Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (48.1986)

IN MEMORIAM

HELENA BLU'I (1904-1984)

Helena Anna Maria Blum urodziła się 15 maja 1904
roku w Wiedniu jako córka Fryderyka Pawła Karola Blu-
ma i Klaudii Anny Jadwigi z domu Zapłatyńskiej. Po zło-
żeniu matury zapisała się na Wydział Humanistyczny
Uniwersytetu im. Jana Kazimierza we Lwowie, wybierając
jako przedmiot główny historię sztuki, a jako poboczny
•— archeologię. W czasie studiów słuchała wykładów i uczę-
szczała na seminaria wybitnych profesorów — m.in. Mieczy-
sława Tretera, Kazimierza Twardowskiego, Edwarda Po-
rębowicza, Mieczysława Gębarowicza, Leona Kozłowskiego,
Władysława Podlachy. Dyplom doktorski uzyskała w r.
1932 na podstawie pracy pt. Kierunki o typie konstrukcyj-
nym w nowoczesnej sztuce polskiej. Już w 1923 r. pracowała
"w Muzeum im. Lubomirskich stanowiącym dział Narodowego
Zakładu im. Ossolińskich we Lwowie, początkowo jako
stypendystka, od 1928 r. jako pracownik nieetatowy, a od
1931 r. na stanowisku asytenta. Niezwykle uzdolniona,
otrzymała w 1937 r. roczne stypendium rządu francuskiego
i trzymiesięczne stypendium Funduszu Kultury Narodowej
W Warszawie na dalsze studia za granicą. Muzeum im. Lu-
bomirskich, doceniając zdolności Heleny Blum, dofinan-
sowywało Jej pobyt za granicą stawiając warunek skiero-
wania zainteresowań stypendystki przede wszystkim na
zagadnienia związane z muzealnictwem. W Paryżu uczę-
szczała na Wyższy Kurs Muzeografii przy Ecole du Louvre,
który zakończyła w 1938 r. pracą dyplomową pt. Urządzenie
wystaioy klasycznego malarstwa francuskiego z XVII i XVIII
wieku. Korzystając z pobytu za granicą zapoznała się nie
tylko z muzealnictwem francuskim, ale także z muzeami
Berlina, Drezna, Brukseli, Londynu i Cambridge. Po po-
wrocie do kraju przebywała we Lwowie do 1944 r., kiedy to
z uwagi na sprawy rodzinne przeniosła się do Krakowa.
Atmosfera Krakowa odpowiadała osobowości Heleny Blum
i rychło Ją wciągnęła. Już w czerwcu 1944 podjęła pracę
w Muzeum Narodowym, w 1947 r. otrzymała tytuł kustosza.
Dalsze losy Heleny Blum wiążą się ściśle z Muzeum, w którym
pracowała przez trzydzieści lat, do chwili przejścia na emery-
turę w roku 1974. Doceniając Jej zdolności organizacyjne
i szeroką wiedzę, dyrekcja powierzała Jej odpowiedzialne
stanowiska. I tak w 1950 r. została kierownikiem działu grafiki,
a od 1957 r. była kierownikiem dwóch działów: Działu III—■
Ryciny, rysunki i akwarele i Działu II —• Nowoczesne ma-
larstwo i rzeźba polska. W 1951 r. powołano ją na członka
Komisji Zakupu Muzealiów Muzeum Narodowego w Krako-
wie, zaś w 1965 r. — mianowano kuratorem. W 1955 r. została
samodzielnym pracownikiem naukowym otrzymując tytuł
docenta.
Helena Blum położyła wielkie zasługi w całokształcie
pracy Muzeum. Doprowadziła do uporządkowania i odpowie-
dniego zorganizowania Działu Grafiki. Jej dziełem jest
stworzenie Gąlerii Nowoczesnego Malarstwa i Rzeźby Pol-


skiej w dwóch oddziałach — w Sukiennicach i Nowym Gma-
chu. Dzięki swojej niespożytej energii i licznym kontaktom
z artystami, niejednokrotnie darzącymi Ją przyjaźnią,
pozyskała wiele cennych dzieł, które wzbogaciły zbiory
sztuki współczesnej, głównie krakowskiej. Ekspozycja w
Nowym Gmachu, powstała z początkiem lat sześćdzie-
siątych, została pozytywnie oceniona przez historyków
sztuki, znawców problematyki i krytyków, zarówna polskich,
jak i obcych. Wielki entuzjazm Heleny Blum pozwolił
Jej na zorganizowanie ważnych wystaw czasowych,
takich jak: Stanisława Wyspiańskiego, Olgi Boznańskiej,
Wojciecha Weissa, Odilona Rodona i Józefa Mehoffera.
Przygotowała także wiele wystaw sztuki polskiej za granicą,
np. w Indiach (w 1958 r. grafika polska), Japonii (w 1960 r.
grafika polska), Czechosłowacji (w 1963 r. wystawa w Chebie
— grafika Odilona Redona i tamże, w 1964 r. — malarstwo
polskie). W 1970 r. wystawa Sztuka polska około roku 1900
została zaprezentowana w Pradze, Bratysławie i Sofii. Do
prac wystawienniczych Heleny Blum należą także mniejsze
w swym zakresie, lecz nie mniej cenne ekspozycje, jak cykl
Warsztat malarza realisty (Aleksander Orłowski, Jan Piotr
Norblin, Stanisław Noakowski) czy jubileuszowe wystawy
Leona Wyczółkowskiego i Piotra Michałowskiego.
Helena Blum była bardzo aktywna w środowisku artys-
tycznym Krakowa. Bywała na otwarciach wszystkich wystaw,

119