DOI issue:
Nr. 1-2
DOI article:Wierzbicka, Anna: Polsko-francuski krytyk Waldemar George i jego poglądy na sztukę
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.49354#0168
162
Anna Wierzbicka
wielu francuskich Żydów, którzy opowiadali się przeciwko obecności emigrantów we
Francji. Argumenty krytyka były argumentami obcokrajowca, który za wszelką cenę chciał
się zasymilować, wejść głębiej i zaistnieć w społeczeństwie francuskim. Jego rozumienie
kultury europejskiej jako humanistycznej opierało się bowiem w dużej mierze na poglądach
rasistowskich. „Prymitywizm" Picassa musiał być, według George'a, odrzucony, bo był obcy
„rasie białej"73. Francja - uważał - możejedynie przyjąć tych Żydów, którzy potrafią myśleć
i zachowywać się jak Francuzi74.
W 1934 r. George wziął udział w Międzynarodowym Kongresie Sztuki Nowoczesnej w
Wenecji, na którym wygłosił referat dotyczący poparcia polityki Włoch i systemu totalitar-
nego, stanowiącego, według niego, model dla nowej Europy75. Swoje wsparcie dla Adolfa
Hitlera i jego polityki deklarował także w artykule L'art et le national-socialisme, wydruko-
wanym w piśmie „Beaux-Arts" w 1937 r.76 W tym samym roku Waldemar George został
mianowany inspektorem Departamentu Działu Sztuki na Międzynarodowej Wystawie Sztu-
ka i Technika. Wypowiadał się wówczas bardzo entuzjastycznie o klasycyzujących rzeźbach
umieszczonych na fasadzie nowego muzeum Trocadero77. Nie ustawał w propagowaniu
swoich poglądów. Poproszony w 1938 r. o wypowiedź w sprawie stanu współczesnej sztuki
francuskiej stwierdził: Kryzys sztuki francuskiej został zażegnany. Nastaje nowa epoka.
Francja odnalazła swoją osobowość. [...] Kubizm nie jest niczym innym jak „złą krwią ".
Surrealizm jest kierunkiem zeszłego sezonu, wywołującym kpiny starych panien. Młodzi
odwracają się od Pabla Picassa; wolą Bonnarda i Edouarda Vuillarda, dziedziców Chardi-
na. Roland Oudot, Brianchon, Christian Berard nie pragną rewolucji. Bronią raczej warto-
ści ducha i wartościfrancuskich78. Porównując tę wypowiedź z wypowiedzią George'a z 1925
r. widzimy, jak radykalnie zmienił swoje poglądy i których artystów obecnie faworyzował.
Waldemar George był postacią znaną w przedwojennej Polsce. Przyjeżdżał tu dosyć czę-
sto, odwiedzając mieszkającą w Łodzi matkę. W 1932 r. miał wspomniany wcześniej wy-
kład w warszawskim Instytucie Propagandy Sztuki, w 1935 natomiast wygłosił referat na
Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. W Zbiorach Specjalnych Instytutu Sztuki PAN
zachowała się korespondencja George'a z Kazimierzem Miterą, ówczesnym redaktorem
naczelnym „Głosu Plastyków" i organizatorem odczytu krytyka, dotycząca jego planowane-
go pobytu w Polsce79. Wizyta George'a w Krakowie znana jest także z niepublikowanej
relacji Emila Schinagla, który zajmował się wówczas krytykiem80. Wygłoszony w Krako-
wie referat, tym razem w języku polskim, został w całości wydrukowany w „Głosie Plasty-
ków"81. George powtórzył w nim głoszone przez siebie poglądy, w konkluzji stwierdzając,
73 Zob. Ch. GREEN, op. cit., s. 241.
74 W. GEORGE, Metamorphoses juives ..., s. 206.
75 W.GEORGE, Le Congres Internationale d'Art Moderne, r Venise, „L'Art Vivant" 1934, nr 189, s. 416.
76 W.GEORGE, L'art et le national-socialisme, „Beaux-Arts" 1937, nr 241, s. 1, 2; nr 242, s. 2. George, podobnie jak
Adolf Basler, współpracował z pismem „Beaux-Arts" w latach 1937-1939, zamieszczając tu recenzje z wystaw, książek
i artykuły.
77 Id., Le Nouveau Trocadero, „L'Art et les Artistes" 1937, nr 177, s. 265-280.
78 Id., [Wypowiedź], [w:] Quelques opinions sur 1'art franęais contemporain, „L'Art et les Artistes" 1938, nr 183,
s.143.
79 Zbiory Specjalne, Instytut Sztuki PAN, 1663: Arch. Kazimierza Mitery, Vlil -Korespondencja, listy od różnych do K.
Mitery, 4-3: Listy G-J, k. 240-250.
80 Zbiory Specjalne, Instytut Sztuki PAN, 1663: Arch. Kazimierza Mitery, XIII - Teksty z archiwum „ Głosu Plastyków",
3-19 : Teksty różnych autorów drukowane i niedrukowane; E. SCHINAGEL, Godzina z Waldemarem Georgem, msz-
pis, k. 275-276.
81 Zob. W. GEORGE, Sztuka europejska a sztuka narodowa. (Odczyt wygłoszony dnia 13 VI 1935 w sali Kopernika U.J.
w Krakowie), „Głos Plastyków", IV, 1935/1936, s. 89-91.
