DOI Heft:
Nr. 2-4
DOI Artikel:Kalinowski, Konstanty: Rzeźba barokowa (30 IX-6X 1985, Poznań, Niedzica)
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.48711#0404
KRONIKA — ODKRYCIA
rzeźbiarza XVII i XVIII w., m.in. takich zagadnień jak: rola
rysunku w kształceniu i projektowaniu, funkcja i forma
bozzetta, rysunkowe i plastyczne projekty przedkładane zle-
ceniodawcom, organizacja warsztatu i prawne podstawy jego
funkcjonowania. Specjalną uwagę poświęcono polichromii
rzeźby barokowej.
Otwarcia obrad, które nastąpiło w dniu 30 września 1985 r.
w gmachu Collegium Novum Uniwersytetu im. Adama Mic-
kiewicza w Poznaniu, dokonał, w imieniu rektora, prodziekan
Wydziału Historycznego Stefan Kowal. Następnie uczestnicy
sympozjum uczcili pamięć zmarłego niedawno Oldficha
J. Blaźićka, którego zasługi dla badań nad rzeźbą barokową
oraz inspirujący udział w poprzednich spotkaniach przypom-
niał Konstanty Kalinowski.
Obrady zapoczątkował, odczytany przez Petera Volka,
referat Blaźićka (Praha) pt. Die Bildhauerwerkstatt des
Bohmischen Barock, omawiający praktykę warsztatową
praskich rzeźbiarzy XVII i XVIII w. Następnie Lars Olof
Larsson (Uniwersytet w Kieł) w wystąpieniu Wachsbozzetli
Bernard Fouguets fur den plastischen Schmuck des Stockholmer
Schlosses, zaprezentował zespół zachowanych projektów rzeź-
biarskich przygotowanych przez Fouqueta do realizacji
wystroju plastycznego zamku królewskiego w Sztokholmie.
Kolejny referat Ericha Hubali (Uniwersytet w Wurzburgu),
pt. Altarentwurfe in Unterfranken 1700—1760. Die Archi-
tektur, dotyczył typologii architektury ołtarzowej 1 połowy
XVIII w. we Frankonii, ze szczególnym uwzględnieniem
zasad komponowania wolno stojących elementów porządków
architektonicznych.
Po przerwie, podczas której uczestnicy sympozjum zwie-
dzili zabytki Poznania (Stary Ratusz, katedrę, kościoły je-
zuitów i franciszkanów) wznowiono obrady wykładem Manę
Hering-Mitgau (Instytut Konserwatorstwa Politechniki w Zu-
richu), zatytułowanym Vom Entwurf bis zum Nachstich
Barocker Silberfiguren, w którym na obszernym materiale
zaprezentowano praktykę warsztatową rzeźbiarzy, przygo-
towujących modele oraz złotników, wykonujących figury
w innych szlachetnych materiałach, a także ukazano wzajemne
relacje obu grup zawodowych. Ostatni referat pierwszego dnia
obrad —• Die Modelsammlung des Mittelrheinischen Landes-
museums Mainz —■ wygłosił Ludwig baron von Dory (Muzeum
Historyczne we Frankfurcie) omawiając tę wielką kolekcję
bozzettów oraz niektóre wykonane według nich rzeźby.
Zgodnie z tradycją poprzednich spotkań dyskusje i pytania
następowały bezpośrednio po wygłoszonych referatach.
Kolejne trzy dni sympozjum (1—3 października 1985)
pozwoliły uczestnikom na zapoznanie się z wybranymi zespo-
łami rzeźby barokowej na Śląsku. Trasa objazdu prowadziła
przez Trzebnicę (kościół cysterek), Wrocław (katedra, kościół
jezuitów, Aula Leopoldina, galeria rzeźby barokowej w Mu-
zeum Narodowym), Świdnicę (kościół parafialny — dawniej
jezuicki i Kościół Pokoju), Kamieniec Ząbkowicki (kościół
cystersów), Henryków (kościół cystersów), Nysę (kościoły
św. Jakuba i bożogrobców), Głogówek (kościoły parafialny
i franciszkanów), Jemielnicę (kościół cystersów), do Często-
chowy (Jasna Góra) i Krakowa (Wawel, Katedra). W czasie
objazdu przy wszystkich obiektach prowadzono ożywione
dyskusje.
