DOI Heft:
Nr. 2-4
DOI Artikel:Mossakowski, Stanisław: Proweniencja artystyczna twórczości Bartłomieja Berrecciego w świetle dekoracji kaplicy Zygmuntowskiej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.48711#0175
STANISŁAW MOSSAKOWSKI
PROWENIENCJA ARTYSTYCZNA TWÓRCZOŚCI BARTŁOMIEJA
BERRECCIEGO W ŚWIETLE DEKORACJI KAPLICY ZYGMUNTOWSKIEJ
Anziche condensarla in formule, l’unico modo di
auicinarsi alla realth storica e di esaminarla
concretamente nei suoi awenimenti particolari,
caso per caso.
(Ranuccio Bianchi Bandinelli, R.oma. L’arte
romana nel centro del potere. Milano 1969)
Mimo dziesiątków lat badań i wielu publikacji geneza
form architektonicznych i dekoracyjnych kaplicy Zygmun-
towskiej, a co za tym idzio także proweniencja artystyczna
twórczości joj głównego mistrza, Bartłomieja Berrecciego
z Pontasiove, nie zostały dotąd ustalone. Pochodzenie Ber-
recciego, zaświadczono inskrypcją w kopule, z natury rzeczy
skłaniało uczonych do poszukiwań rodowodu jego twórczości
w kręgu artystów florenckich1. Na sztukę Rzymu wskazy-
wały niektóre formy, a także fakt, iż jeden ze współpracowni-
1 Zob. zwłaszcza J. BOŁOZ-ANTONIEWICZ, 0 rzeźbie figuralnej
'kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu, „Prace Komisji Historii Sztuki” I,
1919, s. XXIII; — S. KOMORNICKI, Kaplica Zygmuntowska w katedrze
na Wawelu 1517—1533, „Rocznik Krakowski” XXIII, 1932, s. 102-108;-
Z. HORNUNG, Mauzoleum króla Zygmunta I w katedrze krakowskiej,
„Rozprawy Komisji Historii Kultury i Sztuki Tow. Nauk. Warszawskiego”
I, 1949, s. 78—94.
2 Zob. przede wszystkim A. MISIĄG-BOCHEŃSKA, Bernardinus
Zanobi de Gianotis Romanus i refleksy dekoracji rzymskiej w kilku dziełach
krakowskich Berrecciego, „Sprawozdania Poznańskiego Tow. Przyjaciół
Nauk”, 1960, nr 1(58), s. 60-69; — H. KOZAKIEWICZOWA, Relazioni
artistiche tra Roma e Cracoeia nella prima metd del ‘500, Wrocław 1972,
s. 5—20.
3 Lombardia: A. LAUTERBACH, Die Renaissance in Krakau, Miin-
chen 1911, s. 46—50;—Wenecja i Padwa: W. R. ZAŁOZIECKI, Studien
zur figuralen Ausschmtickung der Jagellonen-Kapelle (Siegmund-Kapelle)
in Krakau, „Belvedere” V. 1924, s. 167—169; — KOMORNICKI, o.c.,
s. 99; — J. PAGACZEWSKI, Jan Michałowicz z Urzędowa, „Rocznik
Krakowski” XXVIII, 1937, s. 66—67, przypis 1. Niektóre z tych rozpoznań
były wynikiem analizy płaskorzeźb powstałych dopiero podczas restauracji
kaplicy w końcu XIX w. — zob. S. MOSSAKOWSKI, Zmiany w kamiennej
dekoracji rzeźbiarskiej kaplicy Zygmuntowskiej w XVIII i XIX wieku,
ków mistrza wywodził się z Wiecznego Miasta2. Z kolei
bogactwo dekoracji kierowało uwagę ku Lombardii i Ve-
neto3. Wśród artystów, jakich wymieniano poszukując
genezy form architektonicznych, najczęściej padały nazwiska
Albertiego4, Bramantego5, Antonia da Sangallo mł.6 i Leo-
narda da Vinci. Jeden z rysunków (Cod. B 21r) Leonarda,
określany zazwyczaj jako szkic budowli sakralnej lub też
łąozony z powstałymi ok. roku 1490 projektami pawilonu
kąpielowego przeznaczonego dla księżnej Mediolanu7, Lech
.Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, XXXI, 1986, s. 223—277.
