0.5
1 cm
Digestorum Liber primus. Tit, x. 84
$%%£££ Fsicium.'] CiSTS. Quodsit osficium consulis, ha(
Wwlilws rnitrcte , & hanc au-roritatem prajbcre potest sepa-
ratim consuL Vltimo didt ,si consul maior est viginci acrais..
poteric seruos suos ma-
| & bene. _. Et alij etiam contentiosam. & quod hic dieic, gra-
■ ria cxempli dicic. j. Alij cuod hk dignitatem -habet sine
' administratione : ad quod est insia de *rbit. i. itj. _. sin. &
Lfm-
' s Probatapotefl. s Huic est contta a ~]M manu.l.apud—"•
numittere : & si
est xx. non potest , niii
causam apud cotfegam
probcc.
as Cosilium.id est au-
«C-nsuIi.of- aoritatcmin conHlio:
DE OFFICIO
Consulis.
TITVLVS X.
Ossicium * confutis ess-vecare Sena^
m, Reipab. consulere, conjilium prs,-
re, tutores, iudiees vel arbitros dare,
jignora capere, mittere in possessionem,
reflituereinintegrum,cognosceredeprt-
iudiciis, desideicemmiffts, de alimentu,
&c. sy §. viros. 3 con- de poUititationibus,del'tt~ia co'ercere,non
sente- trario b fcal-i. s Ec tamcnrelegarc.l.n.J.dc intcrd.&re-
aaria proseslio, 8c
:ipis commenda-
■iCod.vbisew.uvel
nlss.l.-.ylhU consulari,
■c_ P, not. quod voluntariam W. C&tera, qux
:c Gel. «*._.
: tantum iurisdicti
1 habet: oiim me-
& Cicutit in rttm impcrium : vr ic
ea re glosii. summaAzo.
mudEt eonsi- b r s^Wwra.idcst << se-
lium dilc- ex ' . J - _
Theoph. /tf. paranmp^estancauclo-
_-> _- jaiiB. riratcm c manumiiiio
ni.SedcontraJ.;.. '
-asuos ha-
Consulatut osseium ctrca manu-
mijjiones versitur, &consttles ha-
hent adminislrationem insolidum:
& cattsa coram vno ex considibt
.&v]pUn. di.!. duoextribu*. Scd ctsptanopotestper atiumexplic.
iitprincipto.qma
detur posse.-vt ibidicit.
Sol. lege hanc liccram
vt puncrues ibi -.proba-
ta potess, [. apud se,&c.
_. Vel hic erar collega,
nuStet magislratus habitplenijftmS im-
perium memm.Aiiy partes tantitm ali-
qsiat habent,vt Cmsuliw gladij.sed nS
iusreiegandi;acftmiliterfrnfesimgla-
dij,& imdnmnandi in metaUitm , non
iui depertandi, ■_./eonsiscandi, csuin &
gladio tanthm vitam adimere poieB,no
securi,non teto,non taqueo,quia iutgla-
dis tantutn accipit, ©» reBriBe * accU
piuntur quicumque ex mero imperio
magistratui permittuntur. Cviac,
_._... _.-.- . - i,sicstibi,».».Sed
A[tntmti<tssstfeatpr&tonono FUi!stuando hanc
appellatur,licetpossa vetiin inte-'
grum rt$itKtio.Diiiiaitur in duas
partes. Primhponit vnde sumpsit
ortgmem osficium pr&seEH pr&torio.
Secundo traftat de priuilcgijs qm-
busdameidem concejsis.seomdajbi,
his. Bari,
3. Vel hic non vidc-
tt_cpav,s-d b idcmfca-
bet imp-iiam collega.
s Item concra ].de ma-
nu.vin. I. apudsilium.%.
