areadius Chariſius
magiter libollorum libro ſingulari de
officio prafecti pratorio.
REVITER cõ-
memorare neceſſe
eſt vnde conſti-
tuendi prefectorã
2 prætortio officio
origo manauerit. Ad vicem ma-
giſtr equitum prefectos prato-
rio antiquius inſtitutos eſſe, à
quibuſdam ſcriptoribus traditû
eſtnam cum apud veteres Di-
ctatoribus ad rempus n ſumma
poreſtas crederetur, & magi-
ſtros equitum ſibi eligerent, qui
adſociati principali J curæ
[ad militiæ gratiamJ ſecundam
poſt eos poteſtatem gererent:
regimentis reipublice ad Impe-
ratores perpetuos tranſlatisP,
ad ſimilitudinem magiſtrorum,
equitum præfecti prætorio à
principibus electi ſunt. data eſt
plenior d licentia ad diſciplinæ
publicæ emendationemr.
1. J His cunabulis prafecto-
rum auctoritas initiata in tan-
tum meruit augeri, vt appella-
ri à præfectis à prœtorio non
poſſit ſ nam cum anté quaſi-
tum fuiſſet an liceret à prfe-
ctis prætorio appellare, & iure
liceret, & extarent exempla eo-
rum, qui prouocauerint, poſt-
ea publice ſententia principali
lecta, appellandi facultas inter-
dicta eſt. Credidit enim prin-
ceps, eos, qui ob ſingularem
induſtriã explorata eorum fide
& grauitate, ad huius officij
magnirudinem adhibẽtur, non
aliter iudicaturos eſſe pro ſa-
pientia, ac luce dignitatis ſuz,
tur par, ſed b idem ha-
bet imperium collega.
Item contra .de ma-
u vin. l apudfiliumS.
ji eſt ibi, non Sed ſolue
punctuando hanc lite-
ram, ve modô dixi. ſi
autem non eſt ibi, non.
non eſt contra: ſed
ſimile.
E DE OEEIC1O
præfect prato.
Licet de officio eius in-
tituletur: de priuilegio
tamẽ eius tamum dicit.
Officium autem eius eſt.
CaodL. & & eſt bie
iurrs: vt in auth. de
appella. & intra qua
tempor. 5. illo videli-
cet, coll44
Rreuiter.
CASVS.
Autiquitus
erat dicta-
qui habebant poreſtaté,
qua habet hodie prin-
ceps & iſti faciebant le-
ges, & fecerunt magi-
ſtros militû: & cos ſibi
adſociauerunt, & per
eos multa expediebant.
hodie poſtquam illo-
rum poreſtas tranſlata
ceps loco illorum ma-
giſtrorum equitum ele-
git prafectos prato-
Fio: & eis plenam po-
teſtatem largitus eſt
ſ faciendi leges, & re-
mouendi iudices inuti-
les: habéntque iſti in
pellatur ab eorum ſen-
tentia. Secundum, quia
ipſi poſſunt reſtituere
minores, ſi dicant ſe la-
ſos: quod non eſt in
aliis iudicibus. & h. d.
lex.
m Neceſſe. i. vtile.
Ioan.
n Ad tempus. ſ. ſex
menſium: ve . de orig.
iur-d-.d.-. populo deinde,
verſie ita ditator, &
verſie. & his dictatorié.
O J Principali.iL maio-
ri, ſdictatorum.
P Tanſutis. Arg.
pro co quood dii a
lei & ſeatuſſon, lxon
ambgitur. C, de ve-
ter u. Ij. 5. huluus
di.
qPlnier i. d plenaz. Vel plenior . quam oli n competeret
magiſtro equitum.ACeVV
r Emendatinem, ſ vr iudices inutiles remoueant, & leges
conſtituantevt Caejij& iyACCVR.
s No poſſit, ſed ſupplicari ſicevt C.e ſent pefpraLj.
a Iudien
4 .
3. Vel hie non vide-
1
tores, & non principes,
eſt in principem, prin¬,
duobus c priuilegia.
Primum, quod non ap-