DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.1977#0793
A Si impbes. Opponitur la tius; qui in prouinci..jſi cet, per.
qua traditur, actori feruo poſt morem domini recté non ſolui,
i ſeiatur de morte domini. Dicendum quod & hie 5 ſubindicat,
ſeparandum eſe actorem ab inſtitore. laſtitoi eſt, qui mercen
erercet, qui tabernz prapoſitus eſt, à -pyr t pmp.
Si quis ergo ſcies mor-
tem domini conrrahat
cum inſtitore, qui à ta-
bema non receſſit, qui
eſt vt habeat actionem
in heredé domiui pro-
prer vriliratem promi-
tl upaus ſeui vſus, id eſt ob ra-
ect procura- tionem cõmerciorum,
oren auctor qua xegit, vt vter
iate contrahamus cun le,
ariut Eoea qui abetnx praeſt LE-
pirat man ge alia eſt rio eius
Lm. qui id tantum agit, ve
pecuniam fœnori col-
locet. Sie in lpenultC.
de hered. propter vtili-
tatem neceſſarij vſus
Imperator ait hreti-
cos tecté teſtimonium
perhibere in teſtamen-
tis, & contractibus: id
eſt, quia teſtimonij vſus
neceſſarius eſt, lj J. de
legibus. Sie & vrilitas
cõmerciorum recté exi-
git, vt contra rationem
iuris, quamuis ſeiamus
dominum mortuum, re-
é inſtitori ſoluatur.
CVIACIVS.
a T Exittrit. & erat
adita hereditas: vt dif-
ferat à ſequenti.
b Priſeui vſus eſt
enim vſus inſtitoris
poſt mottem patris cõ-
iunctus, & vieinus vſui
ante mortem: & ſie
mirtusvt atS. Sd neg.
geſt. l em actum. &l
atquin. Seauola.
e ſ Prpoſitus quod fie-
ri potuit: vr S-eodLeui-
cunque. S fin, & facitS.
eodil ed & ſi pupillus in
pine.
d Dandam eſſe atio-
a Mndatum nem Non a ergo finitur
tum inſtiro- hie mandatum morte.
ri non finitur Sed contrà S. de iuriſa.
morte manda, om, iudie. L& quiu.&
toris, vt notat jiit mandars ne
ocius rgula lafit mandut. S rete,
datun aya. Sed die ſpeciale in hoc
enius ſentétia mandato. Item contrà-
duas exceptior . ſi cert. pet. Leius, qui.
nes aurer ia prin bi dicir in eo-
u, mars omnia dem genere madatisea
ant. pare a. dic quod hie credab
tonclufine 4. contrahens inſtitorem
num. t92. hoe contrahere cum domini
eſ niſ vas ci noui voluntarg.
eo contrahi veruiſti: cum Tirio
duntaxat agi porerit.
Mandatum institoris non fini-
tur morte mandantis. BART.
2. JSi impubes a y patri ha-
benti inſtitores, heres extite-
rit edeinde cum his contractum
fuerit, dicendum eſt in pupil-
lum dari actionem, propter vri-
litatem promiſcui vſus b:quem-
admodum vbi poſt mortem tu-
toris, cuius auctoritate inſtitor
præpoſitus eſt, cum eo contra-
hitur. 3. JEius contractus cer-
te nomine, qui ante aditam he-
reditatem interceſſir, etiam ſi
furioſus heres exiſtat, dandam
eſſe actionem d eriam Pompo-
nius ſcripſit. non enim impu-
tandum eſt ei, qui ſciens domi-
num deceſſiſſe, cum inſtitore
exercente mercem contrahit.
Prohibitus contrahere, ſi agat
intitoria, repellitur exceptine: niſi
in quantum praponens factus eſt lo-
cupletior. BART.
4 Proculus ait, ſi denuntia-
uero tibi, ne ſeruos à me præ-
poſito crederes, exceptionem
dandam , Si ille illi non denuntia-
uerit, ne illi ſeruo crederet. Sed ſi
ex eo contractu peculium ha-
beat, aut in rem meam verſum
ſit, nec velim, quô locupletior
ſim, ſoluere, replicari de dolo
malo oporter. Nam videri me
dolum malum facere, qui ex
aliena iactura lucrum s qua-
ram. 5. Ex hac cauſa h etiam
condici! poſſe A verum eſt.