Sed solue
ibi iussu
nes iudicarent.
c * Homina, id s est
_luris_iaione piobationes causamm:
eontentiosam „,[_. sun[ Instjt, qm ma.
fttirit. >»sr. cst causa;, propter cj:
1 Iurisdistio m.numislio sit, & :
plurium ii sit aoritas : cuodnon (
dum excrcere 1U* eognoscit , dcbet
poirunr. auclorari: vt hU, & in
/Nomenpro authentic.-vtdesun. seit
causis proba- fu.§,saneimui.coi.v.&
Honuni, imo -n /nstfo^qniadieet „_
iplm^umict ^peSimts»
g, Auitoricat- e ^" Manumitterz.id cst
isprcstaredc- manumittere volenci
" au.tocicarem pra;lt;
lifi in casu necessitatis: & consnks
apud seipsos pojsunt suos seruos mi
numitterrejiisistt minor.B Art.
ginn ai
mittere volenti-
bus.i s Consules
& sco.sum b (iugnli
tuntiied non potest is,qui apud
is.coil. a!terumnomina.cedideritJapud
alterum manumittei"e:separata;
enim sunt manumjssioncs d.Sa-
nesi qua ex causa coliega ma-
& causam approbare lUiraittere e non poterit, infir-
mitate, vel aliqua iusta causa
impeditus: collegam polse ma-
numissionem expedire s senatu:
censuit. x ^ Consules S apud se
seruossuosmanumittere po(Te}
nulla dubitatio esi.sed si euene-
rit, vt minor viginti annis con-
sul sit; apud se manumittere «
non poterith: cum ipse sit, qui
ex senarusconsulto consilij cau-
sam examjnat: apttd collegam
ver6 causa probata potest',
DE OFFICIO PR.E-
fec-i prEtotio. k f
TITVLVS XI.
Pnseclus * putorio ess prttorianoru
milttum ,siue auU. pr*seitu4,cuiprin-
ceps rerum,iudiciosumquesitmmacem-
misit.].ci<aihber.C.£e<iccai:.qui&vice
sacraiudieat. I.j.C.de osf. vic.I.a pro-
colTC.Tiicodo.de appell. &cunctaru
prouinciarum maximdpotestate Joabet,
I.nc cjuis.C.dedecurio.««'#//«?»*,W
tnjtat pro iege sunt,qus gp iTopfetp di-
cuntur.Et pr&ter huncjvelvicariu eius
Fs £*/,//(Vs.Iicetalius
audiueric causas. ^" Ec
i! c not. quod necellttas
h Nceesilra! b non habet legem. i.
ooti hibet le- cessat les vbi vcnic nc-
6em- eesricas.sic&j..Vc«.«y:
tut.i.non solitm.§sin. &
~}.deo0.procon.Uiiqua-
do.& "i.quii.ex catt.ma,
i.sed&sip*r.§.sin.&).
tDcprsseais iurisd.t.).§.\.
pr.rorio vide „ r Cansules. majores
%LT7£.A AHsemanumit-
$xam titc. In- ters. Vidc scripca ad /.
(iiiuu esthxc 66. insikde verb. obtig.
dignicas ab C v i A c,
^ugullo . vt K, Ns,„s.Kri/CHuic
_occnrSuet,& \ r >...
Taciras: v,de d,«° e)l COQ"a- ')-de
P. Fabrum tii. mann.vtnd.si regat;•:.%.
i.SvntJir.sii. si. quia ibi dicic quod
&s"ii- aotcst apud se
* Prasea_< r ■
«atario qui
, Sol. refer:
ipse apudsecausa pro-
s: Manumicte- bauetit & approbaue-
re an apuJ se- rit;& ritnc no potcst:yr
ips_poJ_teo- bic{U sic ponicur hic
:i(m , pro quando ) an
inssiaio- "5> &d aPud coii<=sam:
Btm conteri- & cunc poceit: vc ibi,Si
tiosam, aeyo- hic /u/.secundam Io.& secundum R.i.Alij dicunt quod pocest,
Isstamm can- vt jfafc adest & coUcgaralias non, vt hic. j. Alij expononr hic
5um ^?! | **' non pocest manuraittcre, i. causam manumissionis approbare,
■vVzbo Jjifmm. ^aod est ^cm caia Primo- s Ec not- <\a°d n"c constil k tan-
}n$r. tura yoJuatariam iurisdistionem habet. &hocdictuitqui(iam,
Avrelivs Arcadiut Charisim
nagifier libe/hrttm libro stnguiari de
^cio pr&settifrztorio.
tRevitee. l co-
' memoiare necelTe
a esl vndeconsti-
modo dixi. si
autem non est ibi, non.
non cst contta ; sed
k DE OF.ICIO
pixsc-i.praito.
