DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Galicka, Izabella; Sygietyńska, Hanna: "Pokłon Pasterzy" Francesca Bassano
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.49354#0064
58
Izabella Galicka, Hanna Sygietynska
Powiatowego w Bassano del Grappa, jako votum za ocalenie od zarazy, która nawiedziła
miasto w 1575 r., namalowany był przez Jacopa w ciągu 1576 r.19 Wzmiankowany przez
Ridolfiego20, jako „praca mistrza (Jacopo) z ostatniej maniery" obecnie znajduje się
w Muzeum Miejskim w Bassano. Podobieństwo twarzy Madonny z powyższego obrazu
(il. 8) oraz z obrazu z Kask (il. 9) może wskazywać tę samą modelkę. Analogia ta wystę-
puje również w szkicach. Rysunkiem przygotowawczym do wspomnianego obrazu wo-
tywnego jest szkic z kolekcji Sagrada, który pojawił się w 1962 r. jako dzieło Jacopa z
około 1576 r. w handlu antykwarycznym.
Głowę tej samej modelki widzimy również w niedatowanym szkicu (il. 7) z kolekcji
Witta (od 1952 r. w Courtauld Institute Galleries, Londyn), co do autorstwa którego opinie
specjalistów różnią się zasadniczo. Być może wiążą się te rozbieżności z kwestionującym
autorstwo Jacopa napisem no, położonym brązowym atramentem na krawędzi karty i od-
noszącym się do inwentarzowego zapisu o Jacopie Bassano i w kościele San Giorgio
Maggiore, na podkładzie rysunku. Blunt21 uważa szkic za dzieło Jacopa, Arslan z waha-
niem przypisuje mu autorstwo Giambattisty22, natomiast Attardi widzi w tym szkicu au-
torstwo Francesca23, do czego przychyla się również Ballarin24. Rearick uważa tę głowę
za pracę Jacopa, włączoną do Narodzin Chrystusa z kościoła San Giorgio Maggiore, któ-
rej to sceny wersja „nokturnowa" sformułowana została według niego około 1579 r.
i zrealizowana w 1592 r. w ostatnim dziele25.
Czy obraz z Kask namalowali wspólnie ojciec i syn, niesposób ustalić ze stuprocento-
wą pewnością. Interwencje artystyczne Jacopa nie omijały bowiem nawet prac Francesca,
najzdolniejszego spośród jego czterech synów, z jednej strony najbardziej poddającego
się autorytetowi ojca, z drugiej - walczącego o swą artystyczną tożsamość.
Czy obraz pozostał w domu rodzicielskim nad Brentą, jako wzorzec, lub rodzinna pa-
miątka, czy też młodzi małżonkowie zabierają go ze sobą do Wenecji -jest sprawą drugo-
rzędną, której rozwiązania trudno oczekiwać. Niewykluczone, że kiedyś odnajdzie się
jakiś śladjego prawie 500-letnich dziejów, uchwytnych zaledwie od 1946 r., gdy nieznany
ofiarodawca rzekomo z okolic Wschowy podarował ten obraz do kościoła parafialnego
w Kaskach26.
To pewne jednak, iż w tym fragmencie obrazu, jakim jest spotkanie na schodach nie ma
żadnych odniesień do Ewangelii, czy Starego Testamentu. Przekaz zawarty w tej niezwy-
kłej scenie to wskazanie młodej kobiecie wagi niebiańsko-ziemskiego wydarzenia, owego
bosko-ludzkiego aspektu „Narodzin".
19 Lata 1576 -1577 są okresem wzmożonej aktywności twórczej Jacopa i Francesca. Ich wspólnie sygnowane obrazy to
m.in.: Chrystus w domu Marty, Marii i Łazarza (Houston, kolekcja fundacji Saiy Campbell Blaffer), Odejście Abraha-
ma do Kanaan (Berlin, Gemaldegalerie), Wieczerza w Emaus (zbiory prywatne), Obrzezanie (Muzeum Miejskie
w Bassano).
20 C. RIDOLFI, Le maraviglie dell 'arte, overo le Vite degl'illustri pictori veneti e dello Stato, Venezia 1648 I, s. 397.
21 A. BLUNT, Handlist of the drawings in the Witt Collection, Londyn 1956, s. 62.
22 ARSLAN, op. cit., s. 350.
23 L. ATTARDI [w:] Da Bellini a Tintoretto. Dipinti dei Musei Civici di Padova dalia meta del Quatrocento aiprimi del
Seicento, Catalogo de la mostra a cure da A. Ballarin e D. Banzato, Rzym 1991, s. 215.
24 A. BALLARIN, Jacopo Bassano. S.Pietro risana lo storpio, nell occasione della mostra Pittori Padani e Toscani tra
Quattro e Cinquecento. Vicenza Antichi Maestri Pittori, Vicenza 1988, s. 1-13.
25 W.R. REARICK, Jacobus a Ponte Bassanensis. I disegni della vecchiaia (1577-1592), Bassano del Grappa 1992; id.,
Jacopo Bassano..., s. CLXXXV1I, przypis 386.