Przez następne trzy dni (4—6 października 1985) obrady
odbywały się na zamku w Niedzicy, w Domu Pracy Twórczej
Stowarzyszenia Historyków Sztuki. Zainaugurował je referat
Evy Zimmermann (Landesmuseum Karlsruhe) pt. Die
Bozzetti des J.J. Christians. Zur Frage nach Christians kunst-
lerischer Identitdt analizujący na przykładzie licznych boz-
zettów kształtowanie się indywidualnego stylu rzeźbiarza.
Wystąpienie Magdy Keleti (Słowacka Galeria Narodowca
w Bratysławie) — Der Barocke Bildhauer D.I. Stanetti. Die
Pestsaulen in der Mittelslowakei. Modelle und Skizze — po-
święcone było rysunkowym i rzeźbiarskim projektom pom-
ników Trójcy Świętej w Kremenicy i Bańskiej Stiavnicy,
wznoszonych przez działającego na terenie Słowacji i pół-
nocnych Węgier Dionizego I. Stanettiego. Sybilla Badstubner
(Akademia Nauk DDR w Berlinie) w referacie pt. Idee-
-Entwurf-Yerwirklichung. Bemerkungen zur Bauplastik in der
Spatphase friederizianischer Kunst zarysowała na przykładzie
realizacji trzech wielkich zespołów rzeźby figuralnej i deko-
racyjnej związanej z architekturą (Neues Palais w Poczdamie
oraz zbory Niemiecki i Francuski w Berlinie) organizację
wykonawstwa oraz przedstawiła przebieg konkretyzacji pro-
gramu plastycznego i przygotowanie projektów rysunkowych
przewidzianych do wykonania rzeźb. Wypowiedź Romualda
Nowaka (Muzeum Narodowe we Wrocławiu) Schlesische
Barockbozzetto przyniosła przegląd znanych, w większości
niestety zaginionych, projektów rzeźbiarskich przypisywa-
nych twórcom działającym na Śląsku, przede wszystkim
Tomaszowi Weissfeldtowi i Michałowi Klahrowi st. Kolejno
dwa referaty dotyczyły rysunków rzeźbiarzy. Laszló Boros
(Peęs) —• Eine ósterreichische Bildhauerskizzensammlung aus
dem 17. Jhr. Das Skizzenbuch von Pecs — przedstawił własne
rewelacyjne odkrycie —■ zbiór 251 dotychczas nie znanych,
w większości sygnowanych szkiców T. Schwanthalera, A.
Thamascha i G. Hoffera. Kolekcja ta w istotny sposób mo-
dyfikuje naszą dotychczasową wiedzę o sposobie uczenia się
zawodu i ujawnia mechanizmy obiegu wzorów w obrębie
warsztatu. Rysunkom działających na Morawach rzeźbiarzy
Josefa Winterhaldera st. i Andreasa Schweigla poświęcony
był referat Milośa Stehlika (Uniwersytet w Brnie) zatytułowa-
ny Die Zeichnungen in der miihrischen Barockplastik. Zum
Werk J. Winterhalders d.A. und A. Schweigel. Z mało znanymi
zabytkami rzeźby i snycerki Kurlandii z 2 połowy XVII
i z XVIII w. zapoznała uczestników sympozjum Elitę Gros-
smane (Instytut Badawczy Literatury i Sztuki w Rydze) —•
Zeichnungen und graphische Yorlagen in der Praxis Kurldndi-
schen Bildhauer w erkstatten des Barockzeitalters.
Dalsze wystąpienia tego dnia koncentrowały się wokół
problematyki funkcjonowania warsztatu barokowego rzeź-
biarza. Holger Behling (Muzeum we Flensburgu) mówił —
na przykładzie warsztatu północnoniemieckiego rzeźbiarza
Hansa Guderwerdta II — o przepisach miejskich i prawnych
zasadach funkcjonowania cechowego warsztatu rzeźbiarskiego
w 2 połowie XVII w.: Hans Gtidewerdt II, 1600—1671, ein
norddeutscher Barockbildhauer zwischen Kunst und Handwerk.
