DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Artykuły
DOI Artikel:Skibiński, Franciszek: Warsztat Abrahama van den Blocke i publiczne przedsięwzięcia budowlane w Gdańsku w pierwszej ćwierci XVII wieku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.71007#0247
241
FRANCISZEK SKIBIŃSKI
Toruń, Wydział Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika
Warsztat Abrahama van den Blocke
i publiczne przedsięwzięcia budowlane
w Gdańsku w pierwszej ćwierci XVII wieku
Zwracając się do Abrahama van den Blocke w sprawie figury Neptuna przeznaczo-
nej do słynnej fontanny przed gdańskim Dworem Artusa augsburski odlewnik
Wolfgang Neidhardt, współpracujący m.in. z Adriaenem de Vries, Hansem Rei-
chle i Hubertem Gerhardem, określił go mianem rzeźbiarza i mistrza budowlanego (Bau-
meister)1. Rzadko używane w odniesieniu do Abrahama w samym Gdańsku, określenie to
zwraca uwagę na jego rolę w historii gdańskiej architektury 1. ćwierci XVII w.
Choć udział kierowanego przezeń warsztatu w pracach przy takich budowlach jak
Wielka Zbrojownia, Dwór Artusa czy Brama Długouliczna (Złota) w Gdańsku jest faktem
powszechnie znanym, charakter i skala zaangażowania pozostają niejasne2. Już Lech
1 Treść listu, dziś zaginionego, opublikował Theodor HIRSCH, „Der Springbrunnen auf dem Langen Markte", Der
Neuen Preuffischen Provinzial-Bldtter, andere Folge, Konigsberg 1852, s. 164-165; patrz też Francesca G. BEWER,
„Kunststuck von gegossenem Metall. Andriaen de Vries's bronze technique", [w:] Adriaen de Vries 1556-1626. Impe-
rial Sculptor, Rijksmuseum Amsterdam, Nationalmuseum Stockholm, The J. Paul Getty Museum, ed. Frits SCHOL-
TEN, Zwolle 1999, s. 64, 76, przyp. 1. Odnośnie do Neidhardta zob. m.in.: Gabriele ROECK, „Wolfgang Neidhardt und
das Augsburger Giessereiweisen urn 1600", [w:] Adriaen de Vries 1556-1626. Augsburgs Glanz - Europas Ruhm,
11.03.2000-12.06.2000, Maximilanmuseum Augsburg, hrsg. Bjorn R. KOMMER, Heidelberg 2000, s. 106-112 oraz
Dorothea DIEMER, Hubert Gerhard und Carlo di Cesare del Palagio. Bronzeplastiker der Sptitrenaissance, Bd. 1-2,
Berlin 2004, passim.
2 Na temat działalności Abrahama van den Blocke na polu architektury zob. m.in.: Theodor HIRSCH, „Uber den
Handelsverkehr Danzigs mit den Italianischen Staaten zu Ende des sechszehnten Jahrhunderts", Neue Preuffische Pro-
vinzial Blatter, Bd. IV, Konigsberg 1847, s. 227, 229; Georg CUNY, „Hieronymus und Antonius van Obbergen", Mit-
teilungen des Westpreufiischen Geschichtsverein, 3:1904, 3, s. 57; id., Danzigs Kunst und Kultur in 16. und 17.
Jahrhundert, Frankfurt am Main 1910, s. 79-82; Erich KEYSER, Die Baugeschichte der Stadt Danzig, Koln-Wien
1972, s. 367, 370; Adam MIŁOBĘDZKI, Zarys dziejów architektury w Polsce, Warszawa 1988 [wyd. 4, poprawione
i uzupełnione], s. 141; Jacek FRIEDRICH, Gdańskie zabytki architektury do końca XVIII wieku, Gdańsk 1995, s. 60,
63, 179, 261; Adam MIŁOBĘDZKI, „Scena architektoniczna Gdańsk 1450-1800", [w:] Aurea Porta Rzeczpospolitej.
Sztuka Gdańska od połowy XV do końca XVIII wieku, Muzeum Narodowe, Gdańsk, maj - sierpień 1997, 2, red. Teresa
GRZYBKOWSKA, Gdańsk 1997, s. 29-30; Arnold BARTETZKY, Das Grosse Zeughaus in Danzig. Baugeschichte.
