DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.1977#0173
215 Digeſtorum Liber ſecundus. Tit. xiiij. 216
a o- qui ad publiea facta a non admittur: vtj de tfſ. Liy. &l.
c.
a A pue.
are, ce
die.
qui tefaaentos ſeraus ſie axtututa atblett Se .
a A epite, id eſt b eum die & conſule, que c ſunt in cpire;
x AandLjj raaiines lſi quis ex agemai. Si minu ſed ſe-
. Dinitio cus in inſtrumentis:r adtines & facit S, de o, iur.laj.
iaſte
éadb deſeribatur No.
ametiad L eeſaſeriartt Ro
partem neceſſariam d
tantum edit vt Sao Ias
uiſquam & ſecundum
ioe intelligitur ſué
d lgib. & ſenatuſ. .
ineiuile.
e Iutrſit. ſeilicet in
factum: ve ſuprà o. l.
vbi Si & lſi quiS. ex
hoe edi.
d Candemmatus ſit.
alicui enim ſoluerant
quam ſolutionempore-
tar probare ex libro ra-
tionum, & quod ſubii-
eit, ſius quud petierit,
e. quia mutuauit ali-
eui, quod per eundem
libri probare porerat.
e Hoe proudati. a
iſtud verum ſit.
F Poteſt probare. hoc
dieit opponendo, non
pouendo.
g J Pbbatnmſeilicet
cum.
tmer. Gſſ2.
in upe ſuds, d¬
J Pro intelle-
dhniu i¬
e u et l T De ſupſicdn non
La. in up- em probauit.
tud. I De iudles. quando
de eum probantem nou
admiſit quo caſu actio-
9 udde iem eee in factum iudice
aas dr e emouronies ia quain
a virobono videbitur: vr
ae io aimir lie, que tx
quai delit. in prine, &
facit j. de eui. L ſiper
mprudentia.
L q Sad nn lta eſt.
nune ſoluit.
lT Condictia primo ca-
Imſmmaei ſu daur cõdictioſt fur-
aepi, ne tiua, & actio furti ad
ainerit daplun quatitatin, quae
aunu aur continebatur in cautio-
r Iuſumen ne. In fecundo g datur
Einn do a ue, ſis, dnoi iaitie
mine cõpetit iue legis Aquilie ad in-
aeit a iue fue des ſitail dauna.
amnu hie,ij de fur, l qui
ere tabulas , pen. & l qui-
dam tabularin prin&
5& & Jad le. Aquil.
in lgge Aquilia Acevx.
m q Probare. Econtra
debitorem: non contra
coumpentem, vel ſur-
ripientem.
n Pbare poſſumus.
i euin probnte mooe
I ruu. non poſſumus nos vin-
it ai e c re poruiſe crgonmn,
fru probamus noſtrum in-
iu ſqui i tereſſet & ſie non fierer
ai cdaa. tondemnatio ne hie,
abeo¬ e se-.
a nomrin, nec in ſuperiori caſu
qui authent- XempJCASVs.
cum cius ſr LInſtrumenta ede-
itoiſt abad. bantur ſine die & cou-
Ceſario aii iules ſed quaro an lle,
radiun ſit de qui edit debeat ſubſer
Fue. qui edit debeat ſubſri-
eliar fi, bere t confiteaur ſe
ae conſenſu
iuſque pir-
i& ſeifte
Id, cap.s.
ae dep1
aſeipti.
da pragmai-
Eisaulaa E¬
ce nuden, nis
ie non con-
t’tmi?
quibus reo-
.
Non debet edi totus lber: ſed
tota ratia prout portinet ad peten-
tem. BART.
2. JEdi autem ratio ita in-
tellegitur, ſi à capitea edatur.
nam rationi inſpiciatur * intel-
legi non poreſt: ſcilicet vt non
totum cuique codicem ratio-
num, totaſque membranas in-
ſpiciendi, deſcribendique po-
teſtas fiat: ſed vrea ſola pars ra-
tionum, que ad inſtruendum
aliquem pertineat, inſpiciatur
& deſcribaturb.