350
rzeźbiarza XVII i XVIII w., m.in. takich zagadnień jak: rola
rysunku w kształceniu i projektowaniu, funkcja i forma
bozzetta, rysunkowe i plastyczne projekty przedkładane zle-
ceniodawcom, organizacja warsztatu i prawne podstawy jego
funkcjonowania. Specjalną uwagę poświęcono polichromii
rzeźby barokowej.
Otwarcia obrad, które nastąpiło w dniu 30 września 1985 r.
w gmachu Collegium Novum Uniwersytetu im. Adama Mic-
kiewicza w Poznaniu, dokonał, w imieniu rektora, prodziekan
Wydziału Historycznego Stefan Kowal. Następnie uczestnicy
sympozjum uczcili pamięć zmarłego niedawno Oldficha
J. Blaźićka, którego zasługi dla badań nad rzeźbą barokową
oraz inspirujący udział w poprzednich spotkaniach przypom-
niał Konstanty Kalinowski.
Obrady zapoczątkował, odczytany przez Petera Volka,
referat Blaźićka (Praha) pt. Die Bildhauerwerkstatt des
Bohmischen Barock, omawiający praktykę warsztatową
praskich rzeźbiarzy XVII i XVIII w. Następnie Lars Olof
Larsson (Uniwersytet w Kieł) w wystąpieniu Wachsbozzetli
Bernard Fouguets fur den plastischen Schmuck des Stockholmer
Schlosses, zaprezentował zespół zachowanych projektów rzeź-
biarskich przygotowanych przez Fouqueta do realizacji
wystroju plastycznego zamku królewskiego w Sztokholmie.
Kolejny referat Ericha Hubali (Uniwersytet w Wurzburgu),
pt. Altarentwurfe in Unterfranken 1700—1760. Die Archi-
tektur, dotyczył typologii architektury ołtarzowej 1 połowy
XVIII w. we Frankonii, ze szczególnym uwzględnieniem
zasad komponowania wolno stojących elementów porządków
architektonicznych.
Po przerwie, podczas której uczestnicy sympozjum zwie-
dzili zabytki Poznania (Stary Ratusz, katedrę, kościoły je-
zuitów i franciszkanów) wznowiono obrady wykładem Manę
Hering-Mitgau (Instytut Konserwatorstwa Politechniki w Zu-
richu), zatytułowanym Vom Entwurf bis zum Nachstich
Barocker Silberfiguren, w którym na obszernym materiale
zaprezentowano praktykę warsztatową rzeźbiarzy, przygo-
towujących modele oraz złotników, wykonujących figury
w innych szlachetnych materiałach, a także ukazano wzajemne
relacje obu grup zawodowych. Ostatni referat pierwszego dnia
obrad —• Die Modelsammlung des Mittelrheinischen Landes-
museums Mainz —■ wygłosił Ludwig baron von Dory (Muzeum
Historyczne we Frankfurcie) omawiając tę wielką kolekcję
bozzettów oraz niektóre wykonane według nich rzeźby.
Zgodnie z tradycją poprzednich spotkań dyskusje i pytania
następowały bezpośrednio po wygłoszonych referatach.
Kolejne trzy dni sympozjum (1—3 października 1985)
pozwoliły uczestnikom na zapoznanie się z wybranymi zespo-
łami rzeźby barokowej na Śląsku. Trasa objazdu prowadziła
przez Trzebnicę (kościół cysterek), Wrocław (katedra, kościół
jezuitów, Aula Leopoldina, galeria rzeźby barokowej w Mu-
zeum Narodowym), Świdnicę (kościół parafialny — dawniej
jezuicki i Kościół Pokoju), Kamieniec Ząbkowicki (kościół
cystersów), Henryków (kościół cystersów), Nysę (kościoły
św. Jakuba i bożogrobców), Głogówek (kościoły parafialny
i franciszkanów), Jemielnicę (kościół cystersów), do Często-
chowy (Jasna Góra) i Krakowa (Wawel, Katedra). W czasie
objazdu przy wszystkich obiektach prowadzono ożywione
dyskusje.
