DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Artykuły
DOI Artikel:PIOTR OKNIŃSKI: Krakowskie znaki pielgrzymie z przedstawieniem ¬św. Stanisława*
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.71007#0231
Krakowskie znaki pielgrzymie z przedstawieniem św. Stanisława
225
1b. Znak pielgrzymi z przedstawieniem św. Stanisława, rewers.
Z kolekcji Bedricha Pribila (Praga), Oddział Numizmatyczny
w Muzeum Narodowym w Pradze. Fot. z dokumentacji muzealnej
nr 2 i 7 znajdują się identyczne otworki, powstałe widocznie na etapie procesu wytwórcze-
go. W egzemplarzu nr 3 przekłuto wtórnie trzy, a w egzemplarzu nr 6 dwa otworki.
Uwagę badaczy przykuwa też wzorowany na znakach pielgrzymich złoty medalion,
znaleziony ok. 1990 r. w zbiorach prywatnych w Sobótce. Adam Żurek opisujący to zna-
lezisko jako pierwszy nie podważał jego autentyczności, sugerował jedynie, że warstwa
pozłoty może być młodsza od samego obiektu7. Z kolei Mieczysław Fraś i Józefa Natka-
niec-Frasiowa rozważali nawet możliwość wytworzenia całej serii złoconych znaków
pielgrzymich8. Dopiero Krzysztof Wachowski zauważył, że medalion jest niemal dwu-
krotnie grubszy i cięższy od krakowskich znaków pielgrzymich i na tej podstawie uznał
go za fałszerstwo9. Przeprowadzona przeze mnie analiza dwóch identycznych medalio-
nów (nr 8) potwierdziła przypuszczenie tego badacza. Okazały się one kopiami jednego
z dwóch egzemplarzy znaków pielgrzymich przechowywanych w Muzeum Narodowym
w Pradze (nr 2). Zostały wykonane w trudnym do określenia momencie w Anglii na zlece-
nie Stanisława Bełcha10.
Na awersach znaków pielgrzymich z Krakowa przedstawiono istotę cudu po męczeń-
skiej śmierci i rozczłonkowaniu ciała biskupa Stanisława, według opisów w kronice Win-
7 ŻUREK, op. cit., s. 335.
8 Mieczysław FRAŚ, Józefa NATKANIEC-FRASIOWA, „Wawelski znak pielgrzymi z wizerunkiem Świętego Stanisła-
wa", [w:] Polonia Minor Medii Aevi. Studia ofiarowane Panu Profesorowi Andrzejowi Żabiemu w osiemdziesiątą rocz-
nicę urodzin, red. Zenon WOŹNIAK, Jan GANCARSKI, Rzeszów 2003, s. 451; podobnie Wojciech DRELICHARZ,
Idea zjednoczenia królestwa w średniowiecznym dziejopisartwie polskim, Kraków 2012, s. 139, p. 120.
9 WACHOWSKI, „Średniowieczne pielgrzymki...", s. 109-111.
10 Pełne informacje na ten temat podano w Katalogu.
225
1b. Znak pielgrzymi z przedstawieniem św. Stanisława, rewers.
Z kolekcji Bedricha Pribila (Praga), Oddział Numizmatyczny
w Muzeum Narodowym w Pradze. Fot. z dokumentacji muzealnej
nr 2 i 7 znajdują się identyczne otworki, powstałe widocznie na etapie procesu wytwórcze-
go. W egzemplarzu nr 3 przekłuto wtórnie trzy, a w egzemplarzu nr 6 dwa otworki.
Uwagę badaczy przykuwa też wzorowany na znakach pielgrzymich złoty medalion,
znaleziony ok. 1990 r. w zbiorach prywatnych w Sobótce. Adam Żurek opisujący to zna-
lezisko jako pierwszy nie podważał jego autentyczności, sugerował jedynie, że warstwa
pozłoty może być młodsza od samego obiektu7. Z kolei Mieczysław Fraś i Józefa Natka-
niec-Frasiowa rozważali nawet możliwość wytworzenia całej serii złoconych znaków
pielgrzymich8. Dopiero Krzysztof Wachowski zauważył, że medalion jest niemal dwu-
krotnie grubszy i cięższy od krakowskich znaków pielgrzymich i na tej podstawie uznał
go za fałszerstwo9. Przeprowadzona przeze mnie analiza dwóch identycznych medalio-
nów (nr 8) potwierdziła przypuszczenie tego badacza. Okazały się one kopiami jednego
z dwóch egzemplarzy znaków pielgrzymich przechowywanych w Muzeum Narodowym
w Pradze (nr 2). Zostały wykonane w trudnym do określenia momencie w Anglii na zlece-
nie Stanisława Bełcha10.
Na awersach znaków pielgrzymich z Krakowa przedstawiono istotę cudu po męczeń-
skiej śmierci i rozczłonkowaniu ciała biskupa Stanisława, według opisów w kronice Win-
7 ŻUREK, op. cit., s. 335.
8 Mieczysław FRAŚ, Józefa NATKANIEC-FRASIOWA, „Wawelski znak pielgrzymi z wizerunkiem Świętego Stanisła-
wa", [w:] Polonia Minor Medii Aevi. Studia ofiarowane Panu Profesorowi Andrzejowi Żabiemu w osiemdziesiątą rocz-
nicę urodzin, red. Zenon WOŹNIAK, Jan GANCARSKI, Rzeszów 2003, s. 451; podobnie Wojciech DRELICHARZ,
Idea zjednoczenia królestwa w średniowiecznym dziejopisartwie polskim, Kraków 2012, s. 139, p. 120.
9 WACHOWSKI, „Średniowieczne pielgrzymki...", s. 109-111.
10 Pełne informacje na ten temat podano w Katalogu.