DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.35559#0316
360
go3 L. A N N yE I S E N E C yE
riajpecula totis paria corporibus auro argentoque caslata sunt,denique gemmis adornata: & p!u-
lis vnum ex his femina: conditit, quarn antiquarum dos fuit ilia, quas publice dabatur imperato*
rum pauperum hliabus. An tuexidimas,exauro nitidum habuihe Scipionis hlias ipeculum, cum
iiiis dos fuihet ass grane.A) paupertas felix,quas canto titulo locum fecit.Non fecihet iliis Senatus
dotem,h habuilsent. At quiiquis ille fuit,cui soceri loco senarus fuit, intellexit se accepihc dotem,
quam fas non essct reddere.lam libertinorum virgunculis in vnum speculum non suhicit illa dos,
quam dedit lenatus pro Scipione.Procellit enim immodedius, paulatim opibus iphs in uitata lu-
xuriat incrementum ingens vitia acceperunt. Adeoque omnia indilcretalunt peruerhdimis ar-
tibus,vt quicquid mundus muliebris vocabatur,iarcinas viriles hnt: min-us dico, etiam militares.
Iam ipeculum ornatus tantum causaadhibicum,nulli non vitio neceslarium fabfum cd.
LIBER SECVNDVS.
C AP. I.
^ MNisdevniuersbqutedioinc^!edia,subHmia, & terrena diuiditur. Primaparsnatu-
ramsiderumscrutatur,&magnitudinem, & formam ignium quibus mundus mcludi-
, tur:lohdum ne htcaslum ,ac lirm^concret^que materia, an cxsubtili tenuiq; nexum: ^
agatur,an agat:& infra se lidera habeat,an in contextu sui hxa: quemadmodum sol anni
vices seruet:an retro debtar: cetera deinceps his similia.Secunda pars tradfat inter caelum rerram-
que versantia. H^c sunt nubila,imbres,niues , & humanas motura tonitrua mentes : quacunque
aer facit,patitarue. Elasc tublimia dicimus,quia editiora imis sunt. Tertia illa pars de agris, terris,
arbndis,satis,quasrit,&(vt lurilconlultorum verbo vtarjde omnibus quelolo continentur. Quo-
modo,mauis,de terrarum motu quasdionem eo posuidi loco, quo de tonitruis fulguribusque di-
dturus es.^Quia cum motus terrie hat spiritu,spiritus autem sit aer agitatus, & li lubeat terras,non
ibi lpediandus eshcogitetur in ea sede m qua illum natura dispoluit. Dicam quod magis videbitur
mirum: inter casledia & dc terra dicendum erit.Quare ? inquis, quia cum propria terras excutimus
luo loco,vtrum lata sit & intequalis, & enormiter proie&a, an totam formam pilas spedet, & in 30
orbem partes hias agat,alliget aquas,an aquis alligetur iplaiammal ht,an iners corpus,& sine sen-
iu,plenum quidem ipiritusjed alieni, & cetera huiusmodi quoties m manus venerint, terram se-
qucntur,& in imiscoHocabuntur.Atvbiquasretur,quisteirashtsitus, qua parte mundi subsede-
rit,quomodo aduersus lidera cadumquepolitasir,hasc quashio cedit supenoribus , & ( vt ita di-
cam Jmeliorem condicionem sequitur.
CAP. 11. QyoNiAMdixidepattibus,in quas omnis rerum naturas mhteria diuiditur, quse-
dam in commune srmt dicenda:& hoc primum praesumendum, inter ea corpora , a quibus vmtas
eh, aera esse.Quih ht hoc,& quare praecipiendum fuerit, scies, si paulo altius repetiero, & dixero
aliquid ede continuum,aliquid commillum. Continuatio ed partium inter se non intermissa co-
iundio. Vnirased hne commilsura continuatio, & duorum inter le coniundorum corporum
tadus.Nunquid dubiumeld, quin ex his corporibus quas videmus tradamusque,quas aut lenti-
unturaut sentiunt.qua-dam sintcompohta?sila condant aut nexu, aut aceruatione: vt pura funis,
frumentum nauis.Rudus noncompouta:vtarbor , lapis. Ergo concedas oportet,ex his quoque
quxsensum quidem esfugiunt,ceterum ratione prenduntur, ehem quibuldam vmtatem corpo-
rum.Vide,quomodo auribus tuis parcam.Expedire me poteram,si phdosophorum lingua vnvo-
iuisfem.vt dicerem vnitacorpora:hoccum tibi remittam, tuinuicem mihi refer gratiam. Quare
itsud? si,quando dixero vnum,memineris me non ad numerum referre , led ad naturam corporis,
nulla ope externa,sed vnitate sua cohaerentis. Ex hac nota corporum aer esf.
CAP. ut. OMNiA quxinnotitiamnodramcaderepolsunr,mundus ccmpleditur. Exhis
quaedam lunt partes, Quaedam materiae loco relida. Deisderat omnis natura materiam , sicut ars ^
omnis quas manu condat.Qiiid ht hoc,apertius faciam.Pars ed nodri,manus, olla, nerui, oculi:
materia,succus retenti cibi,iturus in partes.Rursus quah pars nodri ed ianguis: qui tamen & ma-
teria cd.Praeparat enim & alia:& nihilominus in numero cd eorum , quibus totum corpus edi-
citur. .. ,
CAP. mi. Sic mundi pars edaer,& quidem neceharia. hic ed enim qui caelum terramque
coiincdit,quiimaacsummahcseparat,vt tamen iungat. Separat, quia medius interueniniungit,
quiavtriqueper hoc inter leconsensused. Supra se dat,quicquid accipit a terris. Rurdisvim side-
rum in terrena transfundit.Quem hc partem mundi voco.vt animalia & arbuda. Nam genus ani-
maliumarbudorumque,parsedvniueth: quia in condimmationem totius ahumptumi&quia
non ed hne hoc vniuersum. Vnum autem animal,& vna arbor quah pars ed.- quia quamuis perie- ^<3,
rit,tamen id cx quo perit,totum ed. Aer autem, vt dicebam,& caelo & terris cohaerer. Vrriquein-
Hatus ed.Habet aute vnitate,quicquid alicuius rei natiua pars ed. Nihil enim naicitur hne vnitate.
CA? v.Tcr^
go3 L. A N N yE I S E N E C yE
riajpecula totis paria corporibus auro argentoque caslata sunt,denique gemmis adornata: & p!u-
lis vnum ex his femina: conditit, quarn antiquarum dos fuit ilia, quas publice dabatur imperato*
rum pauperum hliabus. An tuexidimas,exauro nitidum habuihe Scipionis hlias ipeculum, cum
iiiis dos fuihet ass grane.A) paupertas felix,quas canto titulo locum fecit.Non fecihet iliis Senatus
dotem,h habuilsent. At quiiquis ille fuit,cui soceri loco senarus fuit, intellexit se accepihc dotem,
quam fas non essct reddere.lam libertinorum virgunculis in vnum speculum non suhicit illa dos,
quam dedit lenatus pro Scipione.Procellit enim immodedius, paulatim opibus iphs in uitata lu-
xuriat incrementum ingens vitia acceperunt. Adeoque omnia indilcretalunt peruerhdimis ar-
tibus,vt quicquid mundus muliebris vocabatur,iarcinas viriles hnt: min-us dico, etiam militares.
Iam ipeculum ornatus tantum causaadhibicum,nulli non vitio neceslarium fabfum cd.
LIBER SECVNDVS.
C AP. I.
^ MNisdevniuersbqutedioinc^!edia,subHmia, & terrena diuiditur. Primaparsnatu-
ramsiderumscrutatur,&magnitudinem, & formam ignium quibus mundus mcludi-
, tur:lohdum ne htcaslum ,ac lirm^concret^que materia, an cxsubtili tenuiq; nexum: ^
agatur,an agat:& infra se lidera habeat,an in contextu sui hxa: quemadmodum sol anni
vices seruet:an retro debtar: cetera deinceps his similia.Secunda pars tradfat inter caelum rerram-
que versantia. H^c sunt nubila,imbres,niues , & humanas motura tonitrua mentes : quacunque
aer facit,patitarue. Elasc tublimia dicimus,quia editiora imis sunt. Tertia illa pars de agris, terris,
arbndis,satis,quasrit,&(vt lurilconlultorum verbo vtarjde omnibus quelolo continentur. Quo-
modo,mauis,de terrarum motu quasdionem eo posuidi loco, quo de tonitruis fulguribusque di-
dturus es.^Quia cum motus terrie hat spiritu,spiritus autem sit aer agitatus, & li lubeat terras,non
ibi lpediandus eshcogitetur in ea sede m qua illum natura dispoluit. Dicam quod magis videbitur
mirum: inter casledia & dc terra dicendum erit.Quare ? inquis, quia cum propria terras excutimus
luo loco,vtrum lata sit & intequalis, & enormiter proie&a, an totam formam pilas spedet, & in 30
orbem partes hias agat,alliget aquas,an aquis alligetur iplaiammal ht,an iners corpus,& sine sen-
iu,plenum quidem ipiritusjed alieni, & cetera huiusmodi quoties m manus venerint, terram se-
qucntur,& in imiscoHocabuntur.Atvbiquasretur,quisteirashtsitus, qua parte mundi subsede-
rit,quomodo aduersus lidera cadumquepolitasir,hasc quashio cedit supenoribus , & ( vt ita di-
cam Jmeliorem condicionem sequitur.
CAP. 11. QyoNiAMdixidepattibus,in quas omnis rerum naturas mhteria diuiditur, quse-
dam in commune srmt dicenda:& hoc primum praesumendum, inter ea corpora , a quibus vmtas
eh, aera esse.Quih ht hoc,& quare praecipiendum fuerit, scies, si paulo altius repetiero, & dixero
aliquid ede continuum,aliquid commillum. Continuatio ed partium inter se non intermissa co-
iundio. Vnirased hne commilsura continuatio, & duorum inter le coniundorum corporum
tadus.Nunquid dubiumeld, quin ex his corporibus quas videmus tradamusque,quas aut lenti-
unturaut sentiunt.qua-dam sintcompohta?sila condant aut nexu, aut aceruatione: vt pura funis,
frumentum nauis.Rudus noncompouta:vtarbor , lapis. Ergo concedas oportet,ex his quoque
quxsensum quidem esfugiunt,ceterum ratione prenduntur, ehem quibuldam vmtatem corpo-
rum.Vide,quomodo auribus tuis parcam.Expedire me poteram,si phdosophorum lingua vnvo-
iuisfem.vt dicerem vnitacorpora:hoccum tibi remittam, tuinuicem mihi refer gratiam. Quare
itsud? si,quando dixero vnum,memineris me non ad numerum referre , led ad naturam corporis,
nulla ope externa,sed vnitate sua cohaerentis. Ex hac nota corporum aer esf.
CAP. ut. OMNiA quxinnotitiamnodramcaderepolsunr,mundus ccmpleditur. Exhis
quaedam lunt partes, Quaedam materiae loco relida. Deisderat omnis natura materiam , sicut ars ^
omnis quas manu condat.Qiiid ht hoc,apertius faciam.Pars ed nodri,manus, olla, nerui, oculi:
materia,succus retenti cibi,iturus in partes.Rursus quah pars nodri ed ianguis: qui tamen & ma-
teria cd.Praeparat enim & alia:& nihilominus in numero cd eorum , quibus totum corpus edi-
citur. .. ,
CAP. mi. Sic mundi pars edaer,& quidem neceharia. hic ed enim qui caelum terramque
coiincdit,quiimaacsummahcseparat,vt tamen iungat. Separat, quia medius interueniniungit,
quiavtriqueper hoc inter leconsensused. Supra se dat,quicquid accipit a terris. Rurdisvim side-
rum in terrena transfundit.Quem hc partem mundi voco.vt animalia & arbuda. Nam genus ani-
maliumarbudorumque,parsedvniueth: quia in condimmationem totius ahumptumi&quia
non ed hne hoc vniuersum. Vnum autem animal,& vna arbor quah pars ed.- quia quamuis perie- ^<3,
rit,tamen id cx quo perit,totum ed. Aer autem, vt dicebam,& caelo & terris cohaerer. Vrriquein-
Hatus ed.Habet aute vnitate,quicquid alicuius rei natiua pars ed. Nihil enim naicitur hne vnitate.
CA? v.Tcr^