Przez następne trzy dni (4—6 października 1985) obrady
odbywały się na zamku w Niedzicy, w Domu Pracy Twórczej
Stowarzyszenia Historyków Sztuki. Zainaugurował je referat
Evy Zimmermann (Landesmuseum Karlsruhe) pt. Die
Bozzetti des J.J. Christians. Zur Frage nach Christians kunst-
lerischer Identitdt analizujący na przykładzie licznych boz-
zettów kształtowanie się indywidualnego stylu rzeźbiarza.
Wystąpienie Magdy Keleti (Słowacka Galeria Narodowca
w Bratysławie) — Der Barocke Bildhauer D.I. Stanetti. Die
Pestsaulen in der Mittelslowakei. Modelle und Skizze — po-
święcone było rysunkowym i rzeźbiarskim projektom pom-
ników Trójcy Świętej w Kremenicy i Bańskiej Stiavnicy,
wznoszonych przez działającego na terenie Słowacji i pół-
nocnych Węgier Dionizego I. Stanettiego. Sybilla Badstubner
(Akademia Nauk DDR w Berlinie) w referacie pt. Idee-
-Entwurf-Yerwirklichung. Bemerkungen zur Bauplastik in der
Spatphase friederizianischer Kunst zarysowała na przykładzie
realizacji trzech wielkich zespołów rzeźby figuralnej i deko-
racyjnej związanej z architekturą (Neues Palais w Poczdamie
oraz zbory Niemiecki i Francuski w Berlinie) organizację
wykonawstwa oraz przedstawiła przebieg konkretyzacji pro-
gramu plastycznego i przygotowanie projektów rysunkowych
przewidzianych do wykonania rzeźb. Wypowiedź Romualda
Nowaka (Muzeum Narodowe we Wrocławiu) Schlesische
Barockbozzetto przyniosła przegląd znanych, w większości
niestety zaginionych, projektów rzeźbiarskich przypisywa-
nych twórcom działającym na Śląsku, przede wszystkim
Tomaszowi Weissfeldtowi i Michałowi Klahrowi st. Kolejno
dwa referaty dotyczyły rysunków rzeźbiarzy. Laszló Boros
(Peęs) —• Eine ósterreichische Bildhauerskizzensammlung aus
dem 17. Jhr. Das Skizzenbuch von Pecs — przedstawił własne
rewelacyjne odkrycie —■ zbiór 251 dotychczas nie znanych,
w większości sygnowanych szkiców T. Schwanthalera, A.
Thamascha i G. Hoffera. Kolekcja ta w istotny sposób mo-
dyfikuje naszą dotychczasową wiedzę o sposobie uczenia się
zawodu i ujawnia mechanizmy obiegu wzorów w obrębie
warsztatu. Rysunkom działających na Morawach rzeźbiarzy
Josefa Winterhaldera st. i Andreasa Schweigla poświęcony
był referat Milośa Stehlika (Uniwersytet w Brnie) zatytułowa-
ny Die Zeichnungen in der miihrischen Barockplastik. Zum
Werk J. Winterhalders d.A. und A. Schweigel. Z mało znanymi
zabytkami rzeźby i snycerki Kurlandii z 2 połowy XVII
i z XVIII w. zapoznała uczestników sympozjum Elitę Gros-
smane (Instytut Badawczy Literatury i Sztuki w Rydze) —•
Zeichnungen und graphische Yorlagen in der Praxis Kurldndi-
schen Bildhauer w erkstatten des Barockzeitalters.
Dalsze wystąpienia tego dnia koncentrowały się wokół
problematyki funkcjonowania warsztatu barokowego rzeź-
biarza. Holger Behling (Muzeum we Flensburgu) mówił —
na przykładzie warsztatu północnoniemieckiego rzeźbiarza
Hansa Guderwerdta II — o przepisach miejskich i prawnych
zasadach funkcjonowania cechowego warsztatu rzeźbiarskiego
w 2 połowie XVII w.: Hans Gtidewerdt II, 1600—1671, ein
norddeutscher Barockbildhauer zwischen Kunst und Handwerk.
350