’ 4 M.in.: KOMORNICKI, o.c., s. 106, (kaplica Rucellai przy kościele
S. Pancrazio). W związku z omawianiem genezy centralnej formy budowli:
Z. DMOCHOWSKI, Dzieła architektury w Polsce, Londyn 1956, s. 183; —
L. KALINOWSKI. Treści artystyczne i ideowe kaplicy Zygmuntowskiej,
„Studia do dziejów Wawelu” II, 1960, s. 58—59, 64; — J. KOWALCZYK,
Sebastiano Scrlio a sztuka polska, Wrocław 1973, s. 13.
5 Ogólnie: P. POPIEL, Czynności artystyczne na dworze Zygmunta I,
„Sprawozdania Komisji Historii Sztuki” I, z. 3, 1879, s. 65; — KOMOR-
NICKI, o.c., s. 103; — MISIĄG-BOCHEŃSKA, o.c., s. 66. W odniesieniu
do kasetonowej kopuły: J. DEPOWSKI, Kaplica Zygmuntowska (Jagielloń-
ska) i ołtarz srebrny w katedrze na Wawelu, Kraków 1937, s. 168; — HOR-
NUNG, o.c., s. 89—90; — KALINOWSKI, o.c., s. 47; — K. ESTREICHER,
Szkice o Berreccim, „Rocznik Krakowski” XLIII, 1972, s. 65—66.
6 KOMORNICKI, o.c., s. 103—105, 112—113; — S. WILIŃSKI,
Ślepe okna termalne w kaplicy Zygmuntowskiej [w:] Granice sztuki, War-
szawa 1972, s. 66—80.
7 L. EIRPO, Leonardo architetto e urbanista, Torino 1963, s. 95—98,
gdzie zwrócona została uwaga na podobieństwo budowli widniejącej na
wspomnianym szkicu oraz na innych szkicach (cod. B. 22r) do projektów
podpisanych: „Padiglione del zardino della duchessa di Milano” (cod. B.
12r).
165
PROWENIENCJA ARTYSTYCZNA TWÓRCZOŚCI BARTŁOMIEJA
BERRECCIEGO W ŚWIETLE DEKORACJI KAPLICY ZYGMUNTOWSKIEJ
Anziche condensarla in formule, l’unico modo di
auicinarsi alla realth storica e di esaminarla
concretamente nei suoi awenimenti particolari,
caso per caso.
(Ranuccio Bianchi Bandinelli, R.oma. L’arte
romana nel centro del potere. Milano 1969)
Mimo dziesiątków lat badań i wielu publikacji geneza
form architektonicznych i dekoracyjnych kaplicy Zygmun-
towskiej, a co za tym idzio także proweniencja artystyczna
twórczości joj głównego mistrza, Bartłomieja Berrecciego
z Pontasiove, nie zostały dotąd ustalone. Pochodzenie Ber-
recciego, zaświadczono inskrypcją w kopule, z natury rzeczy
skłaniało uczonych do poszukiwań rodowodu jego twórczości
w kręgu artystów florenckich1. Na sztukę Rzymu wskazy-
wały niektóre formy, a także fakt, iż jeden ze współpracowni-
1 Zob. zwłaszcza J. BOŁOZ-ANTONIEWICZ, 0 rzeźbie figuralnej
'kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu, „Prace Komisji Historii Sztuki” I,
1919, s. XXIII; — S. KOMORNICKI, Kaplica Zygmuntowska w katedrze
na Wawelu 1517—1533, „Rocznik Krakowski” XXIII, 1932, s. 102-108;-
Z. HORNUNG, Mauzoleum króla Zygmunta I w katedrze krakowskiej,
„Rozprawy Komisji Historii Kultury i Sztuki Tow. Nauk. Warszawskiego”
I, 1949, s. 78—94.