26 Informacja udzielona autorkom w 1966 r. przez mieszkańców Kask.
Izabella Galicka, Hanna Sygietynska
Powiatowego w Bassano del Grappa, jako votum za ocalenie od zarazy, która nawiedziła
miasto w 1575 r., namalowany był przez Jacopa w ciągu 1576 r.19 Wzmiankowany przez
Ridolfiego20, jako „praca mistrza (Jacopo) z ostatniej maniery" obecnie znajduje się
w Muzeum Miejskim w Bassano. Podobieństwo twarzy Madonny z powyższego obrazu
(il. 8) oraz z obrazu z Kask (il. 9) może wskazywać tę samą modelkę. Analogia ta wystę-
puje również w szkicach. Rysunkiem przygotowawczym do wspomnianego obrazu wo-
tywnego jest szkic z kolekcji Sagrada, który pojawił się w 1962 r. jako dzieło Jacopa z
około 1576 r. w handlu antykwarycznym.
Głowę tej samej modelki widzimy również w niedatowanym szkicu (il. 7) z kolekcji
Witta (od 1952 r. w Courtauld Institute Galleries, Londyn), co do autorstwa którego opinie
specjalistów różnią się zasadniczo. Być może wiążą się te rozbieżności z kwestionującym
autorstwo Jacopa napisem no, położonym brązowym atramentem na krawędzi karty i od-
noszącym się do inwentarzowego zapisu o Jacopie Bassano i w kościele San Giorgio
Maggiore, na podkładzie rysunku. Blunt21 uważa szkic za dzieło Jacopa, Arslan z waha-
niem przypisuje mu autorstwo Giambattisty22, natomiast Attardi widzi w tym szkicu au-
torstwo Francesca23, do czego przychyla się również Ballarin24. Rearick uważa tę głowę
za pracę Jacopa, włączoną do Narodzin Chrystusa z kościoła San Giorgio Maggiore, któ-
rej to sceny wersja „nokturnowa" sformułowana została według niego około 1579 r.
i zrealizowana w 1592 r. w ostatnim dziele25.
Czy obraz z Kask namalowali wspólnie ojciec i syn, niesposób ustalić ze stuprocento-
wą pewnością. Interwencje artystyczne Jacopa nie omijały bowiem nawet prac Francesca,
najzdolniejszego spośród jego czterech synów, z jednej strony najbardziej poddającego
się autorytetowi ojca, z drugiej - walczącego o swą artystyczną tożsamość.
Czy obraz pozostał w domu rodzicielskim nad Brentą, jako wzorzec, lub rodzinna pa-
miątka, czy też młodzi małżonkowie zabierają go ze sobą do Wenecji -jest sprawą drugo-
rzędną, której rozwiązania trudno oczekiwać. Niewykluczone, że kiedyś odnajdzie się
jakiś śladjego prawie 500-letnich dziejów, uchwytnych zaledwie od 1946 r., gdy nieznany
ofiarodawca rzekomo z okolic Wschowy podarował ten obraz do kościoła parafialnego
w Kaskach26.
To pewne jednak, iż w tym fragmencie obrazu, jakim jest spotkanie na schodach nie ma
żadnych odniesień do Ewangelii, czy Starego Testamentu. Przekaz zawarty w tej niezwy-
kłej scenie to wskazanie młodej kobiecie wagi niebiańsko-ziemskiego wydarzenia, owego
bosko-ludzkiego aspektu „Narodzin".
19 Lata 1576 -1577 są okresem wzmożonej aktywności twórczej Jacopa i Francesca. Ich wspólnie sygnowane obrazy to
m.in.: Chrystus w domu Marty, Marii i Łazarza (Houston, kolekcja fundacji Saiy Campbell Blaffer), Odejście Abraha-
ma do Kanaan (Berlin, Gemaldegalerie), Wieczerza w Emaus (zbiory prywatne), Obrzezanie (Muzeum Miejskie
w Bassano).
20 C. RIDOLFI, Le maraviglie dell 'arte, overo le Vite degl'illustri pictori veneti e dello Stato, Venezia 1648 I, s. 397.
21 A. BLUNT, Handlist of the drawings in the Witt Collection, Londyn 1956, s. 62.
22 ARSLAN, op. cit., s. 350.
23 L. ATTARDI [w:] Da Bellini a Tintoretto. Dipinti dei Musei Civici di Padova dalia meta del Quatrocento aiprimi del
Seicento, Catalogo de la mostra a cure da A. Ballarin e D. Banzato, Rzym 1991, s. 215.
24 A. BALLARIN, Jacopo Bassano. S.Pietro risana lo storpio, nell occasione della mostra Pittori Padani e Toscani tra
Quattro e Cinquecento. Vicenza Antichi Maestri Pittori, Vicenza 1988, s. 1-13.
25 W.R. REARICK, Jacobus a Ponte Bassanensis. I disegni della vecchiaia (1577-1592), Bassano del Grappa 1992; id.,
Jacopo Bassano..., s. CLXXXV1I, przypis 386.
26 Informacja udzielona autorkom w 1966 r. przez mieszkańców Kask.