Instytut Sztuki (Warschau) [Editor]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Editor]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Editor]: Biuletyn Historii Sztuki (77.2015)

144

Mieczysław Morka

opublikował podstawowy zespół rachunków4, zapo-
czątkowując dalsze ich badanie, wykorzystywanie
i druk w ramach serii „Źródła do Dziejów Wawelu".
Edytorami byli Olga Łaszczyńska5, ks. Bolesław
Przybyszewski6 i Marek Ferenc7. Efekty badań pu-
blikowano również w nieregularnie wydawanych
kolejnych tomach „Studiów do dziejów Wawelu"
(tom pierwszy nosi datę 1955, a ostatni, piąty z kolei
- 1991). Na początku lat 90. zainicjowano nową se-
rię wydawniczą „Studia Waweliana", której tom I
ukazał się w 1992 r., a XIV w 2009. Od 1993 r. wy-
dano również cztery tomy „Acta Archeologia Wa-
weliana", zawierające publikacje efektów szczegó-
łowych badań, uwzględniających także przebudowę
zamku w czasach panowania Zygmunta I Starego,
jak również wszystkie inne wydarzenia, które miały
wpływ na układ zamkowych pomieszczeń, takie jak
pożary, użytkowanie przez armię oraz prace kon-
serwatorskie.
Po wydaniu w 1965 r. obszernego zeszytu Kata-
logu Zabytków Sztuki w Polsce poświęconego Wa-
welowi, przygotowanego pod kierunkiem i redakcją
prof. dr. Jerzego Szabłowskiego, zrodziła się myśl
kompleksowego opracowania zabytku tak istotnego
dla naszej historii. W 1976 r. Stanisław Mossakow-
ski napisał: „A jak długo nie będzie ustalone, które
zapiski archiwalne, jakich konkretnie części pałacu
ijego wnętrza dotyczą, lub innymi słowy, dopóki nie
zostanie napisana nowa monografia Wawelu, wyko-
rzystująca również odkrycia architektoniczno-kon-
serwatorskie ostatniej doby, dopóty wszelkie próby
interpretacji będą miały charakter tylko hipotetycz-
ny"8.
W ostatnim dziesięciu latach ukazały się trzy
ważne publikacje dotyczące dziejów zamku w cza-

4 Adam CHMIEL, Wawel, t. II: Materiały archiwalne do
budowy zamku, Kraków 1913 (Teka Grona Konserwato-
rów Galicji Zachodniej, t. 5).

5 Olga ŁASZCZYNSKA, Rachunki budowy zamku kra-
kowskiego 1535, Kraków 1952 (Źródła do Dziejów Wa-
welu, t. I), id., Rachunki generalne Seweryna Bonera
1545, Kraków 1955 (Źródła do Dziejów Wawelu, t. II).

6 Bolesław PRZYBYSZEWSKI, Wypisy źródłowe do
dziejów Wawelu z archiwaliów kapitulnych i kurialnych
krakowskich 1440-1500, Kraków 1960 (Źródła do Dzie-
jów Wawelu, t. III); id., lapisy źródłowe do dziejów Wa-
welu z archiwaliów kapitulnych i kurialnych krakowskich
1501-1515, Kraków 1965 (Źródła do Dziejów Wawelu,
t. IV); id., lapisy źródłowe do dziejów Wawelu z archi-
waliów kapitulnych i kurialnych krakowskich 1516-1525,
Kraków 1970 (Źródła do Dziejów Wawelu, t. V).

7 Marek FERENC, Rachunki budowy zamku królewskie-
go 1532, Kraków 2003 (Źródła do Dziejów Wawelu,
t. XVII).

8 Stanisław MOSSAKOWSKI, „Treść dekoracji renesan-

sach Zygmunta I. Pierwsza to wydana nakładem
własnym w tysiącu egzemplarzy w maju 2007 r.
(chociaż z datą 2006) moja interdyscyplinarna pra-
ca, obejmująca całość panowania Zygmunta I, anali-
zowaną pod określonym kątem, ze szczególnym
uwzględnieniem krakowskiej rezydencji9. Mimo du-
żej objętości, w zakresie przebudowy wniosła nie-
wiele nowego, gdyż nie jestem specjalistą od zagad-
nień architektonicznych ani znawcą przekazów
archiwalnych z powodu niezbyt dobrej znajomości ła-
ciny. Opierałem się na badaniach poprzedników oraz
opublikowanych odkryciach archeologicznych i ar-
chitektonicznych, podsumowanych w książce opraco-
wanej przez trzech autorów, wydanej w 2005 r.10
Sformułowany w 1976 r. postulat Mossakow-
skiego całościowego opracowania dziejów zamku
podjął związany z Wawelem od 1949 r. Andrzej Fi-
schinger (1928-2005). W latach 1990-1996 pełnił
on funkcję konserwatora zabytków na wawelskim
wzgórzu, a jednocześnie był wicedyrektorem Zam-
ku Królewskiego do spraw konserwatorsko-tech-
nicznych. Oczekując na powoli powstającą mono-
grafię, konsultowałem z nim jedną czy dwie kwestie.
Opublikował artykuły o funkcji Kurzej Nogi11 oraz
pierwszej fazie przebudowy zamku12. Opracowanie
całości przebudowy Fischinger pozostawił w maszy-
nopisie i bez przypisów. Drukowanie takiej pozycji
nie miałoby sensu i wymagało dodania przypisów,
a także drobnych uzupełnień tekstu. Tego niezbyt
wdzięcznego zadania podjął się prof, dr Marcin
Fabiański, od 1997 r. bezpośredni następca Fischin-
gera jako wicedyrektor odpowiedzialny za architek-
toniczne prace konserwatorskie na Wawelu. Zaopa-
trzenie w naukowe przypisy bywa skomplikowane
z własnym tekstem, a tym bardziej, kiedy jest innego
sowego pałacu na Wawelu", [w:] Renesans. Sztuka i ide-
ologia. Materiały Sympozjum Naukowego Komitetu
Nauk o Sztuce PAN, Kraków, czerwiec 1972 oraz Sesji
Stowarzyszenia Historyków Sztuki Kielce, listopad 1973,
Warszawa 1976, s. 349-350.
9 Mieczysław MORKA, Sztuka dworu Zygmunta I Stare-
go. Treści polityczno-propagandowe, Warszawa 2006
[2007]; rec. Bogusław CZECHOWICZ, Śląski Kwartal-
nik Historyczny Sobótka, 64: 2009, nr 1, s. 90-94; Jerzy
KOWALCZYK, Biuletyn Historii Sztuki, 72: 2010, nr 1-
2, s. 192-196.
10 Paweł DETTLOFF, Marcin FABIAŃSKI, Andrzej FI-
SCHINGER, Zamek królewski na Wawelu. Sto lat odnowy
(1905-2005), Zamek Królewski na Wawelu - Państwowe
Zbiory Sztuki, Kraków 2005.
11 Andrzej FISCHINGER, „Czym była Kurza Noga
w zamku królewskim na Wawelu", Rocznik Krakowski 55:
1989, s. 75-86.
12 Andrzej FISCHINGER, „Pałac króla Aleksandra na
Wawelu", Rocznik Krakowski, 56: 1990, s. 79-93.