DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Artykuły
DOI Artikel:Wółkowski, Wojciech: Od gotyckiego zamku do barokowej rezydencji: Dzieje budowlane zamku biskupów warmińskich w Lidzbarku Warmińskim w XVII i XVIII wieku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.71007#0105
103
WOJCIECH WÓŁKOWSKI
Warszawa, Zakład Architektury Polskiej PW
Od gotyckiego zamku do barokowej rezydencji.
Dzieje budowlane zamku biskupów warmińskich
w Lidzbarku Warmińskim w XVII i XVIII wieku
Zamek w Lidzbarku Warmińskim jest bez wątpienia jednym z najcenniejszych za-
bytków gotyckiej architektury obronnej w dawnych Prusach. Nie dziwi więc zain-
teresowanie jakie wzbudzał i nadal wzbudza wśród badaczy architektury średnio-
wiecznej. Marginalnie wspominano nowożytne dzieje budowli. Spowodowane było to
m.in. nikłym stanem zachowania elementów zespołu zamkowego pochodzących z XVI,
XVII i XVIII w. Dopiero prowadzone w latach 2010-2011 badania architektoniczne, ar-
cheologiczne, konserwatorskie i historyczne zamku pozwoliły na kompleksowe rozpo-
znanie nowożytnych przekształceń i rozbudów, tego niezwykle istotnego dla architektury
Warmii i Prus, założenia1. Ze względu na postacie, które inicjowały prace na zamku, m.in.
biskupów Michała Stefana Radziejowskiego, Stanisława Zbąskiego, Teodora Potockiego,
Adama Stanisława Grabowskiego czy Ignacego Krasickiego, nowe ustalenia mogą mieć
również wpływ na badania nad mecenatem artystycznym w Rzeczpospolitej końca XVII
i XVIII w.
Od ok.1350 aż do 1795 r. Lidzbark był główną siedzibą biskupów warmińskich. Wraz
z rosnącą rolą polityczną biskupów oraz zmieniającą się techniką wojenną stopniowo
zmieniały się również układ funkcjonalno-przestrzenny i forma ich lidzbarskiej rezyden-
cji. Od czasu włączenia dominium warmińskiego do Królestwa Polskiego jego biskupi
byli coraz silniej związani z dworem najpierw krakowskim, a potem warszawskim. Pełnili
oni funkcję prezesów stanów Prus Królewskich oraz członków senatu. Biskupstwo war-
mińskie było też w wielu wypadkach nagrodą za wierną służbę królowi i Rzeczpospolitej.
Godności biskupów warmińskich dostępowali zwykle członkowie najznamienitszych
1 Wojciech WÓŁKOWSKI, Badania architektoniczne krużganków Zamku Biskupów Warmińskich w Lidzbarku War-
mińskim, Warszawa 2011; Arkadiusz KOPERKIEWICZ, Sprawozdanie z nadzorów i badań archeologicznych w miej-
scowości Lidzbark Warmiński, woj. warmińsko-mazurskie prowadzonych przy okazji robót ziemnych związanych
z wykonaniem drenażu w obrębie południowego ciągu murów obronnych zamku wysokiego w Lidzbarku Warmińskim,
stanowisko XIX (taras południowy), działka nr 173/1, Lidzbark Warmiński 2011; Adam MACKIEWICZ, Magdalena
WRONISZEWSKA, Wstępne sprawozdanie z badań archeologicznych przeprowadzonych w obrębie dziedzińca zamku
biskupów warmińskich w Lidzbarku Warmińskim, Stawiguda 2010; Justyna DZIECIĄTKOWSKA, Prace konserwator-
skie w krużgankach zamku lidzbarskiego zrealizowane w ramach projektu „Ratunkowe prace konserwatorskie kruż-
ganków Zamku Lidzbarskiego ", Olsztyn 2011; (maszynopisy w zborach WKZ Olsztyn oraz w Muzeum Warmii i Mazur
w Olsztynie.
WOJCIECH WÓŁKOWSKI
Warszawa, Zakład Architektury Polskiej PW
Od gotyckiego zamku do barokowej rezydencji.
Dzieje budowlane zamku biskupów warmińskich
w Lidzbarku Warmińskim w XVII i XVIII wieku
Zamek w Lidzbarku Warmińskim jest bez wątpienia jednym z najcenniejszych za-
bytków gotyckiej architektury obronnej w dawnych Prusach. Nie dziwi więc zain-
teresowanie jakie wzbudzał i nadal wzbudza wśród badaczy architektury średnio-
wiecznej. Marginalnie wspominano nowożytne dzieje budowli. Spowodowane było to
m.in. nikłym stanem zachowania elementów zespołu zamkowego pochodzących z XVI,
XVII i XVIII w. Dopiero prowadzone w latach 2010-2011 badania architektoniczne, ar-
cheologiczne, konserwatorskie i historyczne zamku pozwoliły na kompleksowe rozpo-
znanie nowożytnych przekształceń i rozbudów, tego niezwykle istotnego dla architektury
Warmii i Prus, założenia1. Ze względu na postacie, które inicjowały prace na zamku, m.in.
biskupów Michała Stefana Radziejowskiego, Stanisława Zbąskiego, Teodora Potockiego,
Adama Stanisława Grabowskiego czy Ignacego Krasickiego, nowe ustalenia mogą mieć
również wpływ na badania nad mecenatem artystycznym w Rzeczpospolitej końca XVII
i XVIII w.
Od ok.1350 aż do 1795 r. Lidzbark był główną siedzibą biskupów warmińskich. Wraz
z rosnącą rolą polityczną biskupów oraz zmieniającą się techniką wojenną stopniowo
zmieniały się również układ funkcjonalno-przestrzenny i forma ich lidzbarskiej rezyden-
cji. Od czasu włączenia dominium warmińskiego do Królestwa Polskiego jego biskupi
byli coraz silniej związani z dworem najpierw krakowskim, a potem warszawskim. Pełnili
oni funkcję prezesów stanów Prus Królewskich oraz członków senatu. Biskupstwo war-
mińskie było też w wielu wypadkach nagrodą za wierną służbę królowi i Rzeczpospolitej.
Godności biskupów warmińskich dostępowali zwykle członkowie najznamienitszych
1 Wojciech WÓŁKOWSKI, Badania architektoniczne krużganków Zamku Biskupów Warmińskich w Lidzbarku War-
mińskim, Warszawa 2011; Arkadiusz KOPERKIEWICZ, Sprawozdanie z nadzorów i badań archeologicznych w miej-
scowości Lidzbark Warmiński, woj. warmińsko-mazurskie prowadzonych przy okazji robót ziemnych związanych
z wykonaniem drenażu w obrębie południowego ciągu murów obronnych zamku wysokiego w Lidzbarku Warmińskim,
stanowisko XIX (taras południowy), działka nr 173/1, Lidzbark Warmiński 2011; Adam MACKIEWICZ, Magdalena
WRONISZEWSKA, Wstępne sprawozdanie z badań archeologicznych przeprowadzonych w obrębie dziedzińca zamku
biskupów warmińskich w Lidzbarku Warmińskim, Stawiguda 2010; Justyna DZIECIĄTKOWSKA, Prace konserwator-
skie w krużgankach zamku lidzbarskiego zrealizowane w ramach projektu „Ratunkowe prace konserwatorskie kruż-
ganków Zamku Lidzbarskiego ", Olsztyn 2011; (maszynopisy w zborach WKZ Olsztyn oraz w Muzeum Warmii i Mazur
w Olsztynie.