Instytut Sztuki (Warschau) [Editor]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Editor]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Editor]: Biuletyn Historii Sztuki (68.2006)

237

ADAM SOĆKO
Poznań, Instytut Historii Sztuki U AM
Zygmunt Swiechowski (przy udziale Ewy Swiechowskiej),
Sztuka polska. Romanizm, Warszawa, Arkady 2004, ss. 368

Najnowsze omówienie polskiego romanizmu,
pióra Zygmunta Świechowskiego, rozpo-
czyna ambitny projekt Wydawnictwa Arka-
dy-wielką^ obliczoną na osiem tomów syntezę sztu-
ki polskiej. Podejmowane dotąd z rozmachem
podobne próby trudno uznać za udane. Poszczegól-
ne serie wydawnicze, za wyjątkiem trzytomowej Hi-
storii sztuki polskiej, wydanej dwukrotnie blisko pół
wieku temu1, grzęzły na etapach, które nie stwarzały
perspektywy szczęśliwego końca. Los ten spotkał,
niestety, monumentalne w założeniu, naukowe w
charakterze Dzieje sztuki polskiej, które w przeciągu
ćwierćwiecza dały jedynie obraz sztuki przedromań-
skiej i romańskiej (1971), architektury XVII wieku
(1980) oraz gotyckiej architektury (1995) i malar-
stwa (2004)2. Również serii Dziejów sztuki w Polsce
podjętej przez Wydawcę recenzowanej tu książki, a
zainaugurowanej w 1976 r. albumem poświęconym
sztuce renesansowej, do tej pory nie udało się sfina-
lizować3. Najbliższe sukcesu były Wydawnictwa
Artystyczne i Filmowe, które zaoferowały serię pu-
blikacji kieszonkowej skali, charakteryzujących się
jednak mało atrakcyjną szatą graficzną4. W tym wy-
padku zabrakło omówienia sztuki renesansu, rokoka

1 Historia sztuki polskiej, red. Tadeusz DOBROWOLSKI,
Władysław TATARKIEWICZ, Kraków 1962, wyd. 2,
Kraków 1965.
2 Sztuka polska przedromańska i romańska do schyłku
XIII wieku, red. Michał WALICKI, vol.l-2, Warszawa
1971 (Dzieje sztuki polskiej, t.l); Adam MIŁOBĘDZKI,
Architektura polska XVII wieku, voI.l-2, Warszawa 1980
(Dzieje sztuki polskiej, t.4); Architektura gotycka w Pol-
sce, red. Teresa MROCZKO, Marian ARSZYŃSKI,
vol.l-4, Warszawa 1995 (Dzieje sztuki polskiej, t. 2); Ma-
larstwo gotyckie w Polsce, red. Adam S. LABUDA, Kry-
styna SECOMSKA, vol. 1-3, Warszawa 2004 (Dzieje
sztuki polskiej, t. 2).

i klasycyzmu. Niepowodzenia cykli wydawniczych
w niczym nie umniejszają walorów poszczególnych
książek, w sumie jednak stwarzają smutny obraz nie-
mocy polskiej historii sztuki, która po II wojnie
światowej nie zdołała dopracować się adekwatnego
wobec rangi zabytków kompendium wiedzy o sztu-
ce w ogóle, a w szczególności o epoce renesansu czy
o dziedzictwie późnego baroku. Pozostaje zatem
gorąco życzyć Wydawcy spełnienia przedsiębra-
nych, ambitnych i szczytnych planów.
Wobec opisanej wyżej sytuacji opracowania po-
święcone sztuce romańskiej tworzą grupę szczegól-
ną. Tak się bowiem złożyło, że realizowano je w ra-
mach wszystkich opisanych wyżej przedsięwzięć
seryjnych. Najnowsza książka Zygmunta Świechow-
skiego, ma więc swoją „prehistorię”, a w niej szereg
punktów odniesienia. Jest przede wszystkim publika-
cją nawiązującą do wcześniejszej, popularnonauko-
wej pracy Autora wydanej w „Arkadach”, która oka-
zała się atrakcyjną dla szerokiej rzeszy odbiorców,
w tym także dla studentów i czytelnika-specjalisty5.
Recenzowany tu Romanizm to zarazem naturalne
przedłużenie niezwykle popularnej i pożytecznej pod
względem edukacyjnym linii edytorskiej objętej
3 Hanna KOZAKIEWICZ, Stefan KOZAKIEWICZ, Re-
nesans w Polsce, Warszawa 1976, wyd. 2, Warszawa 1987
(Dzieje sztuki w Polsce, t. 3); Zygmunt ŚWIECHOWSKI,
Sztuka romańska w Polsce, Warszawa 1982, wyd. 2, War-
szawa 1990 (Dzieje sztuki w Polsce, t.l); Stanisław LO-
RENTZ, Andrzej ROTTERMUND, Klasycyzm w Polsce,
Warszawa 1984, wyd. 2, Warszawa 1990 (Dzieje sztuki
w Polsce, t. 6).
4 W ramach obszernej serii romanizm opracowała Teresa
MROCZKO (Polska sztuka przedromańska i romańska,
Warszawa 1978, wyd. 2, Warszawa 1988).
5 Por. przypis 3.