DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.35559#0214
s. A NN^E! SENE C^S
Nihil enim melius !nuentnra ed scipsa, quo mutetur.Ideo dat bsmel conditniis.Itam s^pe
ricordia retro egit. Habet enim non Iblidum robur, sed tantum tumorem: violentiiquc princi-
piis vtitur: non aliter quam qui a terra venti dirgut,&dumimbus paludibulqueexcepti,bns per-
tinacia vehemercs sunt.Incipit magno impetu, deinde debuit ante tempus fatigata: & oua: nihil
aliud quam crudelitatem ac nouagencrapeeuarumversauerat,cumammaduerrendumed,iam
fradti iemlque ed. Aifedus cito cadit: aqualis ed ratio. Ceterum etiam vbipcrseucraucrit ira,
nonnunquam,b plures sirnt qui perire meruerunt, pod duorum tnumueianguinem, occidere
debnit. Primi cius idus acres tunr.hcutierpenrium venena a cubihrep^ptmm nocent: innoxij
dentes btnt, cum illos frequens morius exhauiit. Ergo non paria patiuntur, qui patR commiie-
tant: & bepe qui minus commiiic, plus patitunquia rccentioriirte ohicdus ed &m taurum in-
squalis ed, modo vitra quam oportct,excurrir, modo citerius debito rebdir.Sibi enim induiget,
ex libidine iudicar, & audire no vult, & patrocinio no relinquit locu,& catener qu te i nuadt,de-
ripi libi iudicium iuum, etiam b prauum ed,non bmt. Ratio vrrique parti locum dat, & tempus.
Deinde aduocationem etiam bbi petit, vt excutiendas spatium veritati habeat: ira fediUat. Ratio
id iudicari vult,quod tequu edura id asquum videri vult,quod iudicauir.Ratio nihil praeter ipbim,
de quo agitur,Ipedat: ira vanis & extra cauiam obuerdntibus commouetur.Vultusiliam lecuri-
or, vox clarior, sermo hberior, cultus delicatior,aduocatio ambitiobor, fauor popularis cxaspe-
rar. S^pe infeda patrono reum damnat: etiam bingeritur oculis veritas, amat&ruetur erro-
rem: coargui non vult: &in malecoeptis,honedior illi pertinacia videtur, quam poenitentia.
Cn. Piso fuit memoria nodra, vira multis vitiis itueger, Iedprauus,& cui placebar pro condan- ia
tia rigor, is cum iratus duci iusddet eum, qui ex commeatu buc commilitone redierat, quab in-
terfecillet quem non exhibebat, roganti tempus aliquod ad conquirendum,non dedir. damna-
tus extra vallu dudus cd, & iam ceruiccm porrigebat ^um dibito apparuit ille qui occisus vide-
batur.Tuncccnturio supplicio prxpobtus, conderegladium ipcculatorem iubet:damnatum ad
Pisbnem reducit, redditurus Pisoni innocentiam, nam militem fortuna reddiderat, ingenti
24.3 concurdi deducuntur,complexi ader alterum cum magno gaudiocadroru commilitones.Con^-
icendit tribunal furens Pilo, ac iubet duci vtrunque, &eum mihtem qui non occiderar,&eum
quinon perierat. Qmdhocindignius? Quiavnusinuocensapparucrar, duo peribant.Pisbadie-
cit & tertium. Namipsum ccntunonem,quidamnatum reduxerat, duciiudit.Condirutisunrin
eodem illo loco perituri tres, obvnius innocentiam. O quamsolers ediracundia ad bngendas ^
cauds furoris/ Tc , inquit, duci iubco , quia damnatus es: te, quia cauia damnationis commili-
toni fuidi : tc,quiaiudus occidere,imperatori non paruidi.Excogitauit quemadmodum tria cri-
mina faceret, quia nullum inuenerat. Habet,inquam, iracundia hoc mali, non vult regi. Iraicirur
verirati ipb,b contra voluntatem suam apparuerit: clamore, & tumultu,& totius corporis iada-
tione.quos dedinauit,inlequitur, adiedis conuiciis malcdidfisque. Hoc non facit ratio: sed b ita
opused,b)ensquietaque,rotasdomosfunditustollit,& familias Reipubiicas pedilentes cum
coniugibus ac liberis perdit, teda ipsa diruit, & solo exaequat, & inimica hbertati nomina exdir-
pat. H ec non frendens, nec caput quaslans, nec quicquam indecorum iudici faciens, cuius tum
maxime placidus ede debet & in datu vudus,cu magna pronuntiat. Quid opus ed,inquitHiero-
nymus.cu velis cardcre aliquem,prius tualabia mordere?Qmd b ille vidblet debherem de tribu- 40
