DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.35559#0048
L. ANN/EI S ENB C,3t
dando.Consuic ergo rebus tuis,&certam tibi earum atque inexpugnabiiem podeslonem para,
honediores ilias non iolurn, sed tutiores fudums. idud quodsdpicis, quo te diniremac po-
tentem putas, quamdiu posides, sib nomine sbrdidoiacct. Domus cd,seruus cd, nummi hmt.
cum donadi,benes cium ed.
CAP. im. FATERis, inquit, nos aliquando beneficium non debere ei, a quo accepimus:
ergo ereptu cd. Muitasmt,propter qua: benefcium debere desnimusmon quia abiarn, icd cuia
corruptum ed.Aiiquis reum medefendit:icd vxorem meam per vim dupro vioiamt. Non abdu-
lit benefcium, scd opponendo ii!i parem iniuriam, ioiuit me debito: &s piusiarsr, quam ante
profuerat, non tantum gratia extinguitur, icdviciicendi quercndiqueiibertas f c, vbi m compa-
ratione benefeij praeponderauitinmria.ita nouaufertur benef cium,icd vincitur. Quid? no tam io
duri quidam, &tam iceierati patres iunt,vt iiiosaueriari &eiurare ius fasrpie iit? Nunguid er^o
dii abdiderunt, qua: dederant? Mimmc,icd impietas iequentium temporum commendationem
omnis prioris odicij didtdir.Non benefcium toliitur,ied benef cij gratia.- & edicitur, non.ncha-
beam,scdne debeam. Pecuniam aiiquis mihi credidit: ied domum meam incendit, neniatum ed
creditum damno, nec rcddididli, nec tamen debeo. Eodem modo & hic; quia ahquid benigne
aduersus me fecit,aiiquidiiberaiiter,d:d podeamuitaiuperbe, contumeiioie, crudciiter, eo loco
me poiuit, vt perinde iiber aduerius cum s m, quas nonaccepisem. Vim benef ciis diis attulit.
Colonum iuum non tenet, quamuis tabeliis manentibus, quisegetem eius proctdcau!t,qmiuc-
cidit atbuda: non quia recepit,quod pepigerat,ied quia ne reciperet,effecit. Sm debuori dio cre-
ditor sepe damnatur,vbi pius cx aiia cauia abduiit, quam ex credito petit. Non tantum mter cre-
ditorem & debitorem iudexsrdet qui dicat,Pecuniam credididi. Quid ergo?pecusabegtdi;seruu
eius occididi,agcltum quem non emeras poisdes:a:diniationeD(da,debitor ddcedc,qui crediror
veneras. S.rpe etiam benef cium manet, nec debetur, siecutaed dantem parnitentia; s miierum
(e dixit, quod dedi der; s cum daret suipirauit,vu!tum obduxit, perdere ie credidit, non donare: s
suacauia, aut certe nonmea,dedit:s non desitinsiitare,gioriari, &vbiqu.e lacsare, Nacerbum
munus smm facere. Manet iraque benef cium, quamuis non debeatur.- s cuti quatdam pecunia:,
de quibus ius creditori non dicitur,debentur,ied non exiguntur.
C A p. v. I N r E R benef cia quoque &iniurias ratio confertur. Dedidi benef ciumuniuriam
podeaiecidi. Et benes cio gratia dcbetur,&iniuria: vitio. Nec ego iiii gratia debcomeciiic mihi
poenam. Alter ab a! tero abiciuitur. Cum dicimus, Benefcium iiii reddidi: non hoc dicimus, iiiud
nos quod acceperamus reddidiilescd aiiud pro iiio. Reddere enim ef, rem pro re dare. Quid ni?
cum omnis soiutio non idem reddat, icd tantundem. Nam & pecunia dicimur reddidise, quam-
tiisnumcrauimus pro argenteis aureos, quamuis non inter uenerint nummi, ied delegatione &
verbis perfetdasoiutio s c. Videris mihi dicere: Perdis operam. Quorsum enim pertineticire me,
an maneat quod non debeturrluriiconsiitorum ida:acuts ineptia: smt qui hereditatem negant
vsucapi poiD, ied ea qua: in hereditate iunt: tanquam quicquam aiiud iit hereditas quam ea qute
in hereditate smr.iiiud mihi potius didingue,quod potedad rem pertinere,cum idem homo be-
47 nef cium mihi dedit, &poliea fecit iniuriam, vtrum& benefcium iiii reddere debeam, & me ab
iiio nif dominus vindicare, ac veluti duobus nominibus separatim reipondere: an alterum aiteri
contribuere,&nihiinegotij habere, vt benefcium iniuriatoiiatur, benef cio iniuria. Isudenim 4^
videoinforo feri.quidm vefraicfoiaiuris s tvosiciads,Separanrnra6tioues,&de eo quodagi-
mus, deeodem nobiicum agitur. Confunditur formuia. s qui apud mc pecuniam depoiucnt,
idem mihi podea furtum fecerit,&ego cum iiio furti agam,&iite niecum.deposti.
CAP. vi. Qj/yE proposiidi,miEiberalis,exemp!a, certis iegibus continentur, quas neceiie
ediequi:lex iegi non miicetur. Vtraq;iuavia it:depos tum habet siam adfionem propriam, tam
mehercuie quam furtum.Benef cium nuiii iegi dibiecbum ed.- me arbitro vritur: iicet me compa-
rare iatersc quantum profuerit mihi quiique, aut quantum nocueritttum pronuntiare,vtru pius
debeatur mihi,an debeam. In iliis nihil ednodrtr potedatis:eundum ed,qua ducimur. In benef-
cio tota potedas mea ed: ego itaq; indico dia, non ieparo, nec diduco, ied iniurias ac benef cia ad
eundemiudicemmitto. Atioquin iubes meeodem tempore amare& oddie, queri & gratias ^3
agere: quod natura non recipit. Potius comparatione fudanirerie benef cii &iniurire,videbo an
etiam vitro mihi debeatur.Quomodo s quis icriptis nodris, alios sipe: ne imprimat verius, prio-
res iitteras non toilit, icd abiconditdi c benefcium stperueniens iniuriam apparere non patitur.
CAP. vn. VvLTVS tu us,cui regendum me tradidi,co!iigit rugas,&attrahit frontem, quas
longius excam.Videris mihi dicere:
nhnf N/c Ah ^ . -
Non poilum magis. Itaque s huic satisfabiumexidimas, iiio transeamus, an ei debeatur ahquid
qui nobis inuitus profuit. Hoc apertius potui dicere, nis propostio deberet ese confusor,vt
didinbfiodatim dibiecuta odenderetvtrumque quxri, aneideberemus, quinobis, dumnon
vult,profuit: &an ei,quidumneicir. Nams quis coabfusaiiquidbonifecit,quin nosuonob- do
liget,manifediused, quamvtvliainhocverba impendenda snt. Etharcquardio faciiccxpedi-
tur, & s qua smiiis huic moueripoted, s totiens dio cogitationem nodrarn conuerterimus.
Benefcium
dando.Consuic ergo rebus tuis,&certam tibi earum atque inexpugnabiiem podeslonem para,
honediores ilias non iolurn, sed tutiores fudums. idud quodsdpicis, quo te diniremac po-
tentem putas, quamdiu posides, sib nomine sbrdidoiacct. Domus cd,seruus cd, nummi hmt.
cum donadi,benes cium ed.
CAP. im. FATERis, inquit, nos aliquando beneficium non debere ei, a quo accepimus:
ergo ereptu cd. Muitasmt,propter qua: benefcium debere desnimusmon quia abiarn, icd cuia
corruptum ed.Aiiquis reum medefendit:icd vxorem meam per vim dupro vioiamt. Non abdu-
lit benefcium, scd opponendo ii!i parem iniuriam, ioiuit me debito: &s piusiarsr, quam ante
profuerat, non tantum gratia extinguitur, icdviciicendi quercndiqueiibertas f c, vbi m compa-
ratione benefeij praeponderauitinmria.ita nouaufertur benef cium,icd vincitur. Quid? no tam io
duri quidam, &tam iceierati patres iunt,vt iiiosaueriari &eiurare ius fasrpie iit? Nunguid er^o
dii abdiderunt, qua: dederant? Mimmc,icd impietas iequentium temporum commendationem
omnis prioris odicij didtdir.Non benefcium toliitur,ied benef cij gratia.- & edicitur, non.ncha-
beam,scdne debeam. Pecuniam aiiquis mihi credidit: ied domum meam incendit, neniatum ed
creditum damno, nec rcddididli, nec tamen debeo. Eodem modo & hic; quia ahquid benigne
aduersus me fecit,aiiquidiiberaiiter,d:d podeamuitaiuperbe, contumeiioie, crudciiter, eo loco
me poiuit, vt perinde iiber aduerius cum s m, quas nonaccepisem. Vim benef ciis diis attulit.
Colonum iuum non tenet, quamuis tabeliis manentibus, quisegetem eius proctdcau!t,qmiuc-
cidit atbuda: non quia recepit,quod pepigerat,ied quia ne reciperet,effecit. Sm debuori dio cre-
ditor sepe damnatur,vbi pius cx aiia cauia abduiit, quam ex credito petit. Non tantum mter cre-
ditorem & debitorem iudexsrdet qui dicat,Pecuniam credididi. Quid ergo?pecusabegtdi;seruu
eius occididi,agcltum quem non emeras poisdes:a:diniationeD(da,debitor ddcedc,qui crediror
veneras. S.rpe etiam benef cium manet, nec debetur, siecutaed dantem parnitentia; s miierum
(e dixit, quod dedi der; s cum daret suipirauit,vu!tum obduxit, perdere ie credidit, non donare: s
suacauia, aut certe nonmea,dedit:s non desitinsiitare,gioriari, &vbiqu.e lacsare, Nacerbum
munus smm facere. Manet iraque benef cium, quamuis non debeatur.- s cuti quatdam pecunia:,
de quibus ius creditori non dicitur,debentur,ied non exiguntur.
C A p. v. I N r E R benef cia quoque &iniurias ratio confertur. Dedidi benef ciumuniuriam
podeaiecidi. Et benes cio gratia dcbetur,&iniuria: vitio. Nec ego iiii gratia debcomeciiic mihi
poenam. Alter ab a! tero abiciuitur. Cum dicimus, Benefcium iiii reddidi: non hoc dicimus, iiiud
nos quod acceperamus reddidiilescd aiiud pro iiio. Reddere enim ef, rem pro re dare. Quid ni?
cum omnis soiutio non idem reddat, icd tantundem. Nam & pecunia dicimur reddidise, quam-
tiisnumcrauimus pro argenteis aureos, quamuis non inter uenerint nummi, ied delegatione &
verbis perfetdasoiutio s c. Videris mihi dicere: Perdis operam. Quorsum enim pertineticire me,
an maneat quod non debeturrluriiconsiitorum ida:acuts ineptia: smt qui hereditatem negant
vsucapi poiD, ied ea qua: in hereditate iunt: tanquam quicquam aiiud iit hereditas quam ea qute
in hereditate smr.iiiud mihi potius didingue,quod potedad rem pertinere,cum idem homo be-
47 nef cium mihi dedit, &poliea fecit iniuriam, vtrum& benefcium iiii reddere debeam, & me ab
iiio nif dominus vindicare, ac veluti duobus nominibus separatim reipondere: an alterum aiteri
contribuere,&nihiinegotij habere, vt benefcium iniuriatoiiatur, benef cio iniuria. Isudenim 4^
videoinforo feri.quidm vefraicfoiaiuris s tvosiciads,Separanrnra6tioues,&de eo quodagi-
mus, deeodem nobiicum agitur. Confunditur formuia. s qui apud mc pecuniam depoiucnt,
idem mihi podea furtum fecerit,&ego cum iiio furti agam,&iite niecum.deposti.
CAP. vi. Qj/yE proposiidi,miEiberalis,exemp!a, certis iegibus continentur, quas neceiie
ediequi:lex iegi non miicetur. Vtraq;iuavia it:depos tum habet siam adfionem propriam, tam
mehercuie quam furtum.Benef cium nuiii iegi dibiecbum ed.- me arbitro vritur: iicet me compa-
rare iatersc quantum profuerit mihi quiique, aut quantum nocueritttum pronuntiare,vtru pius
debeatur mihi,an debeam. In iliis nihil ednodrtr potedatis:eundum ed,qua ducimur. In benef-
cio tota potedas mea ed: ego itaq; indico dia, non ieparo, nec diduco, ied iniurias ac benef cia ad
eundemiudicemmitto. Atioquin iubes meeodem tempore amare& oddie, queri & gratias ^3
agere: quod natura non recipit. Potius comparatione fudanirerie benef cii &iniurire,videbo an
etiam vitro mihi debeatur.Quomodo s quis icriptis nodris, alios sipe: ne imprimat verius, prio-
res iitteras non toilit, icd abiconditdi c benefcium stperueniens iniuriam apparere non patitur.
CAP. vn. VvLTVS tu us,cui regendum me tradidi,co!iigit rugas,&attrahit frontem, quas
longius excam.Videris mihi dicere:
nhnf N/c Ah ^ . -
Non poilum magis. Itaque s huic satisfabiumexidimas, iiio transeamus, an ei debeatur ahquid
qui nobis inuitus profuit. Hoc apertius potui dicere, nis propostio deberet ese confusor,vt
didinbfiodatim dibiecuta odenderetvtrumque quxri, aneideberemus, quinobis, dumnon
vult,profuit: &an ei,quidumneicir. Nams quis coabfusaiiquidbonifecit,quin nosuonob- do
liget,manifediused, quamvtvliainhocverba impendenda snt. Etharcquardio faciiccxpedi-
tur, & s qua smiiis huic moueripoted, s totiens dio cogitationem nodrarn conuerterimus.
Benefcium