Ita actio datur ad intereſſe quod
poſſibile eſt probari in ſecundo iudi-
tio, licit in primo non potuerit.
3J Cum autem y in id actio
competit, quanti agentis inter-
ſit ceditas ſibi rationes eſſe ene-
niet, vt ſiue quis condemnatus
ſit , ſiue quod petierit, non ob-
tinuerit, eo quod non habuerit
rationes, ex quibus cauſam
ſuam tueri poſſitid ipſum, quod
ita perdiderit, hac actione con-
ſequatur. Sed an hoc procedatt,
videamus. nam ſi apud hunc iu-
dicem, qui inter eum, & argen-
tarium iudicat, poteſt proba-
re ’ſe illo iudicio, quo victus
eſt, vincere poruiſſe, porerit &
tunc probare: & ſi non proba-
bit, aut probantems iudex non
curabit, de ſeipſo aur de iu-
dicei queri debet. ſéd non ita
eſt l. fieri enim poreſt, vr nunc
rationes vel ipſo edente, vel
alio modo nanctus, aut aliis in-
ſtrumentis, vel teſtibns, quibus
illo tempore aliqua ex cauſa
vti non potuit, poſſit probare
potuiſſe ſe vincere. ſic enim &
de cautione ſubrepta, aut cor-
rupta comperit condictiol, &
damni iniurie actiorquia quod
antè non poruimus intercepta
cautione probare , & ob id
amiſimus, hoc nunc aliis in-
ſtrumentis, aut teſtibus, qui-
bus tum vti non potuimus, pro-
bare poſſumus n.
NI. MODESTINV libro tertio
Regularum.
edidiſſe: & reſpondetur quod non.
o S Exemplaque dantur ſine die & conſulevt saoj S aditio-
nes, & ex quibus exemplis non fit probaioa& ided non ſit ne-
ceſſe ſubſeriptionem i fierirvt bie, Caod lprocuratrA CCVR.
OemnnJ virilis eadem l ratione à tutela: vt Caquan-
da muiuafffumpoteſtij-ſie & à poſtulatior
empisadi-put liS ſexumc & in imiliburvt jde regaiura
IEe ai. JCASVs. Hie dicitur, quod hac actio eſt in
factum, que competit contra argentarium non edentem:
non datur poſt annum: nec in
heredi eius, uins intereſt, datur.
vi j.
heredem argentarij datur: ſed
q Hu actio. in factum.
EEempla e inſtrumetorun
4eriam ſine ſubſcriptione
edentis edi poſſe receptum eſt.
XI1. CALLISTRATV ibre
prime Edicti monitorij.
OEminæ remotæ videntur
ab officio argentarij, cum
ea opera virilisP ſit.
XIII. VLPIANVS libre quarte
d Editum.
Ec actio néque poſt an-
numneque in heredemt,
niſi ex ſuo ſ facto, dabitur: he-
redi autem dabitur.
DE PACTIS.
TITVLVS XIIII
Ecuſatur * etiam deſertor promiſ-
ſoni uuitio ſsriſi interim de re tranſ-
egerit. I.ij . ſi quis cau. Tranſactio *
pactum eſt, quod fit inter duos, pluréſve
ngoty, aut litis decidenda cauſa.2. Vel,
pactum, quo remittitur lis praſens, aut
futura. Ex quo intedigiur quam ree
tractatui de cautimibus iudicio ſinti
ſint adiunti tituli de pactis, & tranſat.
Tanſacti aſt rpecies. Patum genus:
cuius definiti, vt ſit duori, plurimve
in idem placitum conſenſus, id eſt, iiihit
niſi conſenſus, vt in definitions legati
donatio teſtamento relicta: id eſt non *
niſi teſtamento. 2. Vel, contentio, qua
placiti fine ſtetit: id eſt, que neque tra-
ditione, neque ſtipulatione ſumpſit effe-
m3. Vel, conuentio, qua vacat nomi-
ne & cauſa. 4. Vel, conuentio, qua in
nudo pacti nomine ſtetit, nee adſumpſit
aliud proprium. Ex pacto autem datur
exceptio vel replicatiot formatur actio
contractus, ſed non datur, vel tollitur
actio, niſi lege confirmatum ſit. Crac.