nali proconsulem,& fades lidori auferentem,&biavedimentadindentem,qu:atar dius scinde-
bantur aliena.-'Quid opus edmensam euertere? Qjaid pocula asfligere? Quid ie in columnas im-
pingere? Quid capillos euellere/femurpedusque percutere? Quantam iram putas, qua: quia no
tam cito in ahutn quam vult,erumpit,in se reuertiturs Tenetur itaq; a proximis, & rogatur, vti-
pse bbi placetur:quorum nihil facit quisquts vacuusira,meritam cuiq; poenam iniungit.Dimittit
i^epe eum, cuius peccatum deprehendit, b poenitentia fadi spem bonam pollicetur, b inteliigic
non exalto venire nequitiam, sed summo, quod aiunt,animoinhxrere.Dabitimpuniratem,nec
accipientibus nocituram,nec dantibus. Nonnunquam magna sccleraleuius quam minora com-
pedet:b illa lapsu, non crudelitate commilla sunt: his ined latens & operta & intiererara callidi-
tas. idem delidum in duobus iion eodem modo asficiet, b alter per iiegligentiam admibr, alter yo
curauit vt nocens edet. Hoc semper in omni animaduerboneseruabir, vt sciat alteram adhiberi,
vt emendet malos: alteram, vt tollat. In vt roq; non praiterita,sed lutura in tuebitur. Nam, vt Pla-
to ait,Nemo prudens punit,quia peccatum ed.sed ne pcccetur.Reuocari enim pr^terita no pob-
jsunt:futura prohibentur.& quos volet nequitia: malecedentis exempla heri, palam recidet,non
tantum vt pereant ipb, sed vt alios pereundo deterreant. Haec cuique expendenda,asdimandaq;
lunt. Vides quam debeat omni perturbatione liber accedere ad rem sumrna diligentia tradanda,
potedatem vitas necisque. Male irato ferrum committitur. Ne illud quidem iudicandum ed,ali-
quid iram ad magnitudinem animi conferre.Non ed enim dia maguitudo;tumor ed:nec corpo-
ribus copiavitiob humoris intenbs,morbusincrementum ed,bsdpedilens abundantia.Omnes
quos varcors ira animus lupra cogitationes cxtollir humanas, altu quidc & biblime sjbrarese cre 6$
dunt:ceterum nihilsblidiiubedjedin ruinam pronasunt,quaebncfundamenris creuere. Non
habe t ira cui inbdat, non ex brmomansuroqueoritur,sedventosa& inanis ed.-tantumqueabed
* a magni-
Nihil enim melius !nuentnra ed scipsa, quo mutetur.Ideo dat bsmel conditniis.Itam s^pe
ricordia retro egit. Habet enim non Iblidum robur, sed tantum tumorem: violentiiquc princi-
piis vtitur: non aliter quam qui a terra venti dirgut,&dumimbus paludibulqueexcepti,bns per-
tinacia vehemercs sunt.Incipit magno impetu, deinde debuit ante tempus fatigata: & oua: nihil
aliud quam crudelitatem ac nouagencrapeeuarumversauerat,cumammaduerrendumed,iam
fradti iemlque ed. Aifedus cito cadit: aqualis ed ratio. Ceterum etiam vbipcrseucraucrit ira,
nonnunquam,b plures sirnt qui perire meruerunt, pod duorum tnumueianguinem, occidere
debnit. Primi cius idus acres tunr.hcutierpenrium venena a cubihrep^ptmm nocent: innoxij
dentes btnt, cum illos frequens morius exhauiit. Ergo non paria patiuntur, qui patR commiie-
tant: & bepe qui minus commiiic, plus patitunquia rccentioriirte ohicdus ed &m taurum in-
squalis ed, modo vitra quam oportct,excurrir, modo citerius debito rebdir.Sibi enim induiget,
ex libidine iudicar, & audire no vult, & patrocinio no relinquit locu,& catener qu te i nuadt,de-
ripi libi iudicium iuum, etiam b prauum ed,non bmt. Ratio vrrique parti locum dat, & tempus.
Deinde aduocationem etiam bbi petit, vt excutiendas spatium veritati habeat: ira fediUat. Ratio
id iudicari vult,quod tequu edura id asquum videri vult,quod iudicauir.Ratio nihil praeter ipbim,
de quo agitur,Ipedat: ira vanis & extra cauiam obuerdntibus commouetur.Vultusiliam lecuri-
or, vox clarior, sermo hberior, cultus delicatior,aduocatio ambitiobor, fauor popularis cxaspe-
rar. S^pe infeda patrono reum damnat: etiam bingeritur oculis veritas, amat&ruetur erro-
rem: coargui non vult: &in malecoeptis,honedior illi pertinacia videtur, quam poenitentia.