AVII1. IDEN libro ſingulari.
de Varis Letionibus.
Nſtitor eſt, qui taberne, locõ-
ve ad emendum, vendendum-
ve * præponitur; quique ſine
loco ad eundem actum prpo-
nitur,
ie ſouereur Imand. liater cauſuai prine, Vel hie de perſonali obligatione;
aus muu- ibi de dominio transferendo AcCVAS.
te, vel ſi eſſet e T Ne ſruo. ſeilicet meo: ſecus in alieno, vel libero: quia tune
andaamge- etiam ſi locupletior eſſet
nerale. ſeeundum IOAN.
, non teperer; yt Cod de nag. geſt. Ifin.
E’ andam, ſcilicet hane, que ſequirur & mute perſonas de
t Denontiatus prima ad tertiam. Et not.
de pradictione; vt e, & zao.
ne pecuniam lſud & ſiSde quo. & Satem ſi plures. naut-caup. fn Sitm
erederet, non ſ pradixeit. de peculio tamen tenetur: vt ſubicit: & jde pre.
repetit.
l. ſi quis ſeruumS. etiam. ACCVRS.
e Lurr cu g d Lueum. M Nor. quem non e debere lucrari ex aliena
iena Iatura: vt de condittmdeb. lavm natura. & J. tit jl.iiS,.
nem debeu d . i ex dolp pet sde al.lfnACCVRS.
hJEx hac cauſa e qua agitur inſtitoriarvt hie & à ſi cet pet.
tA mitoren, & pit quo un eu Sfn..
itiei, directo à me, aec ſi ego contraxiſſem.
„5 Condiei poſſe. Directo i poſe cum eo, qui inſtitorem pra-
ſuit, agi principaliter. Sie in vide
ojie &i gs cpute ont u .
t dJitrr eſ Vandendémve. vel culiber negotiationi: vt
pan t ntvr r Lue A eevx,
1447 Digeſtorum Liber XIV. Titiij. 1448
N rmJ CASVS. Iuſtitui procura. petuniam accepit vrilis
lei qui pecunian mutuauit ſbi, ad eemplum inſtitorie, dabi-
tur actio in eum: idem eſt ſi alicui ſtipulanti pecuniam pro-
miſi. ſer DO INyJ Prapoſui ſeruum meum menſ, vel ve
peconiam acciperet ſi liber factus in eadem inſtitoria perſeuera-
uerit, nihilo minus te-
di nebor intitoria: liee
ſtatum ſuû mutauerit.
LTABERN A. J Pra-
poſui filium meum ta-
bemæ: accepit mutuant
Si actus non poteſt proprie
negotiatio, habet loum vtilis insti-
toria. BART.
EIX. PAPINIANVS libo tertis
Reponſorum.
N eum, qui mutuis accipien-
ldis pecuniis procuratorem
prapoſuit, vtis l’aderemplun
inſtitoriæ dabitur actio. Quod
que faciendum erit & ſi pro-
curator ſoluendo fit, qui ſtipu-
lanti pecuniam promiſit.
Mutatione ſtatus institoris non
reuocatur mandatum. BART.
1. Si dominus, qui ſeruum
inſtitorem apud menſam pecu-
niis accipiendis habuit, poſt li-
berratem quoque datam idem
per libertum negotium exer-
cuit, varietate ſtatus non mura-
bitur periculi cauſam.
Adiectio alterius obligationis,
inftitoriam non extinguit. BART.
2. 5 Tabernæ præpoſitus à
parre filius, mercium cauſa mu-
tuam pecuniam accepit: proeo
pater fideiuſſit. etiam inſtitoria
ab co petetur t: cûm acceptæ
pecuniæ ſpeciem fideiubendo
negotio tabernæ miſcuerite.
Institor non obligat dominm, niſi
ad id, ad quod eſt præpoſitus. BAuer.