Hic incipit materia ſubtilis, &
bona: & in hoc principio prime po-
nit edictum: ſecundô eius deriua-
tionem: tertio definitionem. Secun-
da ibi, pactum. Tertia ibi, eſt au-
tem. BART.
1. VLPIANVS libro quarte
ad Edictum.
2 VIV S edictit œ¬
t quitas naturalis
teſt. Quid enimt
a tam congrui fidei
humane, quam
ca, qu inter eos u placuerunt,
vel induſtria hominum introducta: quos
animantium: ve ſuprà de iuſtit. & iu j.
luſſor.f feeuſſorf.
z Neque in heredem Videtur quod hc
leficio: quia de peculio datur: vt en pratonS ſed& ſi ſeruus.
quod non eſſet, ſi eſſet ex malefitiorvt j de bis, qui deie, vel ffu.
lj-im ſeruus. Item nec, ex contractu:quia in heredem, & per-
.. --aunnuuun ntroducta: quod eſt ius gentinm? & ſic
ponitur ius naturale Inſt de re diu. Singulorun. proprié autem
non ſignificatur, niſi ea equitas, que communis eſt omnium
quia eſt hie naturalis aquitas, inducitur e naturalis obligatio
per pactum: vt iafr-de fideiuſſlheres à debitore S. ſiuo & lfide-
1
v inter es. hyperbolicé loquitur:quia Deum colere,
congruit: cum anima ſit rebus quibuſlibet praferenda: ve C. de
ſarrfeeele. ſancimus infiſie e iuamdud per eroremC.
de tranſutt luon minonm & jde ation mpt. lax emptoin princ.
actio non * fit ex ma-
petuo daretur: ve j. de
at& bbie Lin honora-
r. lax contratibus.
quod non eſt hie. Ad
noc dicunt quidã eamé
anomalã. Vel die quod
eſt ex contractu nam &
in quibuſdam alis hoc
euenit, que ſunt ex cõ-
tractu, quod nec in he-
redem, nec peretuu
danturevt S ſi quis can.
lſi eum S qui iniuriau.
&J. de tribu. l quod in
heredem. & j. de adil.
edindumm Sfii vel
die eam non natiuam,e
ſed datiu::vnde amodo
non debet quari detur
in heredem, vel non.
s d Ex ſuo heredis ſei-
licet, quod habeat li-
brum: ve S. cod, lque-
damSj.
d am
DE PACTIS.
Z vius.J CasvS.
Prætor in hu-
Rias cdictiprin-
cipio laudat edictum
iſtud. ſecundd dieit
nde dicitur. terii
quid ſit pacti. CCo ¬
VENTIONIS. Hie
dicit, quod nomé, Cn-
uentio, generale eſt ad
omne pactumnam om¬l
ne pactum eſt conuen-
tlo: conuentio eſt ge-
nus: & ad omnia pacta!
pertinet verbum, con¬1
!
1
uentionis. nam & in
vnum conueninnt, qui
contrahunt, ſieut ſcho-
lares iu ſeholis.ISED
CONVENTIONVM.J,
Conuentiones quedam!
remanent in ſuo nomi-
ne, vt vocentur conuen-
tionet tranſeunt in
aliud nomen, & rema-
nẽt in ſuo nomine pro-
pris contractus-& ide
conuentiones vocãtur:
alie verô tranſeunt, &
ob hoc nomen genera-
le exuunt, & nomen
ſpeciale afſumunt: ve
emptio, & venditio, ve
hie dicit.
t Huius edicti quod
eſt jeod. l iuriſgentium.