Licitdeojsicioeiusin-
tituletur: de priuitegio
tamieitts tantum dicit.
C.eod.l.i,Sci.&esthic
illuSlru: vt in auth. dc
appella. & incra quse
Kmpor. §. illo vidcli-
t Manumitte-
tc apud colle-
gam cosul mi-
b Patrem e(Te
Sc ideta impe-
non id-m.
meium restri-
cUaccipitur.
cuendi pnjfecTroru ««^011,4.
pMtqrtio officio i ^^^ Rreuiter. ]
origomanauerit.Ad vicem aia- |^ ^^
gistn equitum pr^fedosprato- S^^_S cr_c __aa.
rio anticjuius * institurosesse,a rores,&nonprincipes, '
quibusdamscriptoribus ttaditu quihabebancpotestate, '
estmaracum apud veteres Di- <)^^cc «odie pnn-
n ' .1 , c r ccps;&istifaciebancle-
dbaconbusadtcmpus » surama ges, & fccemnt magi-
potcstas crederetur , & magi- (bos miUtu: Sc cos libi
stros equitum sibi eligerent.qui adsociaucrunt, & per
ldsoci
.ipali
T cura;
eos multa cxpedi.bar
n pnncipem, pnn-
ceps loco illoram tna-
gistrorum equitam ele-
git pratfecros pr;_to-
rio: &cis plenam po-
testacem iargicus est
s. faciendi leges, & re-
mouendi iudices inuti-
ks : hab-Btquc isti in
duobus l priuilegia.
Primum, quod non ap-
pellacur ab eorum sen-
tentja, Secundum, quia
ipsi possunc resticuerc
'noresjli dicanc se la:-
: quod non est in
is iudicibus. & h. d.
[admiliti_granam]fcund_n J°„ Cp0P°S" trl0
post eos potestatem gcrerent: " ' '
regimentis reipublic^ ad Impe-
ratores perpetuos transsatis P,
adsimJlitudinem magistrorum,
equitum pra:fe-ti prstotio a
principibus elccli sunr. data est
pienior 1 licenria ad disciplina:
publica; emendationem r.
r. ^ His cunabuIis*praife-to-
rum au-toritas initiata in tan-
tum memit augeri, vt appella-
ri a pra:fe_t:is a prajtorio non
possit s. nam cum ant. qua.si-
tum fuisset an liceret a priefe-
cT:is prjetorio appellare , 8c iure
liceret, & extarent exempk eo-
rum, qui prouocauerint, post-
ea publiccsententia principali mensu
leifta, appellandi facultas inter- iur.i.ij. (,.poputodeinde,
di£taest. Credidit enim prin- versic.itaqldi£rator,&
ceps , eos , qui ob singularcm *£% * hf s a!tmlh'
■JO.-1 6 ci °^ ''rtncpah.i.mno-
mduitnaexplorata eorum fide ii,s,di_tatorum.
& grauitate , ad huius'officij p s TransUtu. hs~.
magnitudinem adhibetur, non Pco eo 1uod di_i s. de
aiiter iudicattiros esse pro sa- ltS'-&sen»tuscon.l,non
1 ,. . r, r atnbigttur. <fy C. de ve-
pientia,aclucedigmtatis suie, ur,\ur.enu. l.s§.huiu,
studis.
q 1" Vlenior, i. d plena.-. Vel plenior.s. quam oli.a compcterct c
lagistro cquitum.A cctrs. (
s Emendationem: C. vc iudices inutilcs remoueant, & leges '
consticuantis t C.eo.l.j.i).& iif.A c c v r. I
{ NooJ>ojptSe& supplicari sic;vt CJesent.prnf.pra.t.j. 1
a s ludscit
t prineipdi «-
^.T.cvvtlg.
c Priuilcgia
pi_fttloruin
pczrorio.