3. 5 Seruus pecuniis tantum
fœnerandis præpoſitus, per in-
terceſſionem æs alienum ſuſci-
piens, vt inſtitoré dominum in
ſolidum P iure prætorio non ad-
ſtringit. Quod autem pro eo,
qui pecuniam fenerauit , per pompoius in eeg&
delegationem alij promiſit, à umatum ſe-
domino recte petetur: cui f pe¬ cildſ id quaas f fiius.
cunix creditze contra eum, qui l de verl di’gerà,
delegauit, actio queſita eſt jl A g ontr iifri de
Contrabens appoſito nomine offi¬ AeV. r n:¬
ci, in dubin contemplaiis e iſy Peaur ſ peunia,
contrahere videtur& institor finitn & in ſolidum. etiam i
officio non tenetur. BART.
iuſſi: babebis credito-
rem in ſolidum obliga-
tum ratione fideiuſſio-
nis: cûm fideiubendo
ſpeciẽ pecnni accepta
negotio tabema mi-
ſeuerit. rsvvs.J Præ-
poſuiſti ſeruum pecu-
ni accipiendæ pro ali-
quoan tenearis inſtito-
ria? Dicitur quod nont
neque in ſolidum, nec
de peculio: vr infrà de
fideiuſſ. l ſeruus inſeio.
IQuon AvrE.I Titius
quidam Seio tenebatur.
promiſir ſeruus pecu-
iis fœnerãdis prapoſi-
tus Seio, & Titius con-
feſſus erat ſe mutuo ac-
cepiſſe: an Seius ex pro-
miſſione ſerui habeat
me obligatum, quari-
tur. Et dicitur quod
cim mihi ſit actioquae-
ſira aduersus Titium&
hoc dicit. vel die ca-
ſum, ve hie not.
re mutuam pecuniam:
ſeilicet ad vnum nego-
tium: & ideo datur vti-
lis: vr hie, & Cod od.
lſi mutuam & s de nes.
geſt l liberto in prine. ſed
fœnori dare eſt nego-
directa:vt S.e cuicun-
que. S. ſi quis cum pecu-
nijs. ACCVES.
m Periculi cauſa. vt
hic, & s. de neg. geſt. I.
ponas eum inutiliter fi-
deiuſſiſſe: licét ſecus ſit
J quod iuſſu. lj S quud
eg, & eſt ratipequia hie tenetur inſtitoria non hoe iplo quod fi-
deiubeteſed quia eu prepoſuit merci emende & data fuit ei pecu-
oia ad hoe, rt emeretead quod tacité videtur prapoſitus, vt acci-
piat pecuniamavnde licét inutilis ſit fideiuſſio, & non teneatur ex
eatenebitur tamen inſtitoria, at ibi non tenetur quod iuſſurquia
nec iuſſit, nec ratum habuit, nec hoc ipſo quod fideiubet. vnde
licét teneat, vel non fideiuſſio: non tamen teetur quod iuſſu.
licet ex apundanti, non tamen pro ſuperuacuo habendus eſt: vr
S neg giſt lſi pupili sj & Jem rat ablquà enim.
pA nſiuidun led neg de penllovr nd fdiiſſiſemu ieſie,
q Quod autem. Vel die quod inſtitor tibi muruaturus erat,
creditori tuo eum delegaſti: accepit à te inſtrumentum mutui:
tenetur dominus ſtipulanti, & tu domino: & ſecundûm hoc die,
fanerauit, id eſt fenori accipere diſponebat.
r Fnerauit. illi, cui ſeruus à me præpoſitus numeraturus erat
pecuniam: & ita poneuur, foenerauit, id eſt fonori dedit: & ſie
promiſit ſeruus crediori creditoris eius, cui numeraturus erat.
Vel die, fomrautt: id eſt foœnori promiſit ſe alij darurum, cui
me delegauit.
I5 Cui. ſeilicer domino. u.
