DOI issue:
Nr. 3-4
DOI article:Jankowska, Marta: Anatolij R. Feodruk, Sadovo-parkovoje iskusstvo Bielorussii: Wyd. "Uradzej", Mińsk 1989, ss. 247, tot. 140
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48740#0345
RECENZJE — KSIĄŻKI
tj. 4. ćw. XVIII w., gdy zaczynał się u nas rozpow-
szechniać styl krajobrazowy.
Prof. Janusz Bogdanowski, redaktor pośmiert-
nego wznowienia książki Ciołka w 1978 r., miał
zastrzeżenia co do terminu „klasyczne ogrody XVII
wieku" użytego przez Ciołka i — by rozproszyć
ewentualne wątpliwości przyszłych czytelników —
uzupełnił ten termin o określenie „barokowe".
Obecnie mówi się po prostu o ogrodach baro-
kowych.
W dalszej części rozdziału poświęconego dzie-
jom sztuki ogrodowej na Białorusi A. T. Fedoruk
omawia całą sekwencję krajobrazową. Mówiąc o ar-
chitekturze końca XVIII w., pisze, że jest ona
w „stylu klasycyzmu". Czytelnik bez fachowego
przygotowania, a do takiego głównie książka jest
skierowana, może pogubić się w tak podobnych ter-
minach, jak „styl klasyczny" i „klasycyzm" i wy-
ciągnąć zupełnie błędne wnioski, że klasycyzm na
tych terenach trwał od początków XVIII aż po
wiek XIX.
Pojawienie się stylu krajobrazowego wywołało
niemalże rewolucję w sztuce ogrodowej Europy.
Na Białorusi również pod wpływem nowych prą-
dów przekształcano stare, regularne parki i zakła-
dano nowe. Autor podkreśla rolę kobiet — właści-
cielek majątków — w formowaniu nowych ogrodów
przy swoich rezydencjach. Wspomina o hr.'Aleksan-
drze z Tyzenhauzów Giinther i jego ogrodzie w Do-
browlanach, o ks. Marii z Castellanów Radziwiłłowej
i parkach w Radziwiłłmontach, Mańkowiczach,
Nieświeżu. Dalej omawia kolejno wszystkie cechy
nowego stylu, wskazując ciekawe rozwiązania
w konkretnych parkach. Wspomina, że nie wszys-
tkie stare parki były przekształcane. Czasami po-
zostawiano je bez zmian, a nowe zakładano opodal,
jak np. w Dukorze.
Autor omawia następnie ewolucję stylu kraj-
obrazowego. Pisze o ogrodach romantycznych,
o nurcie naturalistycznym, o wpływie badań nau-
kowych botaników i aklimatyzacji roślin na wygląd
ogrodów w końcu XIX w. Wspomina też o pier-
wszych parkach publicznych.
Walorem książki jest szerokie i dokładne omó-
wienie problematyki przyrodniczej. Autor podaje
charakterystyczne dla każdego okresu zestawy roś-
lin stosowane w ogrodach ozdobnych (drzewa,
krzewy, kwiaty). Sporym utrudnieniem dla czytel-
nika — cudzoziemca są wyłącznie rosyjskie nazwy
botaniczne. Wielce pomocne byłoby używanie obok
nich również nazw łacińskich lub zamieszczenie
aneksu z wykazem jednych i drugich.
Autor omawia również źródła pochodzenia roś-
lin, w tym wypadku głównie drzew, sadzonych
w białoruskich parkach krajobrazowych. Sprowa-
dzono je z wielu miejsc m.in. ze sławnych szkółek
w Podzamczu Maciejowickim, z ogrodów handlo-
wych i botanicznych Rygi, Wilna, Berlina, War-
szawy, Kijowa, Paryża, Petersburga, Królewca
i innych. Na trenie Białorusi w końcu XIX w. ist-
niał również duży zakład roślin ozdobnych w Igna-
tyczach w majątku Wilhelma Jelskiego, który
zaopatrywał wiele ogrodów (znany jest drukowany
katalog oferowanych roślin wydany w Wilnie
w 1913 r.).
