DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Łopuch, Maria: Szczecińska Hellada
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.49354#0135
Szczecińska Hellada
129
2. Hall Muzeum Miejskiego — ekspozycja
kopii posagów antycznych. Reprod. wg
W. Meyer-Schwartau, Das stadtliche
Museum und die Haken-Terrasse in Stet-
tin, "Zeitschrift fur Bauweisen"1915,
il. 13
publicznie dostępny, uporządkowany zbiór dzieł sztuki, pomieszczony w specjalnie do
tego przeznaczonym gmachu. Wówczas to wznoszono pierwsze monumentalne klasycy-
styczne budynki muzealne. W 2. połowie tego stulecia większą rolę zaczęło odgrywać
mieszczaństwo, tworzące — poprzez działalność towarzystw naukowych, starożytniczych
i popierających sztuki piękne - własne zbiory4. W bujnie rozwijającej się po Wiośnie
Ludów kulturze mieszczańskiej obcowanie ze sztuką plastyczną na wystawach, salonach
i właśnie w muzeach było równie ważne, jak obcowanie ze sztuką dramatyczna, operową
czy z muzyką. Stąd wznoszenie pawilonów wystawowych i gmachów muzealnych było,
obok budowy teatrów i sal koncertowych, jednym z architektonicznych zadań także i tej
epoki. Twórcami tych instytucji, projektantami i budowniczymi gmachów oraz publicz-
nością muzeów było pokolenie, które wprawdzie wciąż odbierało neohumanistyczne wy-
kształcenie, z jego kultem sztuki klasycznej - antycznej i renesansowej, ale jednocześnie
żyło w świecie nowych prądów umysłowych - historyzmu i pozytywizmu, w świecie dą-
żącym do stworzenia syntezy ludzkiej wiedzy i doświadczenia, co kultura miała wyrazić
i zobrazować. Tendencje uniwersalistyczne wyraziły się też w charakterze i formie muze-
ów, łączących prezentację zbiorów z jej artystyczną interpretacją w formie dekorujących
gmachy wielkich cyklów malarskich i galerii pomników słynnych postaci. W dynamicz-
nym w 2. połowie XIX w. procesie kształtowania się muzeów wyodrębniają się dwa prze-
ciwstawne nurty. Jeden, będący skutkiem szybkiego powiększania się kolekcji
muzealnych, to wydzielanie poszczególnych części zbiorów w osobne muzea (np. rze-
miosła artystycznego). Drugi zaś, to dążenie do ewolucyjnego ogarnięcia całościowej wi-
zji świata, którego najświetniejszą wprawdzie, lecz jednak tylko częścią, jest człowiek
4 V. PLAGEMANN, Das deutsche Kunstmuseum 1790-1870. Lage, Baukórper, Raumorganisation, Bildprogramm,
Miinchen 1967; Z. ŻYGULSKI jun., Muzea na świecie, Warszawa 1982.
129
2. Hall Muzeum Miejskiego — ekspozycja
kopii posagów antycznych. Reprod. wg
W. Meyer-Schwartau, Das stadtliche
Museum und die Haken-Terrasse in Stet-
tin, "Zeitschrift fur Bauweisen"1915,
il. 13
publicznie dostępny, uporządkowany zbiór dzieł sztuki, pomieszczony w specjalnie do
tego przeznaczonym gmachu. Wówczas to wznoszono pierwsze monumentalne klasycy-
styczne budynki muzealne. W 2. połowie tego stulecia większą rolę zaczęło odgrywać
mieszczaństwo, tworzące — poprzez działalność towarzystw naukowych, starożytniczych
i popierających sztuki piękne - własne zbiory4. W bujnie rozwijającej się po Wiośnie
Ludów kulturze mieszczańskiej obcowanie ze sztuką plastyczną na wystawach, salonach
i właśnie w muzeach było równie ważne, jak obcowanie ze sztuką dramatyczna, operową
czy z muzyką. Stąd wznoszenie pawilonów wystawowych i gmachów muzealnych było,
obok budowy teatrów i sal koncertowych, jednym z architektonicznych zadań także i tej
epoki. Twórcami tych instytucji, projektantami i budowniczymi gmachów oraz publicz-
nością muzeów było pokolenie, które wprawdzie wciąż odbierało neohumanistyczne wy-
kształcenie, z jego kultem sztuki klasycznej - antycznej i renesansowej, ale jednocześnie
żyło w świecie nowych prądów umysłowych - historyzmu i pozytywizmu, w świecie dą-
żącym do stworzenia syntezy ludzkiej wiedzy i doświadczenia, co kultura miała wyrazić
i zobrazować. Tendencje uniwersalistyczne wyraziły się też w charakterze i formie muze-
ów, łączących prezentację zbiorów z jej artystyczną interpretacją w formie dekorujących
gmachy wielkich cyklów malarskich i galerii pomników słynnych postaci. W dynamicz-
nym w 2. połowie XIX w. procesie kształtowania się muzeów wyodrębniają się dwa prze-
ciwstawne nurty. Jeden, będący skutkiem szybkiego powiększania się kolekcji
muzealnych, to wydzielanie poszczególnych części zbiorów w osobne muzea (np. rze-
miosła artystycznego). Drugi zaś, to dążenie do ewolucyjnego ogarnięcia całościowej wi-
zji świata, którego najświetniejszą wprawdzie, lecz jednak tylko częścią, jest człowiek
4 V. PLAGEMANN, Das deutsche Kunstmuseum 1790-1870. Lage, Baukórper, Raumorganisation, Bildprogramm,
Miinchen 1967; Z. ŻYGULSKI jun., Muzea na świecie, Warszawa 1982.