Lucius.J
pecuniam. pro co fide-
tiatio: vnde tunc datur
I5 Vilis quia non eſt
veré negoriatio accipe-
oJMiſeueriit accepit enim eum fideiuſſorem, vr ſecurior eſſer:
qua traditur, actori feruo poſt morem domini recté non ſolui,
i ſeiatur de morte domini. Dicendum quod & hie 5 ſubindicat,
ſeparandum eſe actorem ab inſtitore. laſtitoi eſt, qui mercen
erercet, qui tabernz prapoſitus eſt, à -pyr t pmp.
Si quis ergo ſcies mor-
tem domini conrrahat
cum inſtitore, qui à ta-
bema non receſſit, qui
eſt vt habeat actionem
in heredé domiui pro-
prer vriliratem promi-
tl upaus ſeui vſus, id eſt ob ra-
ect procura- tionem cõmerciorum,
oren auctor qua xegit, vt vter
iate contrahamus cun le,
ariut Eoea qui abetnx praeſt LE-
pirat man ge alia eſt rio eius
Lm. qui id tantum agit, ve
pecuniam fœnori col-
locet. Sie in lpenultC.
de hered. propter vtili-
tatem neceſſarij vſus
Imperator ait hreti-
cos tecté teſtimonium
perhibere in teſtamen-
tis, & contractibus: id
eſt, quia teſtimonij vſus
neceſſarius eſt, lj J. de
legibus. Sie & vrilitas
cõmerciorum recté exi-
git, vt contra rationem
iuris, quamuis ſeiamus
dominum mortuum, re-
é inſtitori ſoluatur.
CVIACIVS.
a T Exittrit. & erat
adita hereditas: vt dif-
ferat à ſequenti.
b Priſeui vſus eſt
enim vſus inſtitoris
poſt mottem patris cõ-
iunctus, & vieinus vſui
ante mortem: & ſie
mirtusvt atS. Sd neg.
geſt. l em actum. &l
atquin. Seauola.
e ſ Prpoſitus quod fie-
ri potuit: vr S-eodLeui-
cunque. S fin, & facitS.
eodil ed & ſi pupillus in
pine.
d Dandam eſſe atio-
a Mndatum nem Non a ergo finitur
tum inſtiro- hie mandatum morte.
ri non finitur Sed contrà S. de iuriſa.
morte manda, om, iudie. L& quiu.&
toris, vt notat jiit mandars ne
ocius rgula lafit mandut. S rete,
datun aya. Sed die ſpeciale in hoc
enius ſentétia mandato. Item contrà-
duas exceptior . ſi cert. pet. Leius, qui.
nes aurer ia prin bi dicir in eo-
u, mars omnia dem genere madatisea
ant. pare a. dic quod hie credab
tonclufine 4. contrahens inſtitorem
num. t92. hoe contrahere cum domini
eſ niſ vas ci noui voluntarg.
eo contrahi veruiſti: cum Tirio
duntaxat agi porerit.
Mandatum institoris non fini-
tur morte mandantis. BART.
2. JSi impubes a y patri ha-
benti inſtitores, heres extite-
rit edeinde cum his contractum
fuerit, dicendum eſt in pupil-
lum dari actionem, propter vri-
litatem promiſcui vſus b:quem-
admodum vbi poſt mortem tu-
toris, cuius auctoritate inſtitor
præpoſitus eſt, cum eo contra-
hitur. 3. JEius contractus cer-
te nomine, qui ante aditam he-
reditatem interceſſir, etiam ſi
furioſus heres exiſtat, dandam
eſſe actionem d eriam Pompo-
nius ſcripſit. non enim impu-
tandum eſt ei, qui ſciens domi-
num deceſſiſſe, cum inſtitore
exercente mercem contrahit.
Prohibitus contrahere, ſi agat
intitoria, repellitur exceptine: niſi
in quantum praponens factus eſt lo-
cupletior. BART.
4 Proculus ait, ſi denuntia-
uero tibi, ne ſeruos à me præ-
poſito crederes, exceptionem
dandam , Si ille illi non denuntia-
uerit, ne illi ſeruo crederet. Sed ſi
ex eo contractu peculium ha-
beat, aut in rem meam verſum
ſit, nec velim, quô locupletior
ſim, ſoluere, replicari de dolo
malo oporter. Nam videri me
dolum malum facere, qui ex
aliena iactura lucrum s qua-
ram. 5. Ex hac cauſa h etiam
condici! poſſe A verum eſt.
