DOI issue:
Nr. 1
DOI article:Pietrusiński, Jerzy: Hugo z Oignies i ostensoria u klarysek w Krakowie i w Sączu
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48710#0012
JERZY PIETRUSIŃSKI
II. 1. Kraków, skarbiec klasztoru klarysek przy kościele św. Andrzeja, osten-
soria-relikwiarze, 2. tercja XIII w.: a — śś. Piotra i Pawła, b — św. Woj-
ciecha, c — św. Doroty, d — św. nieokreślonego, e — św. Barbary. (Fot.
S. Stępniewski)
metek przezierają małe okrągłe dziurki. Dekoracja
ta, niekiedy zupełnie skromna i ograniczona do wąs-
kiego kołnierzyka palmetkowego oraz sznureczka pe-
rełkowania, jak w przypadku najmniejszego z osten-
soriów (il. Id, 18), które zresztą utraciło nodus i gór-
ną część podstawy oraz pierwotne listewki ujmujące
klosz, jest kiedy indziej nieco obfitsza z różnorakimi
palmetkami i rozetkami na listwach, jak na najwięk-
szym z ostensoriów (il. la, 15), a bywa i bardziej
wyszukana, wzbogacona ażurowymi formami czwo-
rolistnych rozetek lub ozdobną galeryjką filigrano-
wych kolumienek (wtórnie odwróconą górą do dołu),
jak na dwu pozostałych ostensoriach (il. 1 b—c, 10,
12).
Obok czterech poprzednio opisanych znajduje się
2 Relikwiarz-ostensorium e — św. Barbary, dł. 6,2 wys.
5,5 szer. 2,8; na obrączkach oprawy fragmentarycznie czy-
telny napis: [...]RAS: DABONODIE [...] oraz [...]OSA [...],
wewnątrz na relikwii pasek papieru z analogicznym jak w
relikwiarzu św. Doroty nowożytnym napisem: s. barbara'
vlrgln'. Nowsze lutowania przykryły lub zniszczyły część ins-
krypcji epigraficznej, na nóżce repunca jak na pozostałych
ostensoriach. Opis daje PIETRUSIŃSKA, o.c., s. 719.
3 J. PAGACZEWSKI, Skarbiec klasztoru PP. Klarysek
pizy kościele św. Andrzeja w Krakowie. „Spraw. Kom.
Hist. Szt." IX, 1915, s. CCCXXXVIII—CCCXLV (ostensoria
pionowe datował na XVI w., jedynie relikwiarzyk św. Bar-
bary na 2. poł. XIII w.).
w skarbcu jeszcze piąte ostensorium (il. le, 20) o cy-
lindrycznym kloszu poziomym w oprawie dwu pier-
ścieni zamkniętych ściankami bocznymi na parach
kozich nóżek; ścianki, górą połączone listwą w
kształcie grzebienia z trzema kaboszonami na ster-
czynkach (zachowany tylko jeden), są dekorowane
motywem podwójnej arkadki ostrołukowej zwieńczo-
nej wimpergą, a na pierścieniach w otoku perełkowa-
nia majuskułowy napis jest dziś trudno czytelny,
częściowo bowiem uszkodzony i zasłonięty lutowa-
niem wadliwej reperacji 2.
Ostensoria te, opisując skarbiec, zanotował Julian
Pagaczewski % w ślad za nim wspomniano je zaled-
wie parę razy w późniejszej literaturze4, jedynie
ostatnie z opisanych było przedmiotem uwagi Ada-
4 M.in. J. BRAUN, Die Rellqulare des chrlstllchen Kultes
und Ihre Entwicklung, Frelburg/Br. 1940, s. 107, 216, 303, 307;
- M. WALICKI, Rzemiosło artystyczne w służbie Kościoła
[w:] Sztuka polska przedromańska i romańska do schyłku
XIII wieku (Dzieje Sztuki Polskiej t. 1), Warszawa 1971,
s. 285 il. 1095—1098; — PIETRUSIŃSKA, l.c.; — Katalog za-
bytków sztuki w Polsce t. IV: miasto Kraków, cz. 2: ko-
ścioły i klasztory śródmieścia (pod red. A. BOCHNAKA i J.
SAMKA), Warszawa 1971, s. 68 il. 798—802 (kościół p.w. św.
Andrzeja i klasztor klarysek oprac. E. CHOJECKA i K. DŻU-
ŁYŃSKA); — A. BOCHNAK, K. BUCZKOWSKI, Rzemiosło
artystyczne w Polsce, Warszawa 1971, s. 13.
