DOI issue:
Nr. 2
DOI article:Artykuły
DOI article:Pajor, Piotr: Dwa chóry katedry krakowskiej niezrealizowane w pierwszym dwudziestoleciu XIV wieku*
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.71007#0203
197
PIOTR PAJOR
Kraków, Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego
Dwa chóry katedry krakowskiej niezrealizowane
w pierwszym dwudziestoleciu XIV wieku*
Tematem niniejszego studium są relikty murów fundamentowych, odkryte przez Ja-
nusza Firleta i Zbigniewa Pianowskiego w trakcie badań wykopaliskowych w la-
tach 80. i 90. XX w.1 Odkrycie to każe ponownie przyjrzeć się dziejom katedry
krakowskiej, w których, w okresie poprzedzającym wzniesienie obecnego kościoła, wy-
dzielić można dwie nieznane wcześniej próby budowy gotyckiego chóru. Mimo że od
opublikowania wyników wspomnianych badań minęło już kilkanaście lat, na ich temat
szerzej wypowiedział się jedynie Tomasz Węcławowicz2.
Opis reliktów
Żaden z opisywanych obiektów nie jest obecnie dostępny3. Fragmenty murów funda-
mentowych odkryte przez Firleta i Pianowskiego układają się w dwa zespoły, z których
każdy daje się wydzielić jako osobna faza, niezależna zarówno od katedry romańskiej,
tzw. hermanowskiej, jak i istniejącej obecnie.
Relikty wchodzące w skład pierwszego, wedle chronologii względnej ustalonej przez
odkrywców starszego zespołu, znajdują się w większości pod północnym ramieniem ambi-
tu, przede wszystkim na wysokości pierwszej od wschodu bocznej arkady chóru, a częściowo
* Niniejszy artykuł powstał na kanwie pracy magisterskiej, napisanej w Instytucie Historii Sztuki UJ pod kierunkiem dr.
hab. Marka Walczaka i obronionej 11 VI 2012. Dziękuję także prof. Zbigniewowi Pianowskiemu i dr. Januszowi Firle-
towi za życzliwe przyjęcie i udostępnienie dokumentacji z badań.
1 Najobszerniejsze podsumowanie badań zob. w Janusz FIRLET, Zbigniew PIANOWSKI, „Przemiany architektury
rezydencji monarszej oraz katedry na Wawelu w świetle nowych badań", Kwartalnik Architektury i Urbanistyki, 44:
2000, z. 4, s. 225-234; eidem, „Kraków-Wawel. Badania archeologiczno-architektoniczne pałacu królewskiego oraz
katedry w latach 1995-1998", [w:] Osadnictwo i architektura ziem polskich w dobie Zjazdu Gnieźnieńskiego, red.
Andrzej BUKO, Zygmunt ŚWIECHOWSKI, Warszawa 2000, s. 282-283.
2 Tomasz WĘCŁAWOWICZ, „Bohemi Cracoviam muraverunt", Umeni, 46: 1998, nr 6, s. 410-419; id., „Fazy budowy
prezbiterium katedry na Wawelu na przełomie wieków XIII i XIV. Kościoły biskupów Muskaty, Nankera i Grota",
Studia Waweliana, 8: 1999, s. 5-18; id., Krakowski kościół katedralny w wiekach średnich. Funkcje i możliwości inter-
pretacji, Kraków 2004, s. 47-85; id., „The Bohemian King, the Polish Bishop and their Church: Wenceslaus II Cathe-
dral in Kraków (1295-1305)", [w:] The Year 1300 and the Creation of a New European Architecture, red. Alexandra
GAJEWSKI, Zoe OPAĆIĆ, Turnhout 2007, s. 177-184.
3 Opis wykonany na podstawie: FIRLET, PIANOWSKI, „Przemiany architektury...", s. 225-234 oraz planów i fotogra-
fii tamże zamieszczonych; FIRLET, PIANOWSKI, „Kraków-Wawel. Badania...", s. 282-283; FIRLET, PIANOWSKI,
Dziennik badań z roku 1997, w posiadaniu Autorów i dokumentacja rysunkowa tamże.