AVII1. IDEN libro ſingulari.
de Varis Letionibus.
Nſtitor eſt, qui taberne, locõ-
ve ad emendum, vendendum-
ve * præponitur; quique ſine
loco ad eundem actum prpo-
nitur,
ie ſouereur Imand. liater cauſuai prine, Vel hie de perſonali obligatione;
aus muu- ibi de dominio transferendo AcCVAS.
te, vel ſi eſſet e T Ne ſruo. ſeilicet meo: ſecus in alieno, vel libero: quia tune
andaamge- etiam ſi locupletior eſſet
nerale. ſeeundum IOAN.
, non teperer; yt Cod de nag. geſt. Ifin.
E’ andam, ſcilicet hane, que ſequirur & mute perſonas de
t Denontiatus prima ad tertiam. Et not.
de pradictione; vt e, & zao.
ne pecuniam lſud & ſiSde quo. & Satem ſi plures. naut-caup. fn Sitm
erederet, non ſ pradixeit. de peculio tamen tenetur: vt ſubicit: & jde pre.
repetit.
l. ſi quis ſeruumS. etiam. ACCVRS.
e Lurr cu g d Lueum. M Nor. quem non e debere lucrari ex aliena
iena Iatura: vt de condittmdeb. lavm natura. & J. tit jl.iiS,.
nem debeu d . i ex dolp pet sde al.lfnACCVRS.
hJEx hac cauſa e qua agitur inſtitoriarvt hie & à ſi cet pet.
tA mitoren, & pit quo un eu Sfn..
itiei, directo à me, aec ſi ego contraxiſſem.
„5 Condiei poſſe. Directo i poſe cum eo, qui inſtitorem pra-
ſuit, agi principaliter. Sie in vide
ojie &i gs cpute ont u .
t dJitrr eſ Vandendémve. vel culiber negotiationi: vt
pan t ntvr r Lue A eevx,
1447 Digeſtorum Liber XIV. Titiij. 1448
N rmJ CASVS. Iuſtitui procura. petuniam accepit vrilis
lei qui pecunian mutuauit ſbi, ad eemplum inſtitorie, dabi-
tur actio in eum: idem eſt ſi alicui ſtipulanti pecuniam pro-
miſi. ſer DO INyJ Prapoſui ſeruum meum menſ, vel ve
peconiam acciperet ſi liber factus in eadem inſtitoria perſeuera-
uerit, nihilo minus te-
di nebor intitoria: liee
ſtatum ſuû mutauerit.
LTABERN A. J Pra-
poſui filium meum ta-
bemæ: accepit mutuant
Si actus non poteſt proprie
negotiatio, habet loum vtilis insti-
toria. BART.
EIX. PAPINIANVS libo tertis
Reponſorum.
N eum, qui mutuis accipien-
ldis pecuniis procuratorem
prapoſuit, vtis l’aderemplun
inſtitoriæ dabitur actio. Quod
que faciendum erit & ſi pro-
curator ſoluendo fit, qui ſtipu-
lanti pecuniam promiſit.
Mutatione ſtatus institoris non
reuocatur mandatum. BART.
1. Si dominus, qui ſeruum
inſtitorem apud menſam pecu-
niis accipiendis habuit, poſt li-
berratem quoque datam idem
per libertum negotium exer-
cuit, varietate ſtatus non mura-
bitur periculi cauſam.
Adiectio alterius obligationis,
inftitoriam non extinguit. BART.
2. 5 Tabernæ præpoſitus à
parre filius, mercium cauſa mu-
tuam pecuniam accepit: proeo
pater fideiuſſit. etiam inſtitoria
ab co petetur t: cûm acceptæ
pecuniæ ſpeciem fideiubendo
negotio tabernæ miſcuerite.
Institor non obligat dominm, niſi
ad id, ad quod eſt præpoſitus. BAuer.