. vcile.
m s Vtecesse.
n T Ad tempus. s. sex
$%%£££ Fsicium.'] CiSTS. Quodsit osficium consulis, ha(
Wwlilws rnitrcte , & hanc au-roritatem prajbcre potest sepa-
ratim consuL Vltimo didt ,si consul maior est viginci acrais..
poteric seruos suos ma-
| & bene. _. Et alij etiam contentiosam. & quod hic dieic, gra-
■ ria cxempli dicic. j. Alij cuod hk dignitatem -habet sine
' administratione : ad quod est insia de *rbit. i. itj. _. sin. &
Lfm-
' s Probatapotefl. s Huic est contta a ~]M manu.l.apud—"•
numittere : & si
est xx. non potest , niii
causam apud cotfegam
probcc.
as Cosilium.id est au-
«C-nsuIi.of- aoritatcmin conHlio:
DE OFFICIO
Consulis.
TITVLVS X.
Ossicium * confutis ess-vecare Sena^
m, Reipab. consulere, conjilium prs,-
re, tutores, iudiees vel arbitros dare,
jignora capere, mittere in possessionem,
reflituereinintegrum,cognosceredeprt-
iudiciis, desideicemmiffts, de alimentu,
&c. sy §. viros. 3 con- de poUititationibus,del'tt~ia co'ercere,non
sente- trario b fcal-i. s Ec tamcnrelegarc.l.n.J.dc intcrd.&re-
aaria proseslio, 8c
:ipis commenda-
■iCod.vbisew.uvel
nlss.l.-.ylhU consulari,
■c_ P, not. quod voluntariam W. C&tera, qux
:c Gel. «*._.
: tantum iurisdicti
1 habet: oiim me-
& Cicutit in rttm impcrium : vr ic
ea re glosii. summaAzo.
mudEt eonsi- b r s^Wwra.idcst << se-
lium dilc- ex ' . J - _
Theoph. /tf. paranmp^estancauclo-
_-> _- jaiiB. riratcm c manumiiiio
ni.SedcontraJ.;.. '
-asuos ha-
Consulatut osseium ctrca manu-
mijjiones versitur, &consttles ha-
hent adminislrationem insolidum:
& cattsa coram vno ex considibt
.&v]pUn. di.!. duoextribu*. Scd ctsptanopotestper atiumexplic.
iitprincipto.qma
detur posse.-vt ibidicit.
Sol. lege hanc liccram
vt puncrues ibi -.proba-
ta potess, [. apud se,&c.
_. Vel hic erar collega,
nuStet magislratus habitplenijftmS im-
perium memm.Aiiy partes tantitm ali-
qsiat habent,vt Cmsuliw gladij.sed nS
iusreiegandi;acftmiliterfrnfesimgla-
dij,& imdnmnandi in metaUitm , non
iui depertandi, ■_./eonsiscandi, csuin &
gladio tanthm vitam adimere poieB,no
securi,non teto,non taqueo,quia iutgla-
dis tantutn accipit, ©» reBriBe * accU
piuntur quicumque ex mero imperio
magistratui permittuntur. Cviac,
_._... _.-.- . - i,sicstibi,».».Sed
A[tntmti<tssstfeatpr&tonono FUi!stuando hanc
appellatur,licetpossa vetiin inte-'
grum rt$itKtio.Diiiiaitur in duas
partes. Primhponit vnde sumpsit
ortgmem osficium pr&seEH pr&torio.
Secundo traftat de priuilcgijs qm-
busdameidem concejsis.seomdajbi,
his. Bari,
3. Vel hic non vidc-
tt_cpav,s-d b idcmfca-
bet imp-iiam collega.
s Item concra ].de ma-
nu.vin. I. apudsilium.%.