Cn. Piso fuit memoria nodra, vira multis vitiis itueger, Iedprauus,& cui placebar pro condan- ia
tia rigor, is cum iratus duci iusddet eum, qui ex commeatu buc commilitone redierat, quab in-
terfecillet quem non exhibebat, roganti tempus aliquod ad conquirendum,non dedir. damna-
tus extra vallu dudus cd, & iam ceruiccm porrigebat ^um dibito apparuit ille qui occisus vide-
batur.Tuncccnturio supplicio prxpobtus, conderegladium ipcculatorem iubet:damnatum ad
Pisbnem reducit, redditurus Pisoni innocentiam, nam militem fortuna reddiderat, ingenti
24.3 concurdi deducuntur,complexi ader alterum cum magno gaudiocadroru commilitones.Con^-
icendit tribunal furens Pilo, ac iubet duci vtrunque, &eum mihtem qui non occiderar,&eum
quinon perierat. Qmdhocindignius? Quiavnusinuocensapparucrar, duo peribant.Pisbadie-
cit & tertium. Namipsum ccntunonem,quidamnatum reduxerat, duciiudit.Condirutisunrin
eodem illo loco perituri tres, obvnius innocentiam. O quamsolers ediracundia ad bngendas ^
cauds furoris/ Tc , inquit, duci iubco , quia damnatus es: te, quia cauia damnationis commili-
toni fuidi : tc,quiaiudus occidere,imperatori non paruidi.Excogitauit quemadmodum tria cri-
mina faceret, quia nullum inuenerat. Habet,inquam, iracundia hoc mali, non vult regi. Iraicirur
verirati ipb,b contra voluntatem suam apparuerit: clamore, & tumultu,& totius corporis iada-
tione.quos dedinauit,inlequitur, adiedis conuiciis malcdidfisque. Hoc non facit ratio: sed b ita
opused,b)ensquietaque,rotasdomosfunditustollit,& familias Reipubiicas pedilentes cum
coniugibus ac liberis perdit, teda ipsa diruit, & solo exaequat, & inimica hbertati nomina exdir-
pat. H ec non frendens, nec caput quaslans, nec quicquam indecorum iudici faciens, cuius tum
maxime placidus ede debet & in datu vudus,cu magna pronuntiat. Quid opus ed,inquitHiero-
nymus.cu velis cardcre aliquem,prius tualabia mordere?Qmd b ille vidblet debherem de tribu- 40
nali proconsulem,& fades lidori auferentem,&biavedimentadindentem,qu:atar dius scinde-
bantur aliena.-'Quid opus edmensam euertere? Qjaid pocula asfligere? Quid ie in columnas im-
pingere? Quid capillos euellere/femurpedusque percutere? Quantam iram putas, qua: quia no
tam cito in ahutn quam vult,erumpit,in se reuertiturs Tenetur itaq; a proximis, & rogatur, vti-
pse bbi placetur:quorum nihil facit quisquts vacuusira,meritam cuiq; poenam iniungit.Dimittit
i^epe eum, cuius peccatum deprehendit, b poenitentia fadi spem bonam pollicetur, b inteliigic
non exalto venire nequitiam, sed summo, quod aiunt,animoinhxrere.Dabitimpuniratem,nec
accipientibus nocituram,nec dantibus. Nonnunquam magna sccleraleuius quam minora com-
pedet:b illa lapsu, non crudelitate commilla sunt: his ined latens & operta & intiererara callidi-
tas. idem delidum in duobus iion eodem modo asficiet, b alter per iiegligentiam admibr, alter yo
curauit vt nocens edet. Hoc semper in omni animaduerboneseruabir, vt sciat alteram adhiberi,
vt emendet malos: alteram, vt tollat. In vt roq; non praiterita,sed lutura in tuebitur. Nam, vt Pla-
to ait,Nemo prudens punit,quia peccatum ed.sed ne pcccetur.Reuocari enim pr^terita no pob-
jsunt:futura prohibentur.& quos volet nequitia: malecedentis exempla heri, palam recidet,non
tantum vt pereant ipb, sed vt alios pereundo deterreant. Haec cuique expendenda,asdimandaq;
lunt. Vides quam debeat omni perturbatione liber accedere ad rem sumrna diligentia tradanda,
potedatem vitas necisque. Male irato ferrum committitur. Ne illud quidem iudicandum ed,ali-
quid iram ad magnitudinem animi conferre.Non ed enim dia maguitudo;tumor ed:nec corpo-
ribus copiavitiob humoris intenbs,morbusincrementum ed,bsdpedilens abundantia.Omnes
quos varcors ira animus lupra cogitationes cxtollir humanas, altu quidc & biblime sjbrarese cre 6$
dunt:ceterum nihilsblidiiubedjedin ruinam pronasunt,quaebncfundamenris creuere. Non
habe t ira cui inbdat, non ex brmomansuroqueoritur,sedventosa& inanis ed.-tantumqueabed
* a magni-