DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Recenzje
DOI Artikel:Kolendo-Korczak, Katarzyna: Sabine Jagodzinski, Die Türkenkriege im Spiegel der polnisch-litauischen Adelskultur: Kommemoration und Repräsentation bei den Żółkiewski, Sobieski und Radziwiłł, Ostfildern, Jan Thorbecke Verlag, 2013, 258 ss., 70 il. czarno-białych, 24 il. barwne
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.71007#0351
345
KATARZYNA KOLENDO-KORCZAK
Warszawa, Instytut Sztuki PAN
Sabine Jagodzinski, Die Turkenkriege im Spiegel
der polnisch-litauischen Adelskultur. Kommemoration und
Reprdsentation bei den Żółkiewski, Sobieski und Radziwiłł,
Ostfildern, Jan Thorbecke Verlag, 2013, 258 ss., 70 il. czarno-białych, 24 il. barwne
Tytuł książki Sabine Jagodzinski, mówiący
o obrazie wojen tureckich w kulturze Rzeczy-
pospolitej, sugeruje bardzo szerokie przed-
stawienie tematu, jednak już podtytule Autorka za-
strzega, że ogranicza swoje rozważania do przedsię-
wzięć trzech, złączonych więzami rodzinnych
koligacji, wielkich rodów: Żółkiewskich, Sobieskich
i Radziwiłłów. Ostatecznie jednak badania Sabine Ja-
godzinski skupiają się głównie wokół prezentacji za-
bytków Żółkwi: kolegiaty, kościoła Dominikanów
i zamku-miasta, założonego przez hetmana Stanisła-
wa Żółkiewskiego, stanowiącego siedzibę rodu Żół-
kiewskich, a następnie ich potomków i spadkobier-
ców: Sobieskich i Radziwiłłów. Jej rola była
szczególna za czasów Żółkiewskich, kiedy powstał
zamek i kolegiata, których program ideowy dobitnie
podkreślał militarne osiągnięcia właścicieli i funda-
torów. Za czasów Sobieskich zamek stanowił jedną
z rezydencji prawnuka bohaterskiego hetmana Sta-
nisława Żółkiewskiego, króla Jana III, który troskli-
wie pielęgnował pamięć wielkiego przodka, podkre-
ślając łączące ich więzy i chętnie odwołując się do
militarnych sukcesów pradziada, które kontynu-
ował. Ostatni z wspominanych przez Autorkę wła-
ścicieli Żółkwi, Michał Kazimierz Radziwiłł, rów-
nież nawiązywał do tradycji poprzednich właścicieli
zarówno hetmana Żółkiewskiego, jak i Jana III,
z którym związany był poprzez babkę Katarzynę
z Sobieskich, królewską siostrę. Takie ujęcie, mimo
że znacznie zawężające pole badań, może pozwolić
na dogłębne studia prowadzące do przedstawienia
w nowym, ciekawym świetle wizji zagrożenia turec-
kiego i roli, jakie odegrała w walce z nim Rzeczpo-
spolita. Żółkiew jest bowiem niewątpliwie przykła-
dem najbardziej spektakularnym, w którym jak
STUDIA JAGELLOM1CA UPSLE^A 13
O THORBECKE
Die Turkenkriege im Spiegel der
polnisch-litauischen Adelskultur
KOMMEMORATION UNO REPRESENTATION BEI
DEN ŻÓŁKIEWSKI, SOBIESKI UNO RADZIWIŁŁ
SABINE JAGODZIŃSKI
w soczewce skupiają się wszystkie zjawiska typowe.
Mimo uzasadnionego skoncentrowania uwagi ba-
daczki na zagadnieniach związanych z Żółkwią i jej
wyjątkowąrolą w upamiętnieniu zwycięstw nad Tur-
cją, pewien niedosyt budzi chociażby całkowite po-
minięcie tak ważnej rezydencji Jana III, jak Wila-
nów, której dekoracja również niesie treści ideowe
silnie związane z prowadzonymi przez króla wojna-
mi. W recenzji tej postaram się odpowiedzieć na
pytanie, w jakim stopniu Autorce udało się sprostać
celowi, którym miało być ukazanie obrazu wojen tu-
reckich w kulturze staropolskiej.