Sed solue
ibi iussu
nes iudicarent.
c * Homina, id s est
_luris_iaione piobationes causamm:
eontentiosam „,[_. sun[ Instjt, qm ma.
fttirit. >»sr. cst causa;, propter cj:
1 Iurisdistio m.numislio sit, & :
plurium ii sit aoritas : cuodnon (
dum excrcere 1U* eognoscit , dcbet
poirunr. auclorari: vt hU, & in
/Nomenpro authentic.-vtdesun. seit
causis proba- fu.§,saneimui.coi.v.&
Honuni, imo -n /nstfo^qniadieet „_
iplm^umict ^peSimts»
g, Auitoricat- e ^" Manumitterz.id cst
isprcstaredc- manumittere volenci
" au.tocicarem pra;lt;
lifi in casu necessitatis: & consnks
apud seipsos pojsunt suos seruos mi
numitterrejiisistt minor.B Art.
ginn ai
mittere volenti-
bus.i s Consules
& sco.sum b (iugnli
tuntiied non potest is,qui apud
is.coil. a!terumnomina.cedideritJapud
alterum manumittei"e:separata;
enim sunt manumjssioncs d.Sa-
nesi qua ex causa coliega ma-
& causam approbare lUiraittere e non poterit, infir-
mitate, vel aliqua iusta causa
impeditus: collegam polse ma-
numissionem expedire s senatu:
censuit. x ^ Consules S apud se
seruossuosmanumittere po(Te}
nulla dubitatio esi.sed si euene-
rit, vt minor viginti annis con-
sul sit; apud se manumittere «
non poterith: cum ipse sit, qui
ex senarusconsulto consilij cau-
sam examjnat: apttd collegam
ver6 causa probata potest',
DE OFFICIO PR.E-
fec-i prEtotio. k f
TITVLVS XI.
Pnseclus * putorio ess prttorianoru
milttum ,siue auU. pr*seitu4,cuiprin-
ceps rerum,iudiciosumquesitmmacem-
misit.].ci<aihber.C.£e<iccai:.qui&vice
sacraiudieat. I.j.C.de osf. vic.I.a pro-
colTC.Tiicodo.de appell. &cunctaru
prouinciarum maximdpotestate Joabet,
I.nc cjuis.C.dedecurio.««'#//«?»*,W
tnjtat pro iege sunt,qus gp iTopfetp di-
cuntur.Et pr&ter huncjvelvicariu eius
Fs £*/,//(Vs.Iicetalius
audiueric causas. ^" Ec
i! c not. quod necellttas
h Nceesilra! b non habet legem. i.
ooti hibet le- cessat les vbi vcnic nc-
6em- eesricas.sic&j..Vc«.«y:
tut.i.non solitm.§sin. &
~}.deo0.procon.Uiiqua-
do.& "i.quii.ex catt.ma,
i.sed&sip*r.§.sin.&).
tDcprsseais iurisd.t.).§.\.
pr.rorio vide „ r Cansules. majores
%LT7£.A AHsemanumit-
$xam titc. In- ters. Vidc scripca ad /.
(iiiuu esthxc 66. insikde verb. obtig.
dignicas ab C v i A c,
^ugullo . vt K, Ns,„s.Kri/CHuic
_occnrSuet,& \ r >...
Taciras: v,de d,«° e)l COQ"a- ')-de
P. Fabrum tii. mann.vtnd.si regat;•:.%.
i.SvntJir.sii. si. quia ibi dicic quod
&s"ii- aotcst apud se
* Prasea_< r ■
«atario qui
, Sol. refer:
ipse apudsecausa pro-
s: Manumicte- bauetit & approbaue-
re an apuJ se- rit;& ritnc no potcst:yr
ips_poJ_teo- bic{U sic ponicur hic
:i(m , pro quando ) an
inssiaio- "5> &d aPud coii<=sam:
Btm conteri- & cunc poceit: vc ibi,Si
tiosam, aeyo- hic /u/.secundam Io.& secundum R.i.Alij dicunt quod pocest,
Isstamm can- vt jfafc adest & coUcgaralias non, vt hic. j. Alij expononr hic
5um ^?! | **' non pocest manuraittcre, i. causam manumissionis approbare,
■vVzbo Jjifmm. ^aod est ^cm caia Primo- s Ec not- <\a°d n"c constil k tan-
}n$r. tura yoJuatariam iurisdistionem habet. &hocdictuitqui(iam,
Avrelivs Arcadiut Charisim
nagifier libe/hrttm libro stnguiari de
^cio pr&settifrztorio.
tRevitee. l co-
' memoiare necelTe
a esl vndeconsti-
modo dixi. si
autem non est ibi, non.
non cst contta ; sed
k DE OF.ICIO
pixsc-i.praito.