Architekturgeschichtliche Stellung. Reprdsentative Funktion, (Forschungen zur Geschichte und Kultur des Óstlichen
Mitteleuropa 9), 1-2, Stuttgart 2000; Marcin KALECIŃSKI, Mity Gdańska. Antyk w publicznej sztuce protestanckiej
res publiki, Gdańsk 2011, passim; Monika MOTYLINSKA, „Twórczość Willema i Abrahama van den Blocke -
z problematyki dekoracyjności i tektoniczności", [w:] Maniera - manieryzm - manieryczność, Materiały LX Ogólnopol-
skiej Sesji SHS, Gdańsk, 24-25 listopada 2011, red. Jacek FRIEDRICH, Małgorzata OMILANOWSKA, Jacek BIE-
LAK, Warszawa 2012, s. 185-200. Najistotniejszym źródłem wiedzy na temat samego Abrahama van den Blocke
FRANCISZEK SKIBIŃSKI
Toruń, Wydział Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika
Warsztat Abrahama van den Blocke
i publiczne przedsięwzięcia budowlane
w Gdańsku w pierwszej ćwierci XVII wieku
Zwracając się do Abrahama van den Blocke w sprawie figury Neptuna przeznaczo-
nej do słynnej fontanny przed gdańskim Dworem Artusa augsburski odlewnik
Wolfgang Neidhardt, współpracujący m.in. z Adriaenem de Vries, Hansem Rei-
chle i Hubertem Gerhardem, określił go mianem rzeźbiarza i mistrza budowlanego (Bau-
meister)1. Rzadko używane w odniesieniu do Abrahama w samym Gdańsku, określenie to
zwraca uwagę na jego rolę w historii gdańskiej architektury 1. ćwierci XVII w.
Choć udział kierowanego przezeń warsztatu w pracach przy takich budowlach jak
Wielka Zbrojownia, Dwór Artusa czy Brama Długouliczna (Złota) w Gdańsku jest faktem
powszechnie znanym, charakter i skala zaangażowania pozostają niejasne2. Już Lech
1 Treść listu, dziś zaginionego, opublikował Theodor HIRSCH, „Der Springbrunnen auf dem Langen Markte", Der
Neuen Preuffischen Provinzial-Bldtter, andere Folge, Konigsberg 1852, s. 164-165; patrz też Francesca G. BEWER,
„Kunststuck von gegossenem Metall. Andriaen de Vries's bronze technique", [w:] Adriaen de Vries 1556-1626. Impe-
rial Sculptor, Rijksmuseum Amsterdam, Nationalmuseum Stockholm, The J. Paul Getty Museum, ed. Frits SCHOL-
TEN, Zwolle 1999, s. 64, 76, przyp. 1. Odnośnie do Neidhardta zob. m.in.: Gabriele ROECK, „Wolfgang Neidhardt und
das Augsburger Giessereiweisen urn 1600", [w:] Adriaen de Vries 1556-1626. Augsburgs Glanz - Europas Ruhm,
11.03.2000-12.06.2000, Maximilanmuseum Augsburg, hrsg. Bjorn R. KOMMER, Heidelberg 2000, s. 106-112 oraz
Dorothea DIEMER, Hubert Gerhard und Carlo di Cesare del Palagio. Bronzeplastiker der Sptitrenaissance, Bd. 1-2,
Berlin 2004, passim.
2 Na temat działalności Abrahama van den Blocke na polu architektury zob. m.in.: Theodor HIRSCH, „Uber den
Handelsverkehr Danzigs mit den Italianischen Staaten zu Ende des sechszehnten Jahrhunderts", Neue Preuffische Pro-
vinzial Blatter, Bd. IV, Konigsberg 1847, s. 227, 229; Georg CUNY, „Hieronymus und Antonius van Obbergen", Mit-
teilungen des Westpreufiischen Geschichtsverein, 3:1904, 3, s. 57; id., Danzigs Kunst und Kultur in 16. und 17.
Jahrhundert, Frankfurt am Main 1910, s. 79-82; Erich KEYSER, Die Baugeschichte der Stadt Danzig, Koln-Wien
1972, s. 367, 370; Adam MIŁOBĘDZKI, Zarys dziejów architektury w Polsce, Warszawa 1988 [wyd. 4, poprawione
i uzupełnione], s. 141; Jacek FRIEDRICH, Gdańskie zabytki architektury do końca XVIII wieku, Gdańsk 1995, s. 60,
63, 179, 261; Adam MIŁOBĘDZKI, „Scena architektoniczna Gdańsk 1450-1800", [w:] Aurea Porta Rzeczpospolitej.
Sztuka Gdańska od połowy XV do końca XVIII wieku, Muzeum Narodowe, Gdańsk, maj - sierpień 1997, 2, red. Teresa
GRZYBKOWSKA, Gdańsk 1997, s. 29-30; Arnold BARTETZKY, Das Grosse Zeughaus in Danzig. Baugeschichte.
Architekturgeschichtliche Stellung. Reprdsentative Funktion, (Forschungen zur Geschichte und Kultur des Óstlichen
Mitteleuropa 9), 1-2, Stuttgart 2000; Marcin KALECIŃSKI, Mity Gdańska. Antyk w publicznej sztuce protestanckiej
res publiki, Gdańsk 2011, passim; Monika MOTYLINSKA, „Twórczość Willema i Abrahama van den Blocke -
z problematyki dekoracyjności i tektoniczności", [w:] Maniera - manieryzm - manieryczność, Materiały LX Ogólnopol-
skiej Sesji SHS, Gdańsk, 24-25 listopada 2011, red. Jacek FRIEDRICH, Małgorzata OMILANOWSKA, Jacek BIE-
LAK, Warszawa 2012, s. 185-200. Najistotniejszym źródłem wiedzy na temat samego Abrahama van den Blocke