KATARZYNA KOLENDO-KORCZAK
Warszawa, Instytut Sztuki PAN
Sabine Jagodzinski, Die Turkenkriege im Spiegel
der polnisch-litauischen Adelskultur. Kommemoration und
Reprdsentation bei den Żółkiewski, Sobieski und Radziwiłł,
Ostfildern, Jan Thorbecke Verlag, 2013, 258 ss., 70 il. czarno-białych, 24 il. barwne
Tytuł książki Sabine Jagodzinski, mówiący
o obrazie wojen tureckich w kulturze Rzeczy-
pospolitej, sugeruje bardzo szerokie przed-
stawienie tematu, jednak już podtytule Autorka za-
strzega, że ogranicza swoje rozważania do przedsię-
wzięć trzech, złączonych więzami rodzinnych
koligacji, wielkich rodów: Żółkiewskich, Sobieskich
i Radziwiłłów. Ostatecznie jednak badania Sabine Ja-
godzinski skupiają się głównie wokół prezentacji za-
bytków Żółkwi: kolegiaty, kościoła Dominikanów
i zamku-miasta, założonego przez hetmana Stanisła-
wa Żółkiewskiego, stanowiącego siedzibę rodu Żół-
kiewskich, a następnie ich potomków i spadkobier-
ców: Sobieskich i Radziwiłłów. Jej rola była
szczególna za czasów Żółkiewskich, kiedy powstał
zamek i kolegiata, których program ideowy dobitnie
podkreślał militarne osiągnięcia właścicieli i funda-
torów. Za czasów Sobieskich zamek stanowił jedną
z rezydencji prawnuka bohaterskiego hetmana Sta-
nisława Żółkiewskiego, króla Jana III, który troskli-
wie pielęgnował pamięć wielkiego przodka, podkre-
ślając łączące ich więzy i chętnie odwołując się do
militarnych sukcesów pradziada, które kontynu-
ował. Ostatni z wspominanych przez Autorkę wła-
ścicieli Żółkwi, Michał Kazimierz Radziwiłł, rów-
nież nawiązywał do tradycji poprzednich właścicieli
zarówno hetmana Żółkiewskiego, jak i Jana III,
z którym związany był poprzez babkę Katarzynę
z Sobieskich, królewską siostrę. Takie ujęcie, mimo
że znacznie zawężające pole badań, może pozwolić
na dogłębne studia prowadzące do przedstawienia
w nowym, ciekawym świetle wizji zagrożenia turec-
kiego i roli, jakie odegrała w walce z nim Rzeczpo-
spolita. Żółkiew jest bowiem niewątpliwie przykła-
dem najbardziej spektakularnym, w którym jak
STUDIA JAGELLOM1CA UPSLE^A 13
O THORBECKE
Die Turkenkriege im Spiegel der
polnisch-litauischen Adelskultur
KOMMEMORATION UNO REPRESENTATION BEI
DEN ŻÓŁKIEWSKI, SOBIESKI UNO RADZIWIŁŁ
SABINE JAGODZIŃSKI
w soczewce skupiają się wszystkie zjawiska typowe.
Mimo uzasadnionego skoncentrowania uwagi ba-
daczki na zagadnieniach związanych z Żółkwią i jej
wyjątkowąrolą w upamiętnieniu zwycięstw nad Tur-
cją, pewien niedosyt budzi chociażby całkowite po-
minięcie tak ważnej rezydencji Jana III, jak Wila-
nów, której dekoracja również niesie treści ideowe
silnie związane z prowadzonymi przez króla wojna-
mi. W recenzji tej postaram się odpowiedzieć na
pytanie, w jakim stopniu Autorce udało się sprostać
celowi, którym miało być ukazanie obrazu wojen tu-
reckich w kulturze staropolskiej.