Licitdeojsicioeiusin-
tituletur: de priuitegio
tamieitts tantum dicit.
C.eod.l.i,Sci.&esthic
illuSlru: vt in auth. dc
appella. & incra quse
Kmpor. §. illo vidcli-
t Manumitte-
tc apud colle-
gam cosul mi-
b Patrem e(Te
Sc ideta impe-
non id-m.
meium restri-
cUaccipitur.
cuendi pnjfecTroru ««^011,4.
pMtqrtio officio i ^^^ Rreuiter. ]
origomanauerit.Ad vicem aia- |^ ^^
gistn equitum pr^fedosprato- S^^_S cr_c __aa.
rio anticjuius * institurosesse,a rores,&nonprincipes, '
quibusdamscriptoribus ttaditu quihabebancpotestate, '
estmaracum apud veteres Di- <)^^cc «odie pnn-
n ' .1 , c r ccps;&istifaciebancle-
dbaconbusadtcmpus » surama ges, & fccemnt magi-
potcstas crederetur , & magi- (bos miUtu: Sc cos libi
stros equitum sibi eligerent.qui adsociaucrunt, & per
ldsoci
.ipali
T cura;
eos multa cxpedi.bar
n pnncipem, pnn-
ceps loco illoram tna-
gistrorum equitam ele-
git pratfecros pr;_to-
rio: &cis plenam po-
testacem iargicus est
s. faciendi leges, & re-
mouendi iudices inuti-
ks : hab-Btquc isti in
duobus l priuilegia.
Primum, quod non ap-
pellacur ab eorum sen-
tentja, Secundum, quia
ipsi possunc resticuerc
'noresjli dicanc se la:-
: quod non est in
is iudicibus. & h. d.
[admiliti_granam]fcund_n J°„ Cp0P°S" trl0
post eos potestatem gcrerent: " ' '
regimentis reipublic^ ad Impe-
ratores perpetuos transsatis P,
adsimJlitudinem magistrorum,
equitum pra:fe-ti prstotio a
principibus elccli sunr. data est
pienior 1 licenria ad disciplina:
publica; emendationem r.
r. ^ His cunabuIis*praife-to-
rum au-toritas initiata in tan-
tum memit augeri, vt appella-
ri a pra:fe_t:is a prajtorio non
possit s. nam cum ant. qua.si-
tum fuisset an liceret a priefe-
cT:is prjetorio appellare , 8c iure
liceret, & extarent exempk eo-
rum, qui prouocauerint, post-
ea publiccsententia principali mensu
leifta, appellandi facultas inter- iur.i.ij. (,.poputodeinde,
di£taest. Credidit enim prin- versic.itaqldi£rator,&
ceps , eos , qui ob singularcm *£% * hf s a!tmlh'
■JO.-1 6 ci °^ ''rtncpah.i.mno-
mduitnaexplorata eorum fide ii,s,di_tatorum.
& grauitate , ad huius'officij p s TransUtu. hs~.
magnitudinem adhibetur, non Pco eo 1uod di_i s. de
aiiter iudicattiros esse pro sa- ltS'-&sen»tuscon.l,non
1 ,. . r, r atnbigttur. <fy C. de ve-
pientia,aclucedigmtatis suie, ur,\ur.enu. l.s§.huiu,
studis.
q 1" Vlenior, i. d plena.-. Vel plenior.s. quam oli.a compcterct c
lagistro cquitum.A cctrs. (
s Emendationem: C. vc iudices inutilcs remoueant, & leges '
consticuantis t C.eo.l.j.i).& iif.A c c v r. I
{ NooJ>ojptSe& supplicari sic;vt CJesent.prnf.pra.t.j. 1
a s ludscit
t prineipdi «-
^.T.cvvtlg.
c Priuilcgia
pi_fttloruin
pczrorio.
. vcile.
m s Vtecesse.
n T Ad tempus. s. sex
