DOI article:
Miscellanea
DOI article:Domański, Michał: Z zagadnień treści i formy rzeźby Bolesława Biegasa do 1964 roku
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.47895#0343
Z ZAGADNIEŃ TREŚCI I FORMY RZEŹBY B. BIEG ASA
II. 13. Sfinks, 1908 lub 1909, repr. wg H. Biege-
leisen, „Biegas”, Lwów 1911, tabl. 9
II. 14. Tajemnica, 1909, repr. wg H. Biegeleisen,
jw., tabl. 39
równiejsze pod względem formy i bardziej 'konkretne
w swej bryle rzeźbiarskiej. Należą do niich posągi
pochodzące z lat 1908—1909, statyczne i hieratyczne
w postawie, będące personifikacjami pojęć („Prze-
strzeń”, „Wieczność tajemnicy”, „Groza”, „Sfinks”,
„Tworzenie”, „Smutek” i in.). Te podwójne posągi
(znane tylko z reprodukcji47) są budowane na zasa-
dzie stojących prostopadłościanów, których dwie wię-
ksze przeciwległe płaszczyzny opracowano rzeźbiar-
sko. Bolesław Bielawski próbował pojedyncze ich fo-
tografie połączyć w pary poszczególnych rzeźb48.
Wydaje się, że w założeniach artyśty utwory te
miały działać oszczędnym gestem i wyrazem twarzy,
by tymi umiarkowanymi środkami, jak w pantomi-
micznym widowisku, oddać wewnętrzne nastroje i od-
czucie świata ich twórcy. Sylwetkowy charakter tych
rzeźb, przy nieco suchej, ale wyraźnej linii ciała,
47 Zob. BIEGELEISEN, jw.
48 „Przestrzeń — Zycie”, „Wieczność tajemnicy — Prze-
znaczenie”, „Wszechpotęga — Groza”, „Sfinks — Tajemni-
ca”, „Mądrość — Tworzenie”. Autor tezy, Bielawski, zasto-
sował metodę porównawczą przez nakładanie na siebie
negatywów odbitek fotograficznych. Eksperyment ten nie
daje niezachwianej pewności co do autentyczności par,
dekoracyjne w swej wymowie szeroko rozwiane lub
w dół spływające włosy („Życie”, „Przestrzeń”, „Gro-
za”) to oznaki pozostawania Biegasa nadal przy sece-
syjnej stylizacji. Niemniej artysta skłania się tutaj
i ku realizmowi, co jeszcze wyraźniej wystąpi w pra-
cach z r. 1910 („Adam” i „Ewa”), które, oczyszczone
z symboliki, pozbawione secesyjnej atektoniki kształtu,
niezgorzej wyrażają zarówno konsystencję rzeźbiar-
skiej bryły, jak i podnoszą kult płci zaadoptowany
u nas dla rzeźby przez Flauma i szeroko głoszony
w słowie przez Przybyszewskiego.
Z 1911 r. pochodzą rzeźby w gipsie o kosmicznych
tytułach: „Jutrzenka”, „Słońce”, „Saturn”, „Merku-
riusz”, „Neptun”, „Mars”, „Ziemia”, „Jowisz”, „Ura-
nus”49. Planety, ciała niebieskie czy zjawiska kos-
miczne już w młodości nieobce były zainteresowa-
niom Biegasa, początkowo wprowadzone do jego
w które zostały rzeźby połączone, np. „Sfinks — Tajemnica”
zachowują biegunowo różne linie sklepienia głów i nie mogą
tworzyć pary — toteż ostrożność w tym względzie każę
twierdzić, iż można by dokonać uszeregowania tych rzeźb
parami tylko na podstawie autopsji i porównania ©rygi-
nałów.
4fl w posiadaniu Tow. Hist.-Liter, w Paryżu.
333
II. 13. Sfinks, 1908 lub 1909, repr. wg H. Biege-
leisen, „Biegas”, Lwów 1911, tabl. 9
II. 14. Tajemnica, 1909, repr. wg H. Biegeleisen,
jw., tabl. 39
równiejsze pod względem formy i bardziej 'konkretne
w swej bryle rzeźbiarskiej. Należą do niich posągi
pochodzące z lat 1908—1909, statyczne i hieratyczne
w postawie, będące personifikacjami pojęć („Prze-
strzeń”, „Wieczność tajemnicy”, „Groza”, „Sfinks”,
„Tworzenie”, „Smutek” i in.). Te podwójne posągi
(znane tylko z reprodukcji47) są budowane na zasa-
dzie stojących prostopadłościanów, których dwie wię-
ksze przeciwległe płaszczyzny opracowano rzeźbiar-
sko. Bolesław Bielawski próbował pojedyncze ich fo-
tografie połączyć w pary poszczególnych rzeźb48.
Wydaje się, że w założeniach artyśty utwory te
miały działać oszczędnym gestem i wyrazem twarzy,
by tymi umiarkowanymi środkami, jak w pantomi-
micznym widowisku, oddać wewnętrzne nastroje i od-
czucie świata ich twórcy. Sylwetkowy charakter tych
rzeźb, przy nieco suchej, ale wyraźnej linii ciała,
47 Zob. BIEGELEISEN, jw.
48 „Przestrzeń — Zycie”, „Wieczność tajemnicy — Prze-
znaczenie”, „Wszechpotęga — Groza”, „Sfinks — Tajemni-
ca”, „Mądrość — Tworzenie”. Autor tezy, Bielawski, zasto-
sował metodę porównawczą przez nakładanie na siebie
negatywów odbitek fotograficznych. Eksperyment ten nie
daje niezachwianej pewności co do autentyczności par,
dekoracyjne w swej wymowie szeroko rozwiane lub
w dół spływające włosy („Życie”, „Przestrzeń”, „Gro-
za”) to oznaki pozostawania Biegasa nadal przy sece-
syjnej stylizacji. Niemniej artysta skłania się tutaj
i ku realizmowi, co jeszcze wyraźniej wystąpi w pra-
cach z r. 1910 („Adam” i „Ewa”), które, oczyszczone
z symboliki, pozbawione secesyjnej atektoniki kształtu,
niezgorzej wyrażają zarówno konsystencję rzeźbiar-
skiej bryły, jak i podnoszą kult płci zaadoptowany
u nas dla rzeźby przez Flauma i szeroko głoszony
w słowie przez Przybyszewskiego.
Z 1911 r. pochodzą rzeźby w gipsie o kosmicznych
tytułach: „Jutrzenka”, „Słońce”, „Saturn”, „Merku-
riusz”, „Neptun”, „Mars”, „Ziemia”, „Jowisz”, „Ura-
nus”49. Planety, ciała niebieskie czy zjawiska kos-
miczne już w młodości nieobce były zainteresowa-
niom Biegasa, początkowo wprowadzone do jego
w które zostały rzeźby połączone, np. „Sfinks — Tajemnica”
zachowują biegunowo różne linie sklepienia głów i nie mogą
tworzyć pary — toteż ostrożność w tym względzie każę
twierdzić, iż można by dokonać uszeregowania tych rzeźb
parami tylko na podstawie autopsji i porównania ©rygi-
nałów.
4fl w posiadaniu Tow. Hist.-Liter, w Paryżu.
333