Anna Wierzbicka
wielu francuskich Żydów, którzy opowiadali się przeciwko obecności emigrantów we
Francji. Argumenty krytyka były argumentami obcokrajowca, który za wszelką cenę chciał
się zasymilować, wejść głębiej i zaistnieć w społeczeństwie francuskim. Jego rozumienie
kultury europejskiej jako humanistycznej opierało się bowiem w dużej mierze na poglądach
rasistowskich. „Prymitywizm" Picassa musiał być, według George'a, odrzucony, bo był obcy
„rasie białej"73. Francja - uważał - możejedynie przyjąć tych Żydów, którzy potrafią myśleć
i zachowywać się jak Francuzi74.
W 1934 r. George wziął udział w Międzynarodowym Kongresie Sztuki Nowoczesnej w
Wenecji, na którym wygłosił referat dotyczący poparcia polityki Włoch i systemu totalitar-
nego, stanowiącego, według niego, model dla nowej Europy75. Swoje wsparcie dla Adolfa
Hitlera i jego polityki deklarował także w artykule L'art et le national-socialisme, wydruko-
wanym w piśmie „Beaux-Arts" w 1937 r.76 W tym samym roku Waldemar George został
mianowany inspektorem Departamentu Działu Sztuki na Międzynarodowej Wystawie Sztu-
ka i Technika. Wypowiadał się wówczas bardzo entuzjastycznie o klasycyzujących rzeźbach
umieszczonych na fasadzie nowego muzeum Trocadero77. Nie ustawał w propagowaniu
swoich poglądów. Poproszony w 1938 r. o wypowiedź w sprawie stanu współczesnej sztuki
francuskiej stwierdził: Kryzys sztuki francuskiej został zażegnany. Nastaje nowa epoka.
Francja odnalazła swoją osobowość. [...] Kubizm nie jest niczym innym jak „złą krwią ".
Surrealizm jest kierunkiem zeszłego sezonu, wywołującym kpiny starych panien. Młodzi
odwracają się od Pabla Picassa; wolą Bonnarda i Edouarda Vuillarda, dziedziców Chardi-
na. Roland Oudot, Brianchon, Christian Berard nie pragną rewolucji. Bronią raczej warto-
ści ducha i wartościfrancuskich78. Porównując tę wypowiedź z wypowiedzią George'a z 1925
r. widzimy, jak radykalnie zmienił swoje poglądy i których artystów obecnie faworyzował.
Waldemar George był postacią znaną w przedwojennej Polsce. Przyjeżdżał tu dosyć czę-
sto, odwiedzając mieszkającą w Łodzi matkę. W 1932 r. miał wspomniany wcześniej wy-
kład w warszawskim Instytucie Propagandy Sztuki, w 1935 natomiast wygłosił referat na
Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. W Zbiorach Specjalnych Instytutu Sztuki PAN
zachowała się korespondencja George'a z Kazimierzem Miterą, ówczesnym redaktorem
naczelnym „Głosu Plastyków" i organizatorem odczytu krytyka, dotycząca jego planowane-
go pobytu w Polsce79. Wizyta George'a w Krakowie znana jest także z niepublikowanej
relacji Emila Schinagla, który zajmował się wówczas krytykiem80. Wygłoszony w Krako-
wie referat, tym razem w języku polskim, został w całości wydrukowany w „Głosie Plasty-
ków"81. George powtórzył w nim głoszone przez siebie poglądy, w konkluzji stwierdzając,
73 Zob. Ch. GREEN, op. cit., s. 241.
74 W. GEORGE, Metamorphoses juives ..., s. 206.
75 W.GEORGE, Le Congres Internationale d'Art Moderne, r Venise, „L'Art Vivant" 1934, nr 189, s. 416.
76 W.GEORGE, L'art et le national-socialisme, „Beaux-Arts" 1937, nr 241, s. 1, 2; nr 242, s. 2. George, podobnie jak
Adolf Basler, współpracował z pismem „Beaux-Arts" w latach 1937-1939, zamieszczając tu recenzje z wystaw, książek
i artykuły.
77 Id., Le Nouveau Trocadero, „L'Art et les Artistes" 1937, nr 177, s. 265-280.
78 Id., [Wypowiedź], [w:] Quelques opinions sur 1'art franęais contemporain, „L'Art et les Artistes" 1938, nr 183,
s.143.
79 Zbiory Specjalne, Instytut Sztuki PAN, 1663: Arch. Kazimierza Mitery, Vlil -Korespondencja, listy od różnych do K.
Mitery, 4-3: Listy G-J, k. 240-250.
80 Zbiory Specjalne, Instytut Sztuki PAN, 1663: Arch. Kazimierza Mitery, XIII - Teksty z archiwum „ Głosu Plastyków",
3-19 : Teksty różnych autorów drukowane i niedrukowane; E. SCHINAGEL, Godzina z Waldemarem Georgem, msz-
pis, k. 275-276.
81 Zob. W. GEORGE, Sztuka europejska a sztuka narodowa. (Odczyt wygłoszony dnia 13 VI 1935 w sali Kopernika U.J.
w Krakowie), „Głos Plastyków", IV, 1935/1936, s. 89-91.