DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.35559#0246
*?S L. A N N I S E N E C ^
C A P. v. ERGO quemadmodum religiodeoscoHc/diperAitio violat:ita clementiam man-
dictudmcmque omnes boni praedabunt, milericordiam aYitem vitabunt. EA enim vitiuE* pusilli
animi, ad spcciem alienorum maiorum succidentis. Itaque pedimo cuique lamiliarisdmat A. A-
nus & muliercula: lunt, qux lacrimis nocentislimorum mbuentur; quaE,si liceret, carcereednn-
gcrenc. Misericordia non caulam, led fortunam Ipcdat; clementia rationi accedit. Scio nfalc au-
dire apudimperitossedam Stoicorum, tanquam nimis duram, & minime principibus regibud
que bonum daturam coniilium. Obiicirur enim illi, quod lapientem negat misereri, negat lgno-
sccre. Hxc d per Ic ponantur, inuiladmt. Videntur enim nullam Ipem relinquere humanE erro-
ribus,ied omnia delida ad pcenam deducere.Quod d e A, quid hac leda durius,quar deducere hu-
manitatem iubct.pdrtumquc aduersus fortunam certidimum, mutuo auxilio eludit? Sed nulla to
leda benignior leniorquc eA,nullaamantibr hominum, & communibus bonis attentior: st pro-
pohtdm dt vlui ede aut auxilio,nec libi tantum, ied vniuerds dnguliique coniulcre. Misericordia
eAaEgritudoanimi ob alienarum mileriarum lpeciem : aut triAitiaex alienis malis concepta,qute
accidere immerentibus credit. Aegritudo autem in lapientem virum no cadit. S'erena enim cius
mens eA,necquicquaminciderepoteAquod illam obducar. Nihilarqtie hominem, quam ma-
gnus animus decet. Non pote A autem magnus ede idem,d metus& matror contunditdl mentem
obducit & contrahit. Hoc lapienti ne in iuis quidem accidet calamitatibus, led omnem fortunae
iram reuerberabit,&ante ie franget. Eandem lemperlaciem seruabit, placidam & mconcudam:
quod facere non pollet, dtriAinam reciperet. Aduce, quod lapiens prouidus eA, & in expedito
condliumhabct.Nunquam autem liquidum dncerumque ex turbido venit. TriAitiaeniminha- ro
bilis eAad dispiciendas res, vtilia excogitanda,periculola vitanda,xquaxAimanda. Ergo no mile-
retur,quia e A line mileria. Ceterum omnid, qua: qui milerentur, dolentes lacerent, hic libens
alacri animo laciet.
CAP. vi. SvccvRRET alienis lacrimis, non accedet: dabit manum naufrago, exuli holju-
rium,egenti Aipem, non hanc contumcliolam, qua pars maior horum, qui le mdericordes videri
volunt,abucit & laAidit quos adiuuat, contingiq; ab his timet: led vt homo homini ex communi
dabit. Donabit lacrimis maternis dlium, & cathcnas solui lubebit, & ludo eximet,& cadauer ctia
noxium lepeliet. At laciet lAa tranquilla mente, vultu luo. Ergo non miscrