DOI issue:
Nr. 1-2
DOI article:Myśliński, Michał: Podczaszyńskiego Bolesława architekta warszawskiego rysunek planu na restauracyą i korespondencja liczna między Podczaszyńskim a księciem Czartoryskim i jego przedstawicielami w sprawie budowli w Sieniawie
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.49354#0222
216
Michał Myśliński
konieczność wzniesienia budowli całkowicie nowej, co oczywiście wiązało się ze znacz-
niejszymi wydatkami. Z treści korespondencji wnosić można, że pomiędzy zainteresowa-
nymi stronami dochodziło na tym tle do pewnych rozbieżności: Czartoryski nieustannie
naciskał, by absolutnie ograniczać koszty zamierzonej budowy (kosztorysy przedstawio-
ne przez Podczaszyńskiego przekraczały niekiedy dwukrotnie limit wyznaczony przez
Czartoryskiego), ponadto pośpiech sugerowany przez księcia sprawiał, że Podczaszyński
nie zawsze mógł stawiać się na wyznaczone mu spotkanie, wreszcie czas wymiany kore-
spondencji powodował, że przygotowywane przez architekta projekty trafiały do zlecenio-
dawcy już po podjęciu przez niego kolejnych istotnych decyzji o strukturze budowli,
głównie o charakterze oszczędnościowym. Niemniej Podczaszyński zamówienie traktował
poważnie i co najmniej dwukrotnie wyjeżdżał do Sieniawy, czego dowodzi list z 14 czerwca
r. 1872, w którym architekt odnosi się do pomysłu wykorzystania murów oranżerii, oraz
przygotowany przez niego w grudniu r. 1872 memoriał inwentaryzacyjny wszystkich bu-
dowli pałacowych w Sieniawie, ze szczegółowymi wyliczeniami architektonicznymi12.
Trudno jednak stwierdzić, czy Podczaszyński odwiedzał Sieniawę później, tzn. w r. 1873.
Zauważyć natomiast można, że prawie każdemu listowi towarzyszyły kolejne plany archi-
tektoniczne -jednak ich brak w zbiorach Muzeum i Biblioteki Czartoryskich oraz Muzeum
Narodowego w Krakowie sugeruje, że uległy one zniszczeniu bądź zaginęły (wydaje się, że
mogły one mieć charakter wariantów jednego, zasadniczego projektu).
Jedyny zachowany plan Biblioteki, przechowywany obecnie w Dziale Grafiki Muzeum
Czartoryskich, zawiera rzut parteru, piętra oraz widok pd. elewacji13. Projekt opatrzony
został datą dzienną i podpisem autora „Warszawa, d. 13 czerwca 1872 r. B. Podczaszyń-
ski" oraz tytułem „Drugi projekt Biblioteki", pod którym znajduje się późniejsza glosa,
pisana inną ręką „Jaka miała być budowaną w Sieniawie". W projekcie tym Podczaszyń-
ski przedstawił jednopiętrowy, trzytraktowy budynek na planie prostokąta, nakryty cztero-
spadowym dachem. Na parterze, w części środkowej traktu frontowego, znajduje się
przestronny westybul, do którego prowadzą z zewnątrz kilkustopniowe schody ujęte balu-
stradą tralkową, zaś w trakcie tylnym obszerna klatka schodowa; boczne części traktów
zajmują prostokątne w planie pomieszczenia (dyspozycja wnętrz parteru powtórzona zo-
stała również na piętrze). W siedmioosiowej elewacji, zamkniętej niską, ślepą balustradą,
okna obu kondygnacji zaprojektowano jako prostokątne z nadwieszonymi gzymsami, je-
dynie w trzech środkowych osiach piętra mają one kształt półkolisty z klinem i rozdzielo-
ne zostały parami półkolumn toskańskich. Elewacje boczne są trójosiowe, przy czym od
zach. dostawiono balkon wsparty na kolumnach.
Projekt nie zawiera żadnych informacji o położeniu Biblioteki oraz przeznaczeniu jej
poszczególnych pomieszczeń14, choć w liście z 14. czerwca r. 1872 Podczaszyński proponu-
je, aby budynek - zwrócony elewacją frontową na południe - wznieść na miejscu ogrodowej
oranżerii, po uprzednim wyburzeniu jej zrujnowanych murów (za tym położeniem przema-
wiała niewielka odległość od pałacu oraz względy konserwatorskiej ochrony księgozbioru).
W liście brak jednak danych o przeznaczeniu poszczególnych wnętrz Biblioteki, można
zatem jednoznacznie twierdzić, że obszerne pomieszczenie na piętrze pełnić miało rolę lec-
torium, zaś pomieszczenia boczne obu kondygnacji przewidziano jako magazyny.
12 MNK, Rkps -Ew. 500.
13 Projekt wykonany piórkiem na kalce; nr inw. R.r. 1851.
14 Podczaszyński podał jedynie wymiary całości budynku oraz jego wnętrz w łokciach polskich (nazywanych wtedy
także warszawskimi) mierzących 59,5 cm.
Michał Myśliński
konieczność wzniesienia budowli całkowicie nowej, co oczywiście wiązało się ze znacz-
niejszymi wydatkami. Z treści korespondencji wnosić można, że pomiędzy zainteresowa-
nymi stronami dochodziło na tym tle do pewnych rozbieżności: Czartoryski nieustannie
naciskał, by absolutnie ograniczać koszty zamierzonej budowy (kosztorysy przedstawio-
ne przez Podczaszyńskiego przekraczały niekiedy dwukrotnie limit wyznaczony przez
Czartoryskiego), ponadto pośpiech sugerowany przez księcia sprawiał, że Podczaszyński
nie zawsze mógł stawiać się na wyznaczone mu spotkanie, wreszcie czas wymiany kore-
spondencji powodował, że przygotowywane przez architekta projekty trafiały do zlecenio-
dawcy już po podjęciu przez niego kolejnych istotnych decyzji o strukturze budowli,
głównie o charakterze oszczędnościowym. Niemniej Podczaszyński zamówienie traktował
poważnie i co najmniej dwukrotnie wyjeżdżał do Sieniawy, czego dowodzi list z 14 czerwca
r. 1872, w którym architekt odnosi się do pomysłu wykorzystania murów oranżerii, oraz
przygotowany przez niego w grudniu r. 1872 memoriał inwentaryzacyjny wszystkich bu-
dowli pałacowych w Sieniawie, ze szczegółowymi wyliczeniami architektonicznymi12.
Trudno jednak stwierdzić, czy Podczaszyński odwiedzał Sieniawę później, tzn. w r. 1873.
Zauważyć natomiast można, że prawie każdemu listowi towarzyszyły kolejne plany archi-
tektoniczne -jednak ich brak w zbiorach Muzeum i Biblioteki Czartoryskich oraz Muzeum
Narodowego w Krakowie sugeruje, że uległy one zniszczeniu bądź zaginęły (wydaje się, że
mogły one mieć charakter wariantów jednego, zasadniczego projektu).
Jedyny zachowany plan Biblioteki, przechowywany obecnie w Dziale Grafiki Muzeum
Czartoryskich, zawiera rzut parteru, piętra oraz widok pd. elewacji13. Projekt opatrzony
został datą dzienną i podpisem autora „Warszawa, d. 13 czerwca 1872 r. B. Podczaszyń-
ski" oraz tytułem „Drugi projekt Biblioteki", pod którym znajduje się późniejsza glosa,
pisana inną ręką „Jaka miała być budowaną w Sieniawie". W projekcie tym Podczaszyń-
ski przedstawił jednopiętrowy, trzytraktowy budynek na planie prostokąta, nakryty cztero-
spadowym dachem. Na parterze, w części środkowej traktu frontowego, znajduje się
przestronny westybul, do którego prowadzą z zewnątrz kilkustopniowe schody ujęte balu-
stradą tralkową, zaś w trakcie tylnym obszerna klatka schodowa; boczne części traktów
zajmują prostokątne w planie pomieszczenia (dyspozycja wnętrz parteru powtórzona zo-
stała również na piętrze). W siedmioosiowej elewacji, zamkniętej niską, ślepą balustradą,
okna obu kondygnacji zaprojektowano jako prostokątne z nadwieszonymi gzymsami, je-
dynie w trzech środkowych osiach piętra mają one kształt półkolisty z klinem i rozdzielo-
ne zostały parami półkolumn toskańskich. Elewacje boczne są trójosiowe, przy czym od
zach. dostawiono balkon wsparty na kolumnach.
Projekt nie zawiera żadnych informacji o położeniu Biblioteki oraz przeznaczeniu jej
poszczególnych pomieszczeń14, choć w liście z 14. czerwca r. 1872 Podczaszyński proponu-
je, aby budynek - zwrócony elewacją frontową na południe - wznieść na miejscu ogrodowej
oranżerii, po uprzednim wyburzeniu jej zrujnowanych murów (za tym położeniem przema-
wiała niewielka odległość od pałacu oraz względy konserwatorskiej ochrony księgozbioru).
W liście brak jednak danych o przeznaczeniu poszczególnych wnętrz Biblioteki, można
zatem jednoznacznie twierdzić, że obszerne pomieszczenie na piętrze pełnić miało rolę lec-
torium, zaś pomieszczenia boczne obu kondygnacji przewidziano jako magazyny.
12 MNK, Rkps -Ew. 500.
13 Projekt wykonany piórkiem na kalce; nr inw. R.r. 1851.
14 Podczaszyński podał jedynie wymiary całości budynku oraz jego wnętrz w łokciach polskich (nazywanych wtedy
także warszawskimi) mierzących 59,5 cm.