II. 2. Duboja, dawna letnia rezydencja jezuitów pińskich, potem
rodziny Kurzehiewskich, ok. poł. XVIII w. Powierzchnia ok,
5 ha. Plan stanu obecnego. Repr. wg Fedoruka.
327
tj. 4. ćw. XVIII w., gdy zaczynał się u nas rozpow-
szechniać styl krajobrazowy.
Prof. Janusz Bogdanowski, redaktor pośmiert-
nego wznowienia książki Ciołka w 1978 r., miał
zastrzeżenia co do terminu „klasyczne ogrody XVII
wieku" użytego przez Ciołka i — by rozproszyć
ewentualne wątpliwości przyszłych czytelników —
uzupełnił ten termin o określenie „barokowe".
Obecnie mówi się po prostu o ogrodach baro-
kowych.
W dalszej części rozdziału poświęconego dzie-
jom sztuki ogrodowej na Białorusi A. T. Fedoruk
omawia całą sekwencję krajobrazową. Mówiąc o ar-
chitekturze końca XVIII w., pisze, że jest ona
w „stylu klasycyzmu". Czytelnik bez fachowego
przygotowania, a do takiego głównie książka jest
skierowana, może pogubić się w tak podobnych ter-
minach, jak „styl klasyczny" i „klasycyzm" i wy-
ciągnąć zupełnie błędne wnioski, że klasycyzm na
tych terenach trwał od początków XVIII aż po
wiek XIX.
Pojawienie się stylu krajobrazowego wywołało
niemalże rewolucję w sztuce ogrodowej Europy.
Na Białorusi również pod wpływem nowych prą-
dów przekształcano stare, regularne parki i zakła-
dano nowe. Autor podkreśla rolę kobiet — właści-
cielek majątków — w formowaniu nowych ogrodów
przy swoich rezydencjach. Wspomina o hr.'Aleksan-
drze z Tyzenhauzów Giinther i jego ogrodzie w Do-
browlanach, o ks. Marii z Castellanów Radziwiłłowej
i parkach w Radziwiłłmontach, Mańkowiczach,
Nieświeżu. Dalej omawia kolejno wszystkie cechy
nowego stylu, wskazując ciekawe rozwiązania
w konkretnych parkach. Wspomina, że nie wszys-
tkie stare parki były przekształcane. Czasami po-
zostawiano je bez zmian, a nowe zakładano opodal,
jak np. w Dukorze.
Autor omawia następnie ewolucję stylu kraj-
obrazowego. Pisze o ogrodach romantycznych,
o nurcie naturalistycznym, o wpływie badań nau-
kowych botaników i aklimatyzacji roślin na wygląd
ogrodów w końcu XIX w. Wspomina też o pier-
wszych parkach publicznych.
Walorem książki jest szerokie i dokładne omó-
wienie problematyki przyrodniczej. Autor podaje
charakterystyczne dla każdego okresu zestawy roś-
lin stosowane w ogrodach ozdobnych (drzewa,
krzewy, kwiaty). Sporym utrudnieniem dla czytel-
nika — cudzoziemca są wyłącznie rosyjskie nazwy
botaniczne. Wielce pomocne byłoby używanie obok
nich również nazw łacińskich lub zamieszczenie
aneksu z wykazem jednych i drugich.
Autor omawia również źródła pochodzenia roś-
lin, w tym wypadku głównie drzew, sadzonych
w białoruskich parkach krajobrazowych. Sprowa-
dzono je z wielu miejsc m.in. ze sławnych szkółek
w Podzamczu Maciejowickim, z ogrodów handlo-
wych i botanicznych Rygi, Wilna, Berlina, War-
szawy, Kijowa, Paryża, Petersburga, Królewca
i innych. Na trenie Białorusi w końcu XIX w. ist-
niał również duży zakład roślin ozdobnych w Igna-
tyczach w majątku Wilhelma Jelskiego, który
zaopatrywał wiele ogrodów (znany jest drukowany
katalog oferowanych roślin wydany w Wilnie
w 1913 r.).
II. 2. Duboja, dawna letnia rezydencja jezuitów pińskich, potem
rodziny Kurzehiewskich, ok. poł. XVIII w. Powierzchnia ok,
5 ha. Plan stanu obecnego. Repr. wg Fedoruka.
327