DOI article:
Eysymontt, Rafał: Ogród Laurentiusa Scholza we Wrocławiu i jego europejskie parantele
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48740#0017
OGRÓD SCHOLZA WE WROCŁAWIU
ogrodu niemieckiego. Nie będzie tu odosobniony
przykład ogrodu Fuggera w Augsburgu opisywa-
nego w roku 1581 przez Montagne'a po jego podróży
przez Niemcy. Zaskakiwanie gości niespodziewa-
nym tryskiem wody z ukrytego źródła — ów „żart
wodny", jak go później powszechnie określano, stało
się niemal specjalnością ogrodów niemieckich. Tu
również potwierdzeniem służyć może ogród wroc-
ławskiego mieszczanina — Wolfganga Scharsch-
midta urządzony w latach 1687 — 89 na miejscu
ogrodu Scholza — a osławiony z racji swych nader
licznych wodnych urządzeń jako Breslauische-
Wassergarten — ten jednak należy do dalszej
części dziejów sztuki i kultury ogrodu na Śląsku
rozpoczętej i ufundowanej niewątpliwie przez wroc-
ławski ogród Laurentiusa Scholza.
Przypisy
1 Badania te zapoczątkował prof. Henschel w artykule —
Die Geschichte der Garten Breslaus in den 16 und 17 Jahr-
hunderte (w) Neuundzwanzigster Jahresbericht der Schlesischer
Geselschaft fur laterlandischen Kultur, Breslau 1851, temat
ten podjął następnie R. KONWIARZ w artykule Schlesische
Gartenkunst (w) Schlesien in Farbenphotographie, Berlin 1924.
2 Pisze o tym cytowany prof. Henschel nie mając dowodu
w postaci spisu roślin, jakim był katalog roślin uprawianych
w ogrodzie Scholza.
3 Tu można wymienić dzieło poświęcone w całości ogro-
dowi padewskiemu — CORTUSI, L'horto dei simplici di Pa-
dova, Wenecja 1591, a również nieco późniejsze, bo wydane
w r. 1600 dzieło SCHENCKLIUSA, Hortus Patarianus. O dłu-
gotrwałej sławie ogrodu padewskiego świadczy najlepiej wyda-
nie w roku 1726 włoskiego dzieła Epistolae de horto pataviani.
4 Andreas CALAGIUS, Hortus Domini Laurentii Scholtzi
celebratus Carminae. Vratislaviae 1592.
5 Daniel GOMOLCKE, Das kurzgefatstn Inbegriffs der
uornehmsten Merkwiirdigkeiten in der Kevser und Kóniglich
Stadt Breslau in Schlesien — Breslau 1743, pisze, że w XVI w.
wykonano rysunek ogrodu „in folio regale", który w jego
czasach był już niestety wielką rzadkością. Ostatnio ten
właśnie sztych miedziorytniczy został przedstawiony i omó-
wiony wkrótce wraz z ogrodem Scholza w książce Willfrieda
HANSEMANNA, Gartenkunst der Renaisance und des Barock.
Kólln 1983, s. 71—73, ił. 48.
6 Catalogus arborum, fructicum ac plantarum tum indigena-
rum quam exoticarum horti medecii Laurenti Scholzi. Vratisla-
viae typografiae Georg Bauchmann 1594.
7 Michel de MONTAGE, Journal de Voyage, b.m. 1774.
LAURENTIUS SCHOLZSGARTEN UND SEINE EUROPEISCHE YERBINDUNGEN
Der aussergewóhnliche Charakter des in Breslau
im Jahre 1585 von dem in Padua ausgebildeten
Medizindoktor, Laurentius Scholz, gegriindeten
Gartens besteht darin, dass dieser Garten alle
Merkmale der damaligen Ziergarten mit dem Anbau
von Heilpflanzen sowie damals seltenen Pflanzen
verbindet. In diesem Garten kann zum erstenmał
auf dem Gebiet Schlesiens der Einfluss der prach-
tigsten Garten nach italienischen Vorbildern fest-
gestellt werden, die durch „Hortorum viridarium-
que multiplae formae" Jan Yerdeman de Yries'
verbreitet und im Norden eingesetzt wurden. Der
Garten Laurentius Seholz' sehópft also aus den
damaligen botanischen Garten und insbesondere
aus dem beriihmten Garten von Padua nicht nur
die systematische Komposition der geziichteten
Pflanzen sondern auch im grossen Masse die Zier-
form der Gartenquartiere. Doch er wird nicht
einzig botanischer Garten, sondern er wird, zum
Garten, der Entfaltung des gesellschaftlichen (Ge-
lehrtensitzungen) sowie des kulturellen Lebens
diente. Diesen zwei Zielen, samt schon reinen
11
ogrodu niemieckiego. Nie będzie tu odosobniony
przykład ogrodu Fuggera w Augsburgu opisywa-
nego w roku 1581 przez Montagne'a po jego podróży
przez Niemcy. Zaskakiwanie gości niespodziewa-
nym tryskiem wody z ukrytego źródła — ów „żart
wodny", jak go później powszechnie określano, stało
się niemal specjalnością ogrodów niemieckich. Tu
również potwierdzeniem służyć może ogród wroc-
ławskiego mieszczanina — Wolfganga Scharsch-
midta urządzony w latach 1687 — 89 na miejscu
ogrodu Scholza — a osławiony z racji swych nader
licznych wodnych urządzeń jako Breslauische-
Wassergarten — ten jednak należy do dalszej
części dziejów sztuki i kultury ogrodu na Śląsku
rozpoczętej i ufundowanej niewątpliwie przez wroc-
ławski ogród Laurentiusa Scholza.
