Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (77.2015)

302

Mikołaj Getka-Kenig

Podsumowując: w moim przekonaniu omówione budowle należy postrzegać jako efekt
negocjowania pozycji społecznej ich zleceniodawców, przypadającej na okres poważnego
kryzysu tożsamości szlacheckiej w dobie wytężonych prac nad gruntowną modernizacją
całego kraju. Łatwo poddająca się ideologizacji klasycystyczna szata może być interpreto-
wanajako narzędzie legitymizowania elitarnego statusu, stanowiąc wyraz oświeceniowe-
go imperatywu „jedynie słusznej" drogi kulturowego postępu, na którym ambitni
ziemianie zamierzali opierać swój społeczny autorytet. Paternalistyczna troska o szlachec-
ką „brać" mieszała się w owym czasie z arystokratycznym ekskluzywizmem, deklaracje
o cnocie publicznej i wspólnym dobru z wyniosłą wzgardą. Świadomość dwoistości
oświeceniowego wyobrażenia o elitarności w kontekście epoki stanisławowskiej pogłębia
naszą wiedzę o początkach rezydencjonalnej architektury klasycyzmu na Mazowszu, któ-
ra daje się „odczytać" jako intrygujące świadectwo rzeczywistości społecznej swojej epo-
ki.