DOI issue:
Nr. 1-2
DOI article:Pokora, Jakub: Portret wedle zasad rebusu?: Henryk Lubomirski jako Geniusz Sławy Elisabeth Vigée-Lebrun (1789) =
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.35031#0051
46
JAKUB POKORA
6 .A) A U 7? 77 64 777 77 g/ MocA A?/
Geniusz Sławy (sc. Cupiditas),
7 766-7746 71 A777zu77/77 7A//uc
W h4/u770W7U. 7"o/. AJ. C777777u/uW.S'C7
bo oglądając portret na Salonie Paryskim 1789 r„ widzieli tu ślicznego, małego Amora
z wieńcem, inni zaś - wcześniej wspomniani - kojarzyli temat przedstawienia ze Sławą^.
Klucz do rozwiązania tkwi w określeniu portretu, podanym przez jego autorkę, przypo-
mnijmy - Au J7UA? prAuu ATrńcw/ftsTr/ U77 <3777<3Mr [nie „Amour", ale „amour" pisany małą
literą!] <7u /n G/o Au. A zatem malarce nie chodziło o boga miłości - Amora, ale o umiło-
wanie sławy.
Hasło A7770Mr* r/u /o G/oń'u znajdujemy w dziele-symbolu Oświecenia, encyklopedii
Diderota i d'Alamberta. Zdaniem encyklopedystów pojęcie to, o ile nie wynika z próżno-
ści, należy traktować pozytywnie. „Umiłowanie (pragnienie) sławy daje istocie ludzkiej
naturalny autorytet, który [...] pomaga łatwiej zapomnieć o codzienności utrapień i naszej
marności oraz próżności rozpraszania się. [...] Sława nie jest ani cnotą, ani zasługą [...],
ale tylko nagrodą. Ona więc zachęca do pracy, do cnoty. Ona to czyni nas godnymi szacun-
ku, sprawia, że nas się ceni"'^.
Widać więc, iż mamy do czynienia z kategorią, która jest pokrewna Cr/jArZ/TAs* - „żą-
dzy, pożądaniu", w pozytywnym znaczeniu: jako ambicji, siły sprawczej wielkich czy-
nów-O. Nawiasem mówiąc, w czasach Vigee-Lebrun CT^/T/ZAM traktowano wyłącznie (?)
"Un jo!i petit Amour qui trerse une couronne", "i' Amour tenant une couronne", zob. teksty dwu recenzji z Saionu,
zacytowane w: BOCK. Zu/r Z?/7<Z/?A..., s. 91, przyp. 21.
Denis DIDEROT, Jean le Rond D'ALEMBERT, TAcyc/opAAe, on AciirwMme 7Y7Ac7?7?ć [...], t. I, Paris MDCCL1,
s. 368.
Szerzej na ten temat w odniesieniu do imprezy Władysława 1V(VEL SIC EN1TAR oraz HONOR VIRTUTIS PRA-
EMIUM) POKORA, Asy..-, s. 171 nn.
JAKUB POKORA
6 .A) A U 7? 77 64 777 77 g/ MocA A?/
Geniusz Sławy (sc. Cupiditas),
7 766-7746 71 A777zu77/77 7A//uc
W h4/u770W7U. 7"o/. AJ. C777777u/uW.S'C7
bo oglądając portret na Salonie Paryskim 1789 r„ widzieli tu ślicznego, małego Amora
z wieńcem, inni zaś - wcześniej wspomniani - kojarzyli temat przedstawienia ze Sławą^.
Klucz do rozwiązania tkwi w określeniu portretu, podanym przez jego autorkę, przypo-
mnijmy - Au J7UA? prAuu ATrńcw/ftsTr/ U77 <3777<3Mr [nie „Amour", ale „amour" pisany małą
literą!] <7u /n G/o Au. A zatem malarce nie chodziło o boga miłości - Amora, ale o umiło-
wanie sławy.
Hasło A7770Mr* r/u /o G/oń'u znajdujemy w dziele-symbolu Oświecenia, encyklopedii
Diderota i d'Alamberta. Zdaniem encyklopedystów pojęcie to, o ile nie wynika z próżno-
ści, należy traktować pozytywnie. „Umiłowanie (pragnienie) sławy daje istocie ludzkiej
naturalny autorytet, który [...] pomaga łatwiej zapomnieć o codzienności utrapień i naszej
marności oraz próżności rozpraszania się. [...] Sława nie jest ani cnotą, ani zasługą [...],
ale tylko nagrodą. Ona więc zachęca do pracy, do cnoty. Ona to czyni nas godnymi szacun-
ku, sprawia, że nas się ceni"'^.
Widać więc, iż mamy do czynienia z kategorią, która jest pokrewna Cr/jArZ/TAs* - „żą-
dzy, pożądaniu", w pozytywnym znaczeniu: jako ambicji, siły sprawczej wielkich czy-
nów-O. Nawiasem mówiąc, w czasach Vigee-Lebrun CT^/T/ZAM traktowano wyłącznie (?)
"Un jo!i petit Amour qui trerse une couronne", "i' Amour tenant une couronne", zob. teksty dwu recenzji z Saionu,
zacytowane w: BOCK. Zu/r Z?/7<Z/?A..., s. 91, przyp. 21.
Denis DIDEROT, Jean le Rond D'ALEMBERT, TAcyc/opAAe, on AciirwMme 7Y7Ac7?7?ć [...], t. I, Paris MDCCL1,
s. 368.
Szerzej na ten temat w odniesieniu do imprezy Władysława 1V(VEL SIC EN1TAR oraz HONOR VIRTUTIS PRA-
EMIUM) POKORA, Asy..-, s. 171 nn.