4
II. 1. Kraków, skarbiec klasztoru klarysek przy kościele św. Andrzeja, osten-
soria-relikwiarze, 2. tercja XIII w.: a — śś. Piotra i Pawła, b — św. Woj-
ciecha, c — św. Doroty, d — św. nieokreślonego, e — św. Barbary. (Fot.
S. Stępniewski)
metek przezierają małe okrągłe dziurki. Dekoracja
ta, niekiedy zupełnie skromna i ograniczona do wąs-
kiego kołnierzyka palmetkowego oraz sznureczka pe-
rełkowania, jak w przypadku najmniejszego z osten-
soriów (il. Id, 18), które zresztą utraciło nodus i gór-
ną część podstawy oraz pierwotne listewki ujmujące
klosz, jest kiedy indziej nieco obfitsza z różnorakimi
palmetkami i rozetkami na listwach, jak na najwięk-
szym z ostensoriów (il. la, 15), a bywa i bardziej
wyszukana, wzbogacona ażurowymi formami czwo-
rolistnych rozetek lub ozdobną galeryjką filigrano-
wych kolumienek (wtórnie odwróconą górą do dołu),
jak na dwu pozostałych ostensoriach (il. 1 b—c, 10,
12).
Obok czterech poprzednio opisanych znajduje się
2 Relikwiarz-ostensorium e — św. Barbary, dł. 6,2 wys.
5,5 szer. 2,8; na obrączkach oprawy fragmentarycznie czy-
telny napis: [...]RAS: DABONODIE [...] oraz [...]OSA [...],
wewnątrz na relikwii pasek papieru z analogicznym jak w
relikwiarzu św. Doroty nowożytnym napisem: s. barbara'
vlrgln'. Nowsze lutowania przykryły lub zniszczyły część ins-
krypcji epigraficznej, na nóżce repunca jak na pozostałych
ostensoriach. Opis daje PIETRUSIŃSKA, o.c., s. 719.
3 J. PAGACZEWSKI, Skarbiec klasztoru PP. Klarysek
pizy kościele św. Andrzeja w Krakowie. „Spraw. Kom.
Hist. Szt." IX, 1915, s. CCCXXXVIII—CCCXLV (ostensoria
pionowe datował na XVI w., jedynie relikwiarzyk św. Bar-
bary na 2. poł. XIII w.).
w skarbcu jeszcze piąte ostensorium (il. le, 20) o cy-
lindrycznym kloszu poziomym w oprawie dwu pier-
ścieni zamkniętych ściankami bocznymi na parach
kozich nóżek; ścianki, górą połączone listwą w
kształcie grzebienia z trzema kaboszonami na ster-
czynkach (zachowany tylko jeden), są dekorowane
motywem podwójnej arkadki ostrołukowej zwieńczo-
nej wimpergą, a na pierścieniach w otoku perełkowa-
nia majuskułowy napis jest dziś trudno czytelny,
częściowo bowiem uszkodzony i zasłonięty lutowa-
niem wadliwej reperacji 2.
Ostensoria te, opisując skarbiec, zanotował Julian
Pagaczewski % w ślad za nim wspomniano je zaled-
wie parę razy w późniejszej literaturze4, jedynie
ostatnie z opisanych było przedmiotem uwagi Ada-
4 M.in. J. BRAUN, Die Rellqulare des chrlstllchen Kultes
und Ihre Entwicklung, Frelburg/Br. 1940, s. 107, 216, 303, 307;
- M. WALICKI, Rzemiosło artystyczne w służbie Kościoła
[w:] Sztuka polska przedromańska i romańska do schyłku
XIII wieku (Dzieje Sztuki Polskiej t. 1), Warszawa 1971,
s. 285 il. 1095—1098; — PIETRUSIŃSKA, l.c.; — Katalog za-
bytków sztuki w Polsce t. IV: miasto Kraków, cz. 2: ko-
ścioły i klasztory śródmieścia (pod red. A. BOCHNAKA i J.
SAMKA), Warszawa 1971, s. 68 il. 798—802 (kościół p.w. św.
Andrzeja i klasztor klarysek oprac. E. CHOJECKA i K. DŻU-
ŁYŃSKA); — A. BOCHNAK, K. BUCZKOWSKI, Rzemiosło
artystyczne w Polsce, Warszawa 1971, s. 13.
4