DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.35559#0317
NATVRALIVM Q^V^STIONVM LIB. II.
CAP. v. TERRA & pars eb mundi, & maceria. Pars quare dt,non puto ce interrogaturum,
autxque interroges,quare cxlum pars dt:quiaicihcet non magis iine hoc,quam dnedla vniuer-
sum csie potcb;quodcum his vmuerium eb,ex quibus, id eb tam ex illo, quam ex ida , alimenta
omnibus animalibus,ommbusiatis,omnibus bellis diuiduntur. Hincquicquideit vmum ungu-
lis,hinc lpii mundo cam multa poicentiiubminibratur: bine profertur quo inbmeantur tot iide-
ra,tam exercitata,tam auida,perdiemnobemque,vtin opereqta & in pabu. Et omnium quidem
rerum natura, quantu in nutrimentum sui satis iit,apprehendit. Mundus autem , quantu m xter-
numdedderabatunuadr.Pudilum tibi exemplum magnx rei ponam. Oua tantum complebuntur
humoris,quantum ad ebebum animalis exituri Htis cit.
io C AP. v i. AER continuus terras ed,b iic appodtus,vt batim ibi futurus sit, vnde illa diseebit.
Pars eb totius mundi: iedidem tamen,quicquid terra inasimentum miiit,recipic: vt icihcet ma-
teria,non pars inteihgi debeat. Ex hoc omms inconsfantia tumu!tusq;esEHnnc quidam cx di-
IHntibus corpuiculis, vtpuiuerem bruunt.plurimumquea vero recedunt.Nunquam enim con-
texti iiiii pet vmtacem corporis qibis eb, cum partes conientire ad inceniionem debeant,& con-
ferre vires. Aer autem , ii m atomos dmiditur,!pardised. Tenen vero dedeba non poisunt. In-
tensionem aeris obendent tibnnbaia, nec ad ibum cedentia. Obendent pondera, per magnum
spaoum ablata, gelfante vento. Obendent voces, qux remdsx elatxque iunt, prout acr se con-
cuauit. Quid enim eb vox,nid intendo aeris, vt audiatur, linguas formata perculdD Quidcmsus
& motus omnis ? nonne mcentiipiritus opera sinit? Hic facit vim neruis,& velocitatem currea-
3.0 nbus.Hic cum vehementer concitatus lpic ie torht,arbuba hiuasque conuehit, & xdidcia tota
corripiens in altum, frangit. Hic mare per ie languidum biacens incitar. Ad mmora veniamus.
Quis emm sine intentione ipiritus cantuseb? cornua & tubas,& ca qux aliqua prebura maiorem
iomtum reddunt,quam qui ore reddi poteb, nonne acris intentione parces iuas explicant ? Con-
sideremus quam ingentem vimper occultum agant paruula admodum semina. & quorum exi-
litas in commi llura lapidum vix locum muemat, in tantum conuaibcunt, vt ingentia iaxa dibra-
hant,& m momenta didoluant ? icopulos rupeiq;, radices mmutibimx ac teuuUiimx. Hoc quid
ebahud,quam intendo ipintus, dne quanii validum, & contra quam nil validius ed f Elie autem
vmtate in acre,velexhocmtelhgi poteb,quod corporanobrainterie cohasrent Quid enim aliud
ed quod tenet ea,quam ipiritus.''Quid edbiud quo animus noder agitetur/Quis eb illi motus,
?o nid intendo? Quas intendo,ntii ex vmtate/ Quas vnitas,niii hxc eiict m aere ? quid autem aliud
producit frugem b tegetem imbeciliam.ac virentes erigit arbores, ac dibendit in ramos, aut in ai-36*
tum engic,quam ipintus intentio b vmtas ?
CAP. v ii. Qv iD AM aera diiccrpunt, bin particulas diducunt, ita vt ilh inane permiseeant.
Argumentum autem exibimant non pleni corporis,sed multum vacui habentis , quod ambus in
illotam faciiismotus,quodmaximisminimisquc petillum tranlcurbis eb. Sedfalluntur. Nam
aquarum quoque drmlis facilitas ciimecde vmtate diarum dubium elEquas dc corpora accipiunr,
vt iemper m contrarium acceptis refluant.Hanc nobn circumdandam, Grasci autem ap-
pellatu, quxmaere quoque iicut inaqua dt. Circumdat enim omne corpus a quo impellitur.
Nihil autem opus erit mani adrmdo.Sed hoc ahas.