S prator ait quo prætor
edicit, & promittit ſe
pacta ſeruaturõ. J Sic
& alias laudat Vipian.
edictum ſeques-vt ſupr.
quod quiſque iuri. n
prineip. J Et quod di-
cit, naturalis d. die, ia
eſt, à naturali ingenio,
Siuu naturale. Azo. Et
!
vi A
magis
j
a Pactum.
a o- qui ad publiea facta a non admittur: vtj de tfſ. Liy. &l.
c.
a A pue.
are, ce
die.
qui tefaaentos ſeraus ſie axtututa atblett Se .
a A epite, id eſt b eum die & conſule, que c ſunt in cpire;
x AandLjj raaiines lſi quis ex agemai. Si minu ſed ſe-
. Dinitio cus in inſtrumentis:r adtines & facit S, de o, iur.laj.
iaſte
éadb deſeribatur No.
ametiad L eeſaſeriartt Ro
partem neceſſariam d
tantum edit vt Sao Ias
uiſquam & ſecundum
ioe intelligitur ſué
d lgib. & ſenatuſ. .
ineiuile.
e Iutrſit. ſeilicet in
factum: ve ſuprà o. l.
vbi Si & lſi quiS. ex
hoe edi.
d Candemmatus ſit.
alicui enim ſoluerant
quam ſolutionempore-
tar probare ex libro ra-
tionum, & quod ſubii-
eit, ſius quud petierit,
e. quia mutuauit ali-
eui, quod per eundem
libri probare porerat.
e Hoe proudati. a
iſtud verum ſit.
F Poteſt probare. hoc
dieit opponendo, non
pouendo.
g J Pbbatnmſeilicet
cum.
tmer. Gſſ2.
in upe ſuds, d¬
J Pro intelle-
dhniu i¬
e u et l T De ſupſicdn non
La. in up- em probauit.
tud. I De iudles. quando
de eum probantem nou
admiſit quo caſu actio-
9 udde iem eee in factum iudice
aas dr e emouronies ia quain
a virobono videbitur: vr
ae io aimir lie, que tx
quai delit. in prine, &
facit j. de eui. L ſiper
mprudentia.
L q Sad nn lta eſt.
nune ſoluit.
lT Condictia primo ca-
Imſmmaei ſu daur cõdictioſt fur-
aepi, ne tiua, & actio furti ad
ainerit daplun quatitatin, quae
aunu aur continebatur in cautio-
r Iuſumen ne. In fecundo g datur
Einn do a ue, ſis, dnoi iaitie
mine cõpetit iue legis Aquilie ad in-
aeit a iue fue des ſitail dauna.
amnu hie,ij de fur, l qui
ere tabulas , pen. & l qui-
dam tabularin prin&
5& & Jad le. Aquil.
in lgge Aquilia Acevx.
m q Probare. Econtra
debitorem: non contra
coumpentem, vel ſur-
ripientem.
n Pbare poſſumus.
i euin probnte mooe
I ruu. non poſſumus nos vin-
it ai e c re poruiſe crgonmn,
fru probamus noſtrum in-
iu ſqui i tereſſet & ſie non fierer
ai cdaa. tondemnatio ne hie,
abeo¬ e se-.
a nomrin, nec in ſuperiori caſu
qui authent- XempJCASVs.
cum cius ſr LInſtrumenta ede-
itoiſt abad. bantur ſine die & cou-
Ceſario aii iules ſed quaro an lle,
radiun ſit de qui edit debeat ſubſer
Fue. qui edit debeat ſubſri-
eliar fi, bere t confiteaur ſe
ae conſenſu
iuſque pir-
i& ſeifte
Id, cap.s.
ae dep1
aſeipti.
da pragmai-
Eisaulaa E¬
ce nuden, nis
ie non con-
t’tmi?
quibus reo-
.
Non debet edi totus lber: ſed
tota ratia prout portinet ad peten-
tem. BART.
2. JEdi autem ratio ita in-
tellegitur, ſi à capitea edatur.
nam rationi inſpiciatur * intel-
legi non poreſt: ſcilicet vt non
totum cuique codicem ratio-
num, totaſque membranas in-
ſpiciendi, deſcribendique po-
teſtas fiat: ſed vrea ſola pars ra-
tionum, que ad inſtruendum
aliquem pertineat, inſpiciatur
& deſcribaturb.