3. 5 Seruus pecuniis tantum
fœnerandis præpoſitus, per in-
terceſſionem æs alienum ſuſci-
piens, vt inſtitoré dominum in
ſolidum P iure prætorio non ad-
ſtringit. Quod autem pro eo,
qui pecuniam fenerauit , per pompoius in eeg&
delegationem alij promiſit, à umatum ſe-
domino recte petetur: cui f pe¬ cildſ id quaas f fiius.
cunix creditze contra eum, qui l de verl di’gerà,
delegauit, actio queſita eſt jl A g ontr iifri de
Contrabens appoſito nomine offi¬ AeV. r n:¬
ci, in dubin contemplaiis e iſy Peaur ſ peunia,
contrahere videtur& institor finitn & in ſolidum. etiam i
officio non tenetur. BART.
iuſſi: babebis credito-
rem in ſolidum obliga-
tum ratione fideiuſſio-
nis: cûm fideiubendo
ſpeciẽ pecnni accepta
negotio tabema mi-
ſeuerit. rsvvs.J Præ-
poſuiſti ſeruum pecu-
ni accipiendæ pro ali-
quoan tenearis inſtito-
ria? Dicitur quod nont
neque in ſolidum, nec
de peculio: vr infrà de
fideiuſſ. l ſeruus inſeio.
IQuon AvrE.I Titius
quidam Seio tenebatur.
promiſir ſeruus pecu-
iis fœnerãdis prapoſi-
tus Seio, & Titius con-
feſſus erat ſe mutuo ac-
cepiſſe: an Seius ex pro-
miſſione ſerui habeat
me obligatum, quari-
tur. Et dicitur quod
cim mihi ſit actioquae-
ſira aduersus Titium&
hoc dicit. vel die ca-
ſum, ve hie not.
re mutuam pecuniam:
ſeilicet ad vnum nego-
tium: & ideo datur vti-
lis: vr hie, & Cod od.
lſi mutuam & s de nes.
geſt l liberto in prine. ſed
fœnori dare eſt nego-
directa:vt S.e cuicun-
que. S. ſi quis cum pecu-
nijs. ACCVES.
m Periculi cauſa. vt
hic, & s. de neg. geſt. I.
ponas eum inutiliter fi-
deiuſſiſſe: licét ſecus ſit
J quod iuſſu. lj S quud
eg, & eſt ratipequia hie tenetur inſtitoria non hoe iplo quod fi-
deiubeteſed quia eu prepoſuit merci emende & data fuit ei pecu-
oia ad hoe, rt emeretead quod tacité videtur prapoſitus, vt acci-
piat pecuniamavnde licét inutilis ſit fideiuſſio, & non teneatur ex
eatenebitur tamen inſtitoria, at ibi non tenetur quod iuſſurquia
nec iuſſit, nec ratum habuit, nec hoc ipſo quod fideiubet. vnde
licét teneat, vel non fideiuſſio: non tamen teetur quod iuſſu.
licet ex apundanti, non tamen pro ſuperuacuo habendus eſt: vr
S neg giſt lſi pupili sj & Jem rat ablquà enim.
pA nſiuidun led neg de penllovr nd fdiiſſiſemu ieſie,
q Quod autem. Vel die quod inſtitor tibi muruaturus erat,
creditori tuo eum delegaſti: accepit à te inſtrumentum mutui:
tenetur dominus ſtipulanti, & tu domino: & ſecundûm hoc die,
fanerauit, id eſt fenori accipere diſponebat.
r Fnerauit. illi, cui ſeruus à me præpoſitus numeraturus erat
pecuniam: & ita poneuur, foenerauit, id eſt fonori dedit: & ſie
promiſit ſeruus crediori creditoris eius, cui numeraturus erat.
Vel die, fomrautt: id eſt foœnori promiſit ſe alij darurum, cui
me delegauit.
I5 Cui. ſeilicer domino. u.
Lucius.J
pecuniam. pro co fide-
tiatio: vnde tunc datur
I5 Vilis quia non eſt
veré negoriatio accipe-
oJMiſeueriit accepit enim eum fideiuſſorem, vr ſecurior eſſer: