DOI issue:
Nr. 4
DOI article:Artykuły
DOI article:Huml, Irena: "Mebel idealny" warszawskiej firmy Krąkowskich*
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.71007#0598
584
Irena Huml
licznym ażurom, bogata faktura trzcinowych przeplotów i zastosowanie elementów kwa-
dratu oraz koła w układach dekoracyjnych. Równie oryginalne, choć bardziej syntetyczne
formy, miały meble zaprezentowane na zdjęciu w katalogu Salonu TZSP z 1910-1911 r.
Znacznej natomiast zmianie podlegał ich styl w następnych latach. Stawały się coraz bliż-
sze powszechnym standardom sprzętów lansowanych w katalogach handlowych, głównie
angielskich, lub w innych zagranicznych wzornikach.
Forma ogłoszeń ulegała także zmianom. Zawierały one coraz mniej tekstu uzupełnio-
nego jedynie o informację dotyczącą istnienia i wysyłania „Katalogów gratis i franko"24,
a fotografie zastępowały rysunki. Pod koniec 1913 r. i w roku następnym pojawiły się
w ogłoszeniach zamiast fotografii rysunki przedstawiające scenki z udziałem dwóch po-
staci, pani i pana. Czasem byli oni petentami w poczekalni, kiedy indziej sytuacja doty-
czyła domowego zacisza, zawsze istotną rolę grały trzcinowe meble.
Ilustracje w formie rysunków zamieszczał w latach 1910-1914 „Tygodnik Ilustrowa-
ny", a ogłoszenia tam drukowane były różnych wymiarów, od dużych, zajmujących pra-
wie pół strony, do niewielkich, powtarzających się w wielu kolejnych numerach. Im
później publikowane, tym były mniejsze, a prezentowane meble powtarzały się w kompo-
nowanych zestawach złożonych z trzech mebli: dwóch foteli i stolika (il. 5-8).
Szczególnie ciekawe spośród publikowanych zdjęć są najwcześniejsze, pochodzące
z 1908 r., zamieszczone w obu cytowanych wcześniej artykułach „Świata". Miały one
charakter reporterski i przedstawiały autentyczne sytuacje. Pięć z nich wykonano w maga-
zynie firmy w czasie wizytowania go, z bohaterami spotkania w tle, prawdopodobnie oboj-
giem Krąkowskich i autorem artykułu w otoczeniu oferowanych sprzętów. Jedno zaś
ukazywało warsztat z kilkoma „wyplataczami" w trakcie pracy. Podobnie stoisko na wy-
stawie w Ciechocinku, przedstawione na towarzyszących recenzji fotografiach, oprócz
mebli i szyldu miało również sztafaż osób związanych z firmą.
Artykuły, teksty ogłoszeń i ilustracje stanowią obecnie skromny ślad po ambitnie pro-
wadzonej „Pierwszej Warszawskiej Fabryce Stylowych Mebli Trzcinowych T. i W. Krą-
kowskich", której dalsze losy są również warte zbadania.
Według relacji rodzinnej, w czasie I wojny światowej, kiedy import surowca stał się
niemożliwy i odpadł rosyjski rynek zbytu (wyposażenie statków wycieczkowych), firma
przeszła na produkcję tańszych mebli z krajowej wikliny. Po wojnie Wanda Krąkowska
zorganizowała kooperatywę, według słów bratowej, zrzeszającą pracowników warszta-
tów, nadając jej samodzielność. Firma zaś została przekształcona w Salon Sztuki prowa-
dzony pod imieniem i nazwiskiem właścicielki, również w lokalu w Alejach
Ujazdowskich25 (il. 9-12). Oprócz autorskich kilimów, ceramiki profesjonalnej i ludowej
oraz innych tego typu wysokiej klasy przedmiotów dekoracyjnych, wystawiali tam obrazy
znani współcześni malarze. Był wśród nich mistrz i nauczyciel Wandy Krąkowskiej, Kon-
rad Krzyżanowski. Również Stanisław Noakowski miewał wykłady ilustrowane znako-
mitymi rysunkami zabytków architektury polskiej, wykonywane na oczach słuchaczy,
które można było od razu nabywać26.
Na zakończenie warto wspomnieć o popularności mebli trzcinowych i wiklinowych
w pierwszej połowie XX w. Świadczy o tym występowanie ich na wielu malarskich przed-
stawieniach portretowych indywidualnych i rodzinnych w obrazach Czesława Tańskiego,
24 Katalogu firmowego, o którym mowa w ogłoszeniach, nie udało się odnaleźć w bibliotekach warszawskich.
25 Irena. HUML, Polska sztuka stosowana XX-wieku. Warszawa 1978, s. 117.
26 Informację taką podaje we wspomnieniach bratowa Krąkowskiej (zob. przypis 3).
Irena Huml
licznym ażurom, bogata faktura trzcinowych przeplotów i zastosowanie elementów kwa-
dratu oraz koła w układach dekoracyjnych. Równie oryginalne, choć bardziej syntetyczne
formy, miały meble zaprezentowane na zdjęciu w katalogu Salonu TZSP z 1910-1911 r.
Znacznej natomiast zmianie podlegał ich styl w następnych latach. Stawały się coraz bliż-
sze powszechnym standardom sprzętów lansowanych w katalogach handlowych, głównie
angielskich, lub w innych zagranicznych wzornikach.
Forma ogłoszeń ulegała także zmianom. Zawierały one coraz mniej tekstu uzupełnio-
nego jedynie o informację dotyczącą istnienia i wysyłania „Katalogów gratis i franko"24,
a fotografie zastępowały rysunki. Pod koniec 1913 r. i w roku następnym pojawiły się
w ogłoszeniach zamiast fotografii rysunki przedstawiające scenki z udziałem dwóch po-
staci, pani i pana. Czasem byli oni petentami w poczekalni, kiedy indziej sytuacja doty-
czyła domowego zacisza, zawsze istotną rolę grały trzcinowe meble.
Ilustracje w formie rysunków zamieszczał w latach 1910-1914 „Tygodnik Ilustrowa-
ny", a ogłoszenia tam drukowane były różnych wymiarów, od dużych, zajmujących pra-
wie pół strony, do niewielkich, powtarzających się w wielu kolejnych numerach. Im
później publikowane, tym były mniejsze, a prezentowane meble powtarzały się w kompo-
nowanych zestawach złożonych z trzech mebli: dwóch foteli i stolika (il. 5-8).
Szczególnie ciekawe spośród publikowanych zdjęć są najwcześniejsze, pochodzące
z 1908 r., zamieszczone w obu cytowanych wcześniej artykułach „Świata". Miały one
charakter reporterski i przedstawiały autentyczne sytuacje. Pięć z nich wykonano w maga-
zynie firmy w czasie wizytowania go, z bohaterami spotkania w tle, prawdopodobnie oboj-
giem Krąkowskich i autorem artykułu w otoczeniu oferowanych sprzętów. Jedno zaś
ukazywało warsztat z kilkoma „wyplataczami" w trakcie pracy. Podobnie stoisko na wy-
stawie w Ciechocinku, przedstawione na towarzyszących recenzji fotografiach, oprócz
mebli i szyldu miało również sztafaż osób związanych z firmą.
Artykuły, teksty ogłoszeń i ilustracje stanowią obecnie skromny ślad po ambitnie pro-
wadzonej „Pierwszej Warszawskiej Fabryce Stylowych Mebli Trzcinowych T. i W. Krą-
kowskich", której dalsze losy są również warte zbadania.
Według relacji rodzinnej, w czasie I wojny światowej, kiedy import surowca stał się
niemożliwy i odpadł rosyjski rynek zbytu (wyposażenie statków wycieczkowych), firma
przeszła na produkcję tańszych mebli z krajowej wikliny. Po wojnie Wanda Krąkowska
zorganizowała kooperatywę, według słów bratowej, zrzeszającą pracowników warszta-
tów, nadając jej samodzielność. Firma zaś została przekształcona w Salon Sztuki prowa-
dzony pod imieniem i nazwiskiem właścicielki, również w lokalu w Alejach
Ujazdowskich25 (il. 9-12). Oprócz autorskich kilimów, ceramiki profesjonalnej i ludowej
oraz innych tego typu wysokiej klasy przedmiotów dekoracyjnych, wystawiali tam obrazy
znani współcześni malarze. Był wśród nich mistrz i nauczyciel Wandy Krąkowskiej, Kon-
rad Krzyżanowski. Również Stanisław Noakowski miewał wykłady ilustrowane znako-
mitymi rysunkami zabytków architektury polskiej, wykonywane na oczach słuchaczy,
które można było od razu nabywać26.
Na zakończenie warto wspomnieć o popularności mebli trzcinowych i wiklinowych
w pierwszej połowie XX w. Świadczy o tym występowanie ich na wielu malarskich przed-
stawieniach portretowych indywidualnych i rodzinnych w obrazach Czesława Tańskiego,
24 Katalogu firmowego, o którym mowa w ogłoszeniach, nie udało się odnaleźć w bibliotekach warszawskich.
25 Irena. HUML, Polska sztuka stosowana XX-wieku. Warszawa 1978, s. 117.
26 Informację taką podaje we wspomnieniach bratowa Krąkowskiej (zob. przypis 3).