CAP. vm. HvNcautemeneqnandaminrerumnatura vehementiam,magniimpetus,eb
colligendum. Nini! enim niinntetihone vehementius eb, b tamen mehercuies per aliud nihil
intendi poterit, nid per iemetipsum fueritiutentum. Dicimus enim,eodem modo no polle quic-
quam ab alio moueri,miiahqmd suerit mobile ex semetipio. Qyid autem eif quod magis creda-
tur ex iemetipio habere :ntendonem,quam ipiritus ? Elunc intendi quis negabit, cum videritia-
Etari terram cum montibus,teba,murosque plures,& magnas cnm populis vrbes, cum totis ma-
ria iitoribus ? Osfendit mtendonem ipintus, velocitas eius bdidubio. Oculus batim per multa
millia aciem suam intendit,vox vna totas vrbes dmui percutit.lumen non paulatim prorepit, sed
iemei vniuetds infunditur rebus.
CAP. ix. AQVAautemduespirituquemadmodumpodetintendi/Nunquid dubitas,quin
yo spatdo dia qua: cx fundamentis medix arenas crescens in iummam altitudinem amphitheatri per-
uenit,cumiutendone aqux dat?Atqui nec tolleno magis,nec vlltim aliud tormentum aquam po-
tent mittere aut agere,quam ipintus. Huic ie commodanhoc inserto b cogente attollitur, bco-
tra naturam luam multa conatur,b ascendit,nata dcbuere.Qnid nauigiaiarcinadepreba, parum
obenduntmon aquam dbi reiiberc quo minus merganturdedipiritum ? Aqua enim cederet: nec
poliet ponderalubinere, nidipia bibineretur. Discus exioco iuperiorempisemam mitius,non.
deicendit,ied rciiht.quemadmodum,nid ipiritu referente ? Vox autem qua rationeper parietum
munimenta transmittitur,nid quod solido quoque acr iaed,qui sonum extriniecus mitium b ac-
cipit ce remittit ? scilicecspiritu non aperta tantum intendens,, ied etiam abditab incluta. Qiiod
ilii racere expeditum eb, quia nusquam dit.ubis,sedpcr ipia, quibus ieparari videtur, coit secum.
Interponas licet muros b mediam altitudinem montium, per omnia ida prohibetur nobis eiEe
pe rui us, non dbi.id enim intercluditur tantum,per quod dium nos sequi podum us. Ipse quidem
trauih per lpdmi quod icinditur,b media non circumfundit tantuua,led vtnnquecmgit.
CAP. v. TERRA & pars eb mundi, & maceria. Pars quare dt,non puto ce interrogaturum,
autxque interroges,quare cxlum pars dt:quiaicihcet non magis iine hoc,quam dnedla vniuer-
sum csie potcb;quodcum his vmuerium eb,ex quibus, id eb tam ex illo, quam ex ida , alimenta
omnibus animalibus,ommbusiatis,omnibus bellis diuiduntur. Hincquicquideit vmum ungu-
lis,hinc lpii mundo cam multa poicentiiubminibratur: bine profertur quo inbmeantur tot iide-
ra,tam exercitata,tam auida,perdiemnobemque,vtin opereqta & in pabu. Et omnium quidem
rerum natura, quantu in nutrimentum sui satis iit,apprehendit. Mundus autem , quantu m xter-
numdedderabatunuadr.Pudilum tibi exemplum magnx rei ponam. Oua tantum complebuntur
humoris,quantum ad ebebum animalis exituri Htis cit.
io C AP. v i. AER continuus terras ed,b iic appodtus,vt batim ibi futurus sit, vnde illa diseebit.
Pars eb totius mundi: iedidem tamen,quicquid terra inasimentum miiit,recipic: vt icihcet ma-
teria,non pars inteihgi debeat. Ex hoc omms inconsfantia tumu!tusq;esEHnnc quidam cx di-
IHntibus corpuiculis, vtpuiuerem bruunt.plurimumquea vero recedunt.Nunquam enim con-
texti iiiii pet vmtacem corporis qibis eb, cum partes conientire ad inceniionem debeant,& con-
ferre vires. Aer autem , ii m atomos dmiditur,!pardised. Tenen vero dedeba non poisunt. In-
tensionem aeris obendent tibnnbaia, nec ad ibum cedentia. Obendent pondera, per magnum
spaoum ablata, gelfante vento. Obendent voces, qux remdsx elatxque iunt, prout acr se con-
cuauit. Quid enim eb vox,nid intendo aeris, vt audiatur, linguas formata perculdD Quidcmsus
& motus omnis ? nonne mcentiipiritus opera sinit? Hic facit vim neruis,& velocitatem currea-
3.0 nbus.Hic cum vehementer concitatus lpic ie torht,arbuba hiuasque conuehit, & xdidcia tota
corripiens in altum, frangit. Hic mare per ie languidum biacens incitar. Ad mmora veniamus.
