DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Morka, Mieczysław: Kaplica Zygmuntowska: król Salomon - princeps fundator
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.49519#0089
Kaplica Zygmuntowska. Król Salomon - princeps fundator
83
23. Zygmunt I medal z 1533 r.,fot. Muzeum
Narodowe w Krakowie
24. Zygmunt August, medal z 1533 r.,
fot. Muzeum Narodowe w Krakowie
czenie Listu do Rzymian zawiera Przestrogę (16, 17): bracia strzeżcie się tych, którzy
wzniecają spory i zgorszenia przeciw nauce, którą otrzymaliście. Zapewne miał ją w pa-
mięci polski monarcha, który chcąc zwalczyć zwolenników reformacji, stawał się naśla-
dowcą św. Pawła. W dokumencie erekcyjnym z 1543 r. prymas i biskup krakowski Piotr
Gamrat, wyjaśniając genezę powstania mauzoleum, stwierdził m.in.: Pan nasz najłaskaw-
szy [...] co za jego czasów zmarniało naszemu sternikowi Chrystusowi, wśród wielu klęsk
z powodu herezji i wielu w wierze niepewności, u sąsiednich ludów w większej części
osłabionej, w sposób nie ukryty, aby była widoczna wzniosła cześć Boga, wielce powięk-
szył. Tym przeto, czasom tak nędznym, prowadzącym do błędu, chcąc swoją w prawdziwej
wierze stałość okazać, czego wedle przekazanej nauki Pawła wiernie strzegł98. Być może
dlatego św. Paweł z tak wielką ostentacją wskazuje palcem na otwartą stronę trzymanej
przez siebie księgi, w której zapisane zostały nauki i przestrogi apostoła.
Jeżeli przyjmiemy, równie wątpliwą co stwierdzenie Jana Białostockiego99, hipotezę
Stanisława Mossakowskiego, opartą na dzisiejszym stanie wiedzy, nie popartą jednak żad-
nymi dowodami z ówczesnej epoki, że płaskorzeźbiona scena mitologiczna w dekoracji
ściany tarczowej nad ołtarzem (il. 12) obok którego znajduje się figura św. Pawła stanowi
aluzję do zmagania się ortodoksji katolickiej z szerzącą się herezją protestancką oraz roli,
jaką w tej walce odegrał Zygmunt I - „nowy Herkules", wówczas zasługi monarchy wo-
bec Boga zostają wzmocnione, a zbawienie jego duszy bardziej oczywiste. Sugestia co do
pośmiertnych losów władcy zawarta jest w wersecie Psalmu 144 (143) v. 10: który dajesz
zbawienie królom. Wykuty na ścianie ołtarzowej (il. 11), wzmacnia on eschatologiczną
wymowę cytatu ze ściany nagrobkowej (il. 10): Błogosławieni, którzy w Panu umierają.
Sugeruje bowiem, że Zygmunt I uzyska zbawienie nie tylko dzięki osobistej pobożności
i życiu chrześcijańskiemu, lecz przede wszystkim z racji swej królewskiej godności otrzy-
manej z łaski Boga.
98 Cyt. za: ESTREICHER, op. cit., s. 104.
99 J.BIAŁOSTOCKI, Nereidy w Kaplicy Zygmuntowskiej, [w:] Treści dzieła sztuki. Materiały Stowarzyszenia History-
ków Sztuki Gdańsk, grudzień 1966, Warszawa 1969, s. 90-96.
83
23. Zygmunt I medal z 1533 r.,fot. Muzeum
Narodowe w Krakowie
24. Zygmunt August, medal z 1533 r.,
fot. Muzeum Narodowe w Krakowie
czenie Listu do Rzymian zawiera Przestrogę (16, 17): bracia strzeżcie się tych, którzy
wzniecają spory i zgorszenia przeciw nauce, którą otrzymaliście. Zapewne miał ją w pa-
mięci polski monarcha, który chcąc zwalczyć zwolenników reformacji, stawał się naśla-
dowcą św. Pawła. W dokumencie erekcyjnym z 1543 r. prymas i biskup krakowski Piotr
Gamrat, wyjaśniając genezę powstania mauzoleum, stwierdził m.in.: Pan nasz najłaskaw-
szy [...] co za jego czasów zmarniało naszemu sternikowi Chrystusowi, wśród wielu klęsk
z powodu herezji i wielu w wierze niepewności, u sąsiednich ludów w większej części
osłabionej, w sposób nie ukryty, aby była widoczna wzniosła cześć Boga, wielce powięk-
szył. Tym przeto, czasom tak nędznym, prowadzącym do błędu, chcąc swoją w prawdziwej
wierze stałość okazać, czego wedle przekazanej nauki Pawła wiernie strzegł98. Być może
dlatego św. Paweł z tak wielką ostentacją wskazuje palcem na otwartą stronę trzymanej
przez siebie księgi, w której zapisane zostały nauki i przestrogi apostoła.
Jeżeli przyjmiemy, równie wątpliwą co stwierdzenie Jana Białostockiego99, hipotezę
Stanisława Mossakowskiego, opartą na dzisiejszym stanie wiedzy, nie popartą jednak żad-
nymi dowodami z ówczesnej epoki, że płaskorzeźbiona scena mitologiczna w dekoracji
ściany tarczowej nad ołtarzem (il. 12) obok którego znajduje się figura św. Pawła stanowi
aluzję do zmagania się ortodoksji katolickiej z szerzącą się herezją protestancką oraz roli,
jaką w tej walce odegrał Zygmunt I - „nowy Herkules", wówczas zasługi monarchy wo-
bec Boga zostają wzmocnione, a zbawienie jego duszy bardziej oczywiste. Sugestia co do
pośmiertnych losów władcy zawarta jest w wersecie Psalmu 144 (143) v. 10: który dajesz
zbawienie królom. Wykuty na ścianie ołtarzowej (il. 11), wzmacnia on eschatologiczną
wymowę cytatu ze ściany nagrobkowej (il. 10): Błogosławieni, którzy w Panu umierają.
Sugeruje bowiem, że Zygmunt I uzyska zbawienie nie tylko dzięki osobistej pobożności
i życiu chrześcijańskiemu, lecz przede wszystkim z racji swej królewskiej godności otrzy-
manej z łaski Boga.
98 Cyt. za: ESTREICHER, op. cit., s. 104.
99 J.BIAŁOSTOCKI, Nereidy w Kaplicy Zygmuntowskiej, [w:] Treści dzieła sztuki. Materiały Stowarzyszenia History-
ków Sztuki Gdańsk, grudzień 1966, Warszawa 1969, s. 90-96.