Ita actio datur ad intereſſe quod
poſſibile eſt probari in ſecundo iudi-
tio, licit in primo non potuerit.
3J Cum autem y in id actio
competit, quanti agentis inter-
ſit ceditas ſibi rationes eſſe ene-
niet, vt ſiue quis condemnatus
ſit , ſiue quod petierit, non ob-
tinuerit, eo quod non habuerit
rationes, ex quibus cauſam
ſuam tueri poſſitid ipſum, quod
ita perdiderit, hac actione con-
ſequatur. Sed an hoc procedatt,
videamus. nam ſi apud hunc iu-
dicem, qui inter eum, & argen-
tarium iudicat, poteſt proba-
re ’ſe illo iudicio, quo victus
eſt, vincere poruiſſe, porerit &
tunc probare: & ſi non proba-
bit, aut probantems iudex non
curabit, de ſeipſo aur de iu-
dicei queri debet. ſéd non ita
eſt l. fieri enim poreſt, vr nunc
rationes vel ipſo edente, vel
alio modo nanctus, aut aliis in-
ſtrumentis, vel teſtibns, quibus
illo tempore aliqua ex cauſa
vti non potuit, poſſit probare
potuiſſe ſe vincere. ſic enim &
de cautione ſubrepta, aut cor-
rupta comperit condictiol, &
damni iniurie actiorquia quod
antè non poruimus intercepta
cautione probare , & ob id
amiſimus, hoc nunc aliis in-
ſtrumentis, aut teſtibus, qui-
bus tum vti non potuimus, pro-
bare poſſumus n.
NI. MODESTINV libro tertio
Regularum.
edidiſſe: & reſpondetur quod non.
o S Exemplaque dantur ſine die & conſulevt saoj S aditio-
nes, & ex quibus exemplis non fit probaioa& ided non ſit ne-
ceſſe ſubſeriptionem i fierirvt bie, Caod lprocuratrA CCVR.
OemnnJ virilis eadem l ratione à tutela: vt Caquan-
da muiuafffumpoteſtij-ſie & à poſtulatior
empisadi-put liS ſexumc & in imiliburvt jde regaiura
IEe ai. JCASVs. Hie dicitur, quod hac actio eſt in
factum, que competit contra argentarium non edentem:
non datur poſt annum: nec in
heredi eius, uins intereſt, datur.
vi j.
heredem argentarij datur: ſed
q Hu actio. in factum.
EEempla e inſtrumetorun
4eriam ſine ſubſcriptione
edentis edi poſſe receptum eſt.
XI1. CALLISTRATV ibre
prime Edicti monitorij.
OEminæ remotæ videntur
ab officio argentarij, cum
ea opera virilisP ſit.
XIII. VLPIANVS libre quarte
d Editum.
Ec actio néque poſt an-
numneque in heredemt,
niſi ex ſuo ſ facto, dabitur: he-
redi autem dabitur.
DE PACTIS.
TITVLVS XIIII
Ecuſatur * etiam deſertor promiſ-
ſoni uuitio ſsriſi interim de re tranſ-
egerit. I.ij . ſi quis cau. Tranſactio *
pactum eſt, quod fit inter duos, pluréſve
ngoty, aut litis decidenda cauſa.2. Vel,
pactum, quo remittitur lis praſens, aut
futura. Ex quo intedigiur quam ree
tractatui de cautimibus iudicio ſinti
ſint adiunti tituli de pactis, & tranſat.
Tanſacti aſt rpecies. Patum genus:
cuius definiti, vt ſit duori, plurimve
in idem placitum conſenſus, id eſt, iiihit
niſi conſenſus, vt in definitions legati
donatio teſtamento relicta: id eſt non *
niſi teſtamento. 2. Vel, contentio, qua
placiti fine ſtetit: id eſt, que neque tra-
ditione, neque ſtipulatione ſumpſit effe-
m3. Vel, conuentio, qua vacat nomi-
ne & cauſa. 4. Vel, conuentio, qua in
nudo pacti nomine ſtetit, nee adſumpſit
aliud proprium. Ex pacto autem datur
exceptio vel replicatiot formatur actio
contractus, ſed non datur, vel tollitur
actio, niſi lege confirmatum ſit. Crac.