Przypisy
1 Badania te zapoczątkował prof. Henschel w artykule —
Die Geschichte der Garten Breslaus in den 16 und 17 Jahr-
hunderte (w) Neuundzwanzigster Jahresbericht der Schlesischer
Geselschaft fur laterlandischen Kultur, Breslau 1851, temat
ten podjął następnie R. KONWIARZ w artykule Schlesische
Gartenkunst (w) Schlesien in Farbenphotographie, Berlin 1924.
2 Pisze o tym cytowany prof. Henschel nie mając dowodu
w postaci spisu roślin, jakim był katalog roślin uprawianych
w ogrodzie Scholza.
3 Tu można wymienić dzieło poświęcone w całości ogro-
dowi padewskiemu — CORTUSI, L'horto dei simplici di Pa-
dova, Wenecja 1591, a również nieco późniejsze, bo wydane
w r. 1600 dzieło SCHENCKLIUSA, Hortus Patarianus. O dłu-
gotrwałej sławie ogrodu padewskiego świadczy najlepiej wyda-
nie w roku 1726 włoskiego dzieła Epistolae de horto pataviani.
4 Andreas CALAGIUS, Hortus Domini Laurentii Scholtzi
celebratus Carminae. Vratislaviae 1592.
5 Daniel GOMOLCKE, Das kurzgefatstn Inbegriffs der
uornehmsten Merkwiirdigkeiten in der Kevser und Kóniglich
Stadt Breslau in Schlesien — Breslau 1743, pisze, że w XVI w.
wykonano rysunek ogrodu „in folio regale", który w jego
czasach był już niestety wielką rzadkością. Ostatnio ten
właśnie sztych miedziorytniczy został przedstawiony i omó-
wiony wkrótce wraz z ogrodem Scholza w książce Willfrieda
HANSEMANNA, Gartenkunst der Renaisance und des Barock.
Kólln 1983, s. 71—73, ił. 48.
6 Catalogus arborum, fructicum ac plantarum tum indigena-
rum quam exoticarum horti medecii Laurenti Scholzi. Vratisla-
viae typografiae Georg Bauchmann 1594.
7 Michel de MONTAGE, Journal de Voyage, b.m. 1774.
LAURENTIUS SCHOLZSGARTEN UND SEINE EUROPEISCHE YERBINDUNGEN
Der aussergewóhnliche Charakter des in Breslau
im Jahre 1585 von dem in Padua ausgebildeten
Medizindoktor, Laurentius Scholz, gegriindeten
Gartens besteht darin, dass dieser Garten alle
Merkmale der damaligen Ziergarten mit dem Anbau
von Heilpflanzen sowie damals seltenen Pflanzen
verbindet. In diesem Garten kann zum erstenmał
auf dem Gebiet Schlesiens der Einfluss der prach-
tigsten Garten nach italienischen Vorbildern fest-
gestellt werden, die durch „Hortorum viridarium-
que multiplae formae" Jan Yerdeman de Yries'
verbreitet und im Norden eingesetzt wurden. Der
Garten Laurentius Seholz' sehópft also aus den
damaligen botanischen Garten und insbesondere
aus dem beriihmten Garten von Padua nicht nur
die systematische Komposition der geziichteten
Pflanzen sondern auch im grossen Masse die Zier-
form der Gartenquartiere. Doch er wird nicht
einzig botanischer Garten, sondern er wird, zum
Garten, der Entfaltung des gesellschaftlichen (Ge-
lehrtensitzungen) sowie des kulturellen Lebens
diente. Diesen zwei Zielen, samt schon reinen
11