DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Kopania, Kamil: Słowo - obraz - teatr: uwagi na temat "Rozmyślań dominikańskich"
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.49354#0017
Słowo - Obraz - Teatr. Uwagi na temat Rozmyślań dominikańskich
11
3. Mistrz z Brunszwiku, Ecce homo, 1505/6 r., Brunszwik,
Herzog-Anton-Ulrich-Museum
sceny misteryjnej ". Podejmując rozważania nad ewentualną zależnością Rozmyślań... od
teatru, powinniśmy wyraźnie zaznaczyć, iż stanowisko francuskiego badacza od wielu już
lat poddawane jest krytyce. W sposób dobitny i zwięzły na problematyczność jego wywo-
dów zwróciła uwagę M. Twycross: „The relation between medieval art and medieval drama
is a perennially fascinating and contentious one. We would no longer declare sanguinely
with Emile Male that fifteenth-century artists were so affected by the mystery plays that
when they came to represent the same scenes, ils peignaient donc ce qu ’ils avaient vu. The
relationship between the two are more subtle and complex than that, besides being based on
the false and modern premise that good artists copy life: most artists, unromantically, tended
to copy other artists. Just because an image is lively, it does not necessarily come from life -
and liveliness is no proof that it comes from the theater"14.
Faktycznie, niewiele dzieł późnego średniowiecza wykazuje zbieżności z praktyką te-
atralną. Jedynie te, które pod względem ikonografii charakteryzują się odmiennością od
typowego sposobu obrazowania konkretnych scen - czy to w ogóle, czy w szczególe - mogą
być uznane za powstałe pod wpływem teatru. Takie zaś zabytki nie są liczne. Z pewnościąza
wizualną dokumentację obrzędu Wniebowstąpienia uznać możemy powstałą w 1403 r. mi-
niaturę autorstwa Jana z Limbourga (il. l)15. Fakt, iż scena Wniebowstąpienia nie odbywa
13 Poglądy na kwestię zależności sztuk plastycznych od teatru badacz wyraził przede wszystkim w książce: L'Art Reli-
gieux de la Fin du Moyen Age en France. Etude sur I'iconographie du Moyen Age et sur ses sources d'inspiration, Paris
1908.
14 M. TWYCROSS, Introduction, [w:] Iconographie and Comparative Studies in Medieval Drama, ed. C. Davidson, J.
H. Stroupe, Kalamazoo, Michigan 1991, s. 1.
15 Rękopis Biblii iluminowany przez Jana z Limbourga, Paryż, ok. 1403 r., Paryż, Bibliotheque Nationale de France,
Ms. lat. 166, fol. 14. Patrz: U. HAASTRUP, Stage Props in the Liturgical Drama, „Hafnia", nr 11, 1987, s. 159.
11
3. Mistrz z Brunszwiku, Ecce homo, 1505/6 r., Brunszwik,
Herzog-Anton-Ulrich-Museum
sceny misteryjnej ". Podejmując rozważania nad ewentualną zależnością Rozmyślań... od
teatru, powinniśmy wyraźnie zaznaczyć, iż stanowisko francuskiego badacza od wielu już
lat poddawane jest krytyce. W sposób dobitny i zwięzły na problematyczność jego wywo-
dów zwróciła uwagę M. Twycross: „The relation between medieval art and medieval drama
is a perennially fascinating and contentious one. We would no longer declare sanguinely
with Emile Male that fifteenth-century artists were so affected by the mystery plays that
when they came to represent the same scenes, ils peignaient donc ce qu ’ils avaient vu. The
relationship between the two are more subtle and complex than that, besides being based on
the false and modern premise that good artists copy life: most artists, unromantically, tended
to copy other artists. Just because an image is lively, it does not necessarily come from life -
and liveliness is no proof that it comes from the theater"14.
Faktycznie, niewiele dzieł późnego średniowiecza wykazuje zbieżności z praktyką te-
atralną. Jedynie te, które pod względem ikonografii charakteryzują się odmiennością od
typowego sposobu obrazowania konkretnych scen - czy to w ogóle, czy w szczególe - mogą
być uznane za powstałe pod wpływem teatru. Takie zaś zabytki nie są liczne. Z pewnościąza
wizualną dokumentację obrzędu Wniebowstąpienia uznać możemy powstałą w 1403 r. mi-
niaturę autorstwa Jana z Limbourga (il. l)15. Fakt, iż scena Wniebowstąpienia nie odbywa
13 Poglądy na kwestię zależności sztuk plastycznych od teatru badacz wyraził przede wszystkim w książce: L'Art Reli-
gieux de la Fin du Moyen Age en France. Etude sur I'iconographie du Moyen Age et sur ses sources d'inspiration, Paris
1908.
14 M. TWYCROSS, Introduction, [w:] Iconographie and Comparative Studies in Medieval Drama, ed. C. Davidson, J.
H. Stroupe, Kalamazoo, Michigan 1991, s. 1.
15 Rękopis Biblii iluminowany przez Jana z Limbourga, Paryż, ok. 1403 r., Paryż, Bibliotheque Nationale de France,
Ms. lat. 166, fol. 14. Patrz: U. HAASTRUP, Stage Props in the Liturgical Drama, „Hafnia", nr 11, 1987, s. 159.