PIOTR PAJOR
Kraków, Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego
Dwa chóry katedry krakowskiej niezrealizowane
w pierwszym dwudziestoleciu XIV wieku*
Tematem niniejszego studium są relikty murów fundamentowych, odkryte przez Ja-
nusza Firleta i Zbigniewa Pianowskiego w trakcie badań wykopaliskowych w la-
tach 80. i 90. XX w.1 Odkrycie to każe ponownie przyjrzeć się dziejom katedry
krakowskiej, w których, w okresie poprzedzającym wzniesienie obecnego kościoła, wy-
dzielić można dwie nieznane wcześniej próby budowy gotyckiego chóru. Mimo że od
opublikowania wyników wspomnianych badań minęło już kilkanaście lat, na ich temat
szerzej wypowiedział się jedynie Tomasz Węcławowicz2.
Opis reliktów
Żaden z opisywanych obiektów nie jest obecnie dostępny3. Fragmenty murów funda-
mentowych odkryte przez Firleta i Pianowskiego układają się w dwa zespoły, z których
każdy daje się wydzielić jako osobna faza, niezależna zarówno od katedry romańskiej,
tzw. hermanowskiej, jak i istniejącej obecnie.
Relikty wchodzące w skład pierwszego, wedle chronologii względnej ustalonej przez
odkrywców starszego zespołu, znajdują się w większości pod północnym ramieniem ambi-
tu, przede wszystkim na wysokości pierwszej od wschodu bocznej arkady chóru, a częściowo
* Niniejszy artykuł powstał na kanwie pracy magisterskiej, napisanej w Instytucie Historii Sztuki UJ pod kierunkiem dr.
hab. Marka Walczaka i obronionej 11 VI 2012. Dziękuję także prof. Zbigniewowi Pianowskiemu i dr. Januszowi Firle-
towi za życzliwe przyjęcie i udostępnienie dokumentacji z badań.
1 Najobszerniejsze podsumowanie badań zob. w Janusz FIRLET, Zbigniew PIANOWSKI, „Przemiany architektury
rezydencji monarszej oraz katedry na Wawelu w świetle nowych badań", Kwartalnik Architektury i Urbanistyki, 44:
2000, z. 4, s. 225-234; eidem, „Kraków-Wawel. Badania archeologiczno-architektoniczne pałacu królewskiego oraz
katedry w latach 1995-1998", [w:] Osadnictwo i architektura ziem polskich w dobie Zjazdu Gnieźnieńskiego, red.
Andrzej BUKO, Zygmunt ŚWIECHOWSKI, Warszawa 2000, s. 282-283.
2 Tomasz WĘCŁAWOWICZ, „Bohemi Cracoviam muraverunt", Umeni, 46: 1998, nr 6, s. 410-419; id., „Fazy budowy
prezbiterium katedry na Wawelu na przełomie wieków XIII i XIV. Kościoły biskupów Muskaty, Nankera i Grota",
Studia Waweliana, 8: 1999, s. 5-18; id., Krakowski kościół katedralny w wiekach średnich. Funkcje i możliwości inter-
pretacji, Kraków 2004, s. 47-85; id., „The Bohemian King, the Polish Bishop and their Church: Wenceslaus II Cathe-
dral in Kraków (1295-1305)", [w:] The Year 1300 and the Creation of a New European Architecture, red. Alexandra
GAJEWSKI, Zoe OPAĆIĆ, Turnhout 2007, s. 177-184.
3 Opis wykonany na podstawie: FIRLET, PIANOWSKI, „Przemiany architektury...", s. 225-234 oraz planów i fotogra-
fii tamże zamieszczonych; FIRLET, PIANOWSKI, „Kraków-Wawel. Badania...", s. 282-283; FIRLET, PIANOWSKI,
Dziennik badań z roku 1997, w posiadaniu Autorów i dokumentacja rysunkowa tamże.