Hic incipit materia ſubtilis, &
bona: & in hoc principio prime po-
nit edictum: ſecundô eius deriua-
tionem: tertio definitionem. Secun-
da ibi, pactum. Tertia ibi, eſt au-
tem. BART.
1. VLPIANVS libro quarte
ad Edictum.
2 VIV S edictit œ¬
t quitas naturalis
teſt. Quid enimt
a tam congrui fidei
humane, quam
ca, qu inter eos u placuerunt,
vel induſtria hominum introducta: quos
animantium: ve ſuprà de iuſtit. & iu j.
luſſor.f feeuſſorf.
z Neque in heredem Videtur quod hc
leficio: quia de peculio datur: vt en pratonS ſed& ſi ſeruus.
quod non eſſet, ſi eſſet ex malefitiorvt j de bis, qui deie, vel ffu.
lj-im ſeruus. Item nec, ex contractu:quia in heredem, & per-
.. --aunnuuun ntroducta: quod eſt ius gentinm? & ſic
ponitur ius naturale Inſt de re diu. Singulorun. proprié autem
non ſignificatur, niſi ea equitas, que communis eſt omnium
quia eſt hie naturalis aquitas, inducitur e naturalis obligatio
per pactum: vt iafr-de fideiuſſlheres à debitore S. ſiuo & lfide-
1
v inter es. hyperbolicé loquitur:quia Deum colere,
congruit: cum anima ſit rebus quibuſlibet praferenda: ve C. de
ſarrfeeele. ſancimus infiſie e iuamdud per eroremC.
de tranſutt luon minonm & jde ation mpt. lax emptoin princ.
actio non * fit ex ma-
petuo daretur: ve j. de
at& bbie Lin honora-
r. lax contratibus.
quod non eſt hie. Ad
noc dicunt quidã eamé
anomalã. Vel die quod
eſt ex contractu nam &
in quibuſdam alis hoc
euenit, que ſunt ex cõ-
tractu, quod nec in he-
redem, nec peretuu
danturevt S ſi quis can.
lſi eum S qui iniuriau.
&J. de tribu. l quod in
heredem. & j. de adil.
edindumm Sfii vel
die eam non natiuam,e
ſed datiu::vnde amodo
non debet quari detur
in heredem, vel non.
s d Ex ſuo heredis ſei-
licet, quod habeat li-
brum: ve S. cod, lque-
damSj.
d am
DE PACTIS.
Z vius.J CasvS.
Prætor in hu-
Rias cdictiprin-
cipio laudat edictum
iſtud. ſecundd dieit
nde dicitur. terii
quid ſit pacti. CCo ¬
VENTIONIS. Hie
dicit, quod nomé, Cn-
uentio, generale eſt ad
omne pactumnam om¬l
ne pactum eſt conuen-
tlo: conuentio eſt ge-
nus: & ad omnia pacta!
pertinet verbum, con¬1
!
1
uentionis. nam & in
vnum conueninnt, qui
contrahunt, ſieut ſcho-
lares iu ſeholis.ISED
CONVENTIONVM.J,
Conuentiones quedam!
remanent in ſuo nomi-
ne, vt vocentur conuen-
tionet tranſeunt in
aliud nomen, & rema-
nẽt in ſuo nomine pro-
pris contractus-& ide
conuentiones vocãtur:
alie verô tranſeunt, &
ob hoc nomen genera-
le exuunt, & nomen
ſpeciale afſumunt: ve
emptio, & venditio, ve
hie dicit.
t Huius edicti quod
eſt jeod. l iuriſgentium.
S prator ait quo prætor
edicit, & promittit ſe
pacta ſeruaturõ. J Sic
& alias laudat Vipian.
edictum ſeques-vt ſupr.
quod quiſque iuri. n
prineip. J Et quod di-
cit, naturalis d. die, ia
eſt, à naturali ingenio,
Siuu naturale. Azo. Et
!
vi A
magis
j
a Pactum.