2 Zob. przede wszystkim A. MISIĄG-BOCHEŃSKA, Bernardinus
Zanobi de Gianotis Romanus i refleksy dekoracji rzymskiej w kilku dziełach
krakowskich Berrecciego, „Sprawozdania Poznańskiego Tow. Przyjaciół
Nauk”, 1960, nr 1(58), s. 60-69; — H. KOZAKIEWICZOWA, Relazioni
artistiche tra Roma e Cracoeia nella prima metd del ‘500, Wrocław 1972,
s. 5—20.
3 Lombardia: A. LAUTERBACH, Die Renaissance in Krakau, Miin-
chen 1911, s. 46—50;—Wenecja i Padwa: W. R. ZAŁOZIECKI, Studien
zur figuralen Ausschmtickung der Jagellonen-Kapelle (Siegmund-Kapelle)
in Krakau, „Belvedere” V. 1924, s. 167—169; — KOMORNICKI, o.c.,
s. 99; — J. PAGACZEWSKI, Jan Michałowicz z Urzędowa, „Rocznik
Krakowski” XXVIII, 1937, s. 66—67, przypis 1. Niektóre z tych rozpoznań
były wynikiem analizy płaskorzeźb powstałych dopiero podczas restauracji
kaplicy w końcu XIX w. — zob. S. MOSSAKOWSKI, Zmiany w kamiennej
dekoracji rzeźbiarskiej kaplicy Zygmuntowskiej w XVIII i XIX wieku,
ków mistrza wywodził się z Wiecznego Miasta2. Z kolei
bogactwo dekoracji kierowało uwagę ku Lombardii i Ve-
neto3. Wśród artystów, jakich wymieniano poszukując
genezy form architektonicznych, najczęściej padały nazwiska
Albertiego4, Bramantego5, Antonia da Sangallo mł.6 i Leo-
narda da Vinci. Jeden z rysunków (Cod. B 21r) Leonarda,
określany zazwyczaj jako szkic budowli sakralnej lub też
łąozony z powstałymi ok. roku 1490 projektami pawilonu
kąpielowego przeznaczonego dla księżnej Mediolanu7, Lech
.Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, XXXI, 1986, s. 223—277.
’ 4 M.in.: KOMORNICKI, o.c., s. 106, (kaplica Rucellai przy kościele
S. Pancrazio). W związku z omawianiem genezy centralnej formy budowli:
Z. DMOCHOWSKI, Dzieła architektury w Polsce, Londyn 1956, s. 183; —
L. KALINOWSKI. Treści artystyczne i ideowe kaplicy Zygmuntowskiej,
„Studia do dziejów Wawelu” II, 1960, s. 58—59, 64; — J. KOWALCZYK,
Sebastiano Scrlio a sztuka polska, Wrocław 1973, s. 13.
5 Ogólnie: P. POPIEL, Czynności artystyczne na dworze Zygmunta I,
„Sprawozdania Komisji Historii Sztuki” I, z. 3, 1879, s. 65; — KOMOR-
NICKI, o.c., s. 103; — MISIĄG-BOCHEŃSKA, o.c., s. 66. W odniesieniu
do kasetonowej kopuły: J. DEPOWSKI, Kaplica Zygmuntowska (Jagielloń-
ska) i ołtarz srebrny w katedrze na Wawelu, Kraków 1937, s. 168; — HOR-
NUNG, o.c., s. 89—90; — KALINOWSKI, o.c., s. 47; — K. ESTREICHER,
Szkice o Berreccim, „Rocznik Krakowski” XLIII, 1972, s. 65—66.
6 KOMORNICKI, o.c., s. 103—105, 112—113; — S. WILIŃSKI,
Ślepe okna termalne w kaplicy Zygmuntowskiej [w:] Granice sztuki, War-
szawa 1972, s. 66—80.
7 L. EIRPO, Leonardo architetto e urbanista, Torino 1963, s. 95—98,
gdzie zwrócona została uwaga na podobieństwo budowli widniejącej na
wspomnianym szkicu oraz na innych szkicach (cod. B. 22r) do projektów
podpisanych: „Padiglione del zardino della duchessa di Milano” (cod. B.
12r).
165