Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (77.2015)

745

MAŁGORZATA DĄBROWSKA

Paul Durand-Ruel - twórca nowoczesnego rynku sztuki*

Wlistopadzie 1918 r. znany marszand Rene
Gimpel odnotowuje wyznanie artysty
Claude'a Moneta: „Jeśli jest ktoś, komu
coś zawdzięczam, to Durand-Ruel, którego uznawa-
no za szaleńca i którego majątek o mało co nie został
zajęty przez komornika z naszego powodu"1. Ana-
logiczny jest ton wypowiedzi artysty z 1924 r. spisa-
nej przez Marca Eldera: „Bez Duranda umarlibyśmy
z głodu, my wszyscy impresjoniści. Zawdzięczamy
mu wszystko. Upierał się, walczył zaciekle, dwa-
dzieścia razy ryzykował upadek, aby nas wspierać.
Krytyka tarzała nas w błocie, ale jego spotkał o wie-
le gorszy los! Pisano «Ci ludzie są szaleńcami, ale
jest ktoś bardziej szalony od nich, to marszand, któ-
ry kupuje ich prace!»"2.
Zacytowane wyżej słowa przez swój osobisty,
zaangażowany ton zachęcają do ponownego spoj-
rzenia na relacje pomiędzy słynnym marszandem
a artystami, którzy tworzyli grupę impresjonistów.
Paul Durand-Ruel jest powszechnie uznawany za
człowieka, który gruntownie przekształcił handel
sztuką i sprawił, że dzieła Moneta, Pissarra czy Re-
noira, będące niegdyś przedmiotem powszechnej
niechęci, zaczęły być przyjmowane entuzjastycznie
przez amatorów i osiągnęły jedne z najwyższych
notowań aukcyjnych. Na reputację i pozycję mar-
szanda złożyły się doskonały gust oraz oryginalne,
nowatorskie strategie, którymi się posługiwał w pro-
mocji i sprzedaży obrazów. Paradoksalnie, rzadko
kiedy stanowią one przedmiot badań historyków
sztuki, tymczasem zaistnienie pewnych zjawisk
artystycznych w świadomości ekspertów i szerokiej

* Wystawy Paul Durand-Ruel. Le pari de l'impressionni-
sme, Manet, Monet, Renoir..., Paris (2 octobre 2014 - 8
fevrier 2015) - Inventing Impressionism. Paul Durand-
Ruel and the Modern Art Market, London (4th March -
31st May) - Discovering the Impressionists. Paul Du-
rand-Ruel and the New Painting, Philadelphia (24th June
- 13th September 2015)
1 Rene GIMPEL, Le journal d'un collectionneur, 4eme car-


publiczności jest ściśle powiązane ze zdolnością do
uruchomienia odpowiednich mechanizmów rynko-
wych, które będą je legitymizować, nadadzą im wia-
rygodność, sprawią, że staną się one atrakcyjne. Ge-
niusz handlowy Durand-Ruela był co najmniej
net - 28 novembre 1918, Deuxieme visite a Claude Mo-
net; cyt. za: http://joumalcollectionneurgimpel.blogspot.
com /2015/07/4eme-camet-28-novembre-1918.html (do-
s tęp 12 VI 2015).
2 Rozmowa Marca Eldera z Claudem Monetem cytowana
na stronie galerii Durand-Ruel: http://www.durand-ru-
el.fr/fr/citations (dostęp 12 VI 2015).