Quis emm sine intentione ipiritus cantuseb? cornua & tubas,& ca qux aliqua prebura maiorem
iomtum reddunt,quam qui ore reddi poteb, nonne acris intentione parces iuas explicant ? Con-
sideremus quam ingentem vimper occultum agant paruula admodum semina. & quorum exi-
litas in commi llura lapidum vix locum muemat, in tantum conuaibcunt, vt ingentia iaxa dibra-
hant,& m momenta didoluant ? icopulos rupeiq;, radices mmutibimx ac teuuUiimx. Hoc quid
ebahud,quam intendo ipintus, dne quanii validum, & contra quam nil validius ed f Elie autem
vmtate in acre,velexhocmtelhgi poteb,quod corporanobrainterie cohasrent Quid enim aliud
ed quod tenet ea,quam ipiritus.''Quid edbiud quo animus noder agitetur/Quis eb illi motus,
?o nid intendo? Quas intendo,ntii ex vmtate/ Quas vnitas,niii hxc eiict m aere ? quid autem aliud
producit frugem b tegetem imbeciliam.ac virentes erigit arbores, ac dibendit in ramos, aut in ai-36*
tum engic,quam ipintus intentio b vmtas ?
CAP. v ii. Qv iD AM aera diiccrpunt, bin particulas diducunt, ita vt ilh inane permiseeant.
Argumentum autem exibimant non pleni corporis,sed multum vacui habentis , quod ambus in
illotam faciiismotus,quodmaximisminimisquc petillum tranlcurbis eb. Sedfalluntur. Nam
aquarum quoque drmlis facilitas ciimecde vmtate diarum dubium elEquas dc corpora accipiunr,
vt iemper m contrarium acceptis refluant.Hanc nobn circumdandam, Grasci autem ap-
pellatu, quxmaere quoque iicut inaqua dt. Circumdat enim omne corpus a quo impellitur.
Nihil autem opus erit mani adrmdo.Sed hoc ahas.
CAP. vm. HvNcautemeneqnandaminrerumnatura vehementiam,magniimpetus,eb
colligendum. Nini! enim niinntetihone vehementius eb, b tamen mehercuies per aliud nihil
intendi poterit, nid per iemetipsum fueritiutentum. Dicimus enim,eodem modo no polle quic-
quam ab alio moueri,miiahqmd suerit mobile ex semetipio. Qyid autem eif quod magis creda-
tur ex iemetipio habere :ntendonem,quam ipiritus ? Elunc intendi quis negabit, cum videritia-
Etari terram cum montibus,teba,murosque plures,& magnas cnm populis vrbes, cum totis ma-
ria iitoribus ? Osfendit mtendonem ipintus, velocitas eius bdidubio. Oculus batim per multa
millia aciem suam intendit,vox vna totas vrbes dmui percutit.lumen non paulatim prorepit, sed
iemei vniuetds infunditur rebus.
CAP. ix. AQVAautemduespirituquemadmodumpodetintendi/Nunquid dubitas,quin
yo spatdo dia qua: cx fundamentis medix arenas crescens in iummam altitudinem amphitheatri per-
uenit,cumiutendone aqux dat?Atqui nec tolleno magis,nec vlltim aliud tormentum aquam po-
tent mittere aut agere,quam ipintus. Huic ie commodanhoc inserto b cogente attollitur, bco-
tra naturam luam multa conatur,b ascendit,nata dcbuere.Qnid nauigiaiarcinadepreba, parum
obenduntmon aquam dbi reiiberc quo minus merganturdedipiritum ? Aqua enim cederet: nec
poliet ponderalubinere, nidipia bibineretur. Discus exioco iuperiorempisemam mitius,non.
deicendit,ied rciiht.quemadmodum,nid ipiritu referente ? Vox autem qua rationeper parietum
munimenta transmittitur,nid quod solido quoque acr iaed,qui sonum extriniecus mitium b ac-
cipit ce remittit ? scilicecspiritu non aperta tantum intendens,, ied etiam abditab incluta. Qiiod
ilii racere expeditum eb, quia nusquam dit.ubis,sedpcr ipia, quibus ieparari videtur, coit secum.
Interponas licet muros b mediam altitudinem montium, per omnia ida prohibetur nobis eiEe
pe rui us, non dbi.id enim intercluditur tantum,per quod dium nos sequi podum us. Ipse quidem
trauih per lpdmi quod icinditur,b media non circumfundit tantuua,led vtnnquecmgit.