DOI issue:
Nr. 1-2
DOI article:Konstantynów, Dariusz: Dekoracje Dworca Głównego w Warszawie: o sztuce monumentalnej końca lat trzydziestych XX wieku =
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.35031#0088
DEKORACJE DWORCA GŁÓWNEGO W WARSZAWIE
83
72. Hntor nieMAtu/ony. „ Przez z/ec/ttoczetuc <7o potęgi PoLPA-
pro/ePi Je^orae/7 AeP oV/azVów, 7P2P. Pot. P. PPc/zer; Nrc7u'wn/r;
Potogro/iezre 76* 7747V
plastycznych do architektury z jednej strony może skutecznie rozwiązać problem bezro-
bocia wśród artystów, z drugiej zaś udowodnić ich społeczną przydatność^.
Architekt Ludwik Krakowski, tak samo jak Piacentini na Kongresie im. Volty, zwracał
uwagę na charakterystyczne dla współczesności oczekiwanie od architektury „pewnych
rozkoszy duchowych" i „jakości ideowej"^. Edgar Norwerth mówił wprost, że dzieło
architekta uduchowić może „wymowa akcentu plastycznego"^. Akcentem takim mogły
być np. malowidła ścienne, bo to one właśnie - jak przekonywał Lech Niemojewski -
wnoszą do architektury „walor niezastąpiony [...] wartości pozamaterialnej, intelektual-
nej, duchowej, bardzo, bardzo ludzkiej"^.
Pogląd, że za pośrednictwem malarstwa lub rzeźby architektura może i powinna ewo-
kować uczucia lub przekazywać treści ideowe, był zupełnie obcy twórcom związanym ze
środowiskiem awangardy. Henryk Stażewski, chociaż już w latach 20. twierdził, że malar-
stwo i rzeźba bez związku z architekturą nie mają racji bytu, myślał jednak wyłącznie o
kolorze jako czynniku wpływającym na estetykę budowli czy też o kształtowaniu jej bryły
jak kompozycji rzeźbiarskiej^. Dla awangardy sztuka związana z architekturą, jak zresztą
cała sztuka, musiała być wolna od wszelkich treści pozaartystycznych, jak również funk-
cji dydaktycznych.
zarobku artystów wymieniono m.in. roboty państwowe, związane z rozbudową miast, budowiami monumentainymi i
dekoracją wnętrz reprezentacyjnych.
4- „Trzeba wyzyskać siły polskiej plastyki. Glos ma Rektor Akademii Sztuk Pięknych prof. T. Pruszkowski", Goniec
UbryzawsP' 1936, nr 154 (6 VI), s. 5.
^ Ludwik KRAKOWSKI, „Le Corbusier walczy na dwa fronty. Byle goły budynek - to nie modernizm", Kinder Poran-
ny 1936, nr 234 (24 VIII), s. 6.
^ Edgar NORWERTH, „Zagadnienia estetyczne w budownictwie wojskowym", P/ayiyła 1938, nr 2-3, s. 44.
^ NIEMOJEWSKI, „Malarstwo monumentalne", s. 672.
^ Henryk STAŻEWSKI, „Styl nowoczesności", Praeyeny 1926, nr 1, s. 2-3.
83
72. Hntor nieMAtu/ony. „ Przez z/ec/ttoczetuc <7o potęgi PoLPA-
pro/ePi Je^orae/7 AeP oV/azVów, 7P2P. Pot. P. PPc/zer; Nrc7u'wn/r;
Potogro/iezre 76* 7747V
plastycznych do architektury z jednej strony może skutecznie rozwiązać problem bezro-
bocia wśród artystów, z drugiej zaś udowodnić ich społeczną przydatność^.
Architekt Ludwik Krakowski, tak samo jak Piacentini na Kongresie im. Volty, zwracał
uwagę na charakterystyczne dla współczesności oczekiwanie od architektury „pewnych
rozkoszy duchowych" i „jakości ideowej"^. Edgar Norwerth mówił wprost, że dzieło
architekta uduchowić może „wymowa akcentu plastycznego"^. Akcentem takim mogły
być np. malowidła ścienne, bo to one właśnie - jak przekonywał Lech Niemojewski -
wnoszą do architektury „walor niezastąpiony [...] wartości pozamaterialnej, intelektual-
nej, duchowej, bardzo, bardzo ludzkiej"^.
Pogląd, że za pośrednictwem malarstwa lub rzeźby architektura może i powinna ewo-
kować uczucia lub przekazywać treści ideowe, był zupełnie obcy twórcom związanym ze
środowiskiem awangardy. Henryk Stażewski, chociaż już w latach 20. twierdził, że malar-
stwo i rzeźba bez związku z architekturą nie mają racji bytu, myślał jednak wyłącznie o
kolorze jako czynniku wpływającym na estetykę budowli czy też o kształtowaniu jej bryły
jak kompozycji rzeźbiarskiej^. Dla awangardy sztuka związana z architekturą, jak zresztą
cała sztuka, musiała być wolna od wszelkich treści pozaartystycznych, jak również funk-
cji dydaktycznych.
zarobku artystów wymieniono m.in. roboty państwowe, związane z rozbudową miast, budowiami monumentainymi i
dekoracją wnętrz reprezentacyjnych.
4- „Trzeba wyzyskać siły polskiej plastyki. Glos ma Rektor Akademii Sztuk Pięknych prof. T. Pruszkowski", Goniec
UbryzawsP' 1936, nr 154 (6 VI), s. 5.
^ Ludwik KRAKOWSKI, „Le Corbusier walczy na dwa fronty. Byle goły budynek - to nie modernizm", Kinder Poran-
ny 1936, nr 234 (24 VIII), s. 6.
^ Edgar NORWERTH, „Zagadnienia estetyczne w budownictwie wojskowym", P/ayiyła 1938, nr 2-3, s. 44.
^ NIEMOJEWSKI, „Malarstwo monumentalne", s. 672.
^ Henryk STAŻEWSKI, „Styl nowoczesności", Praeyeny 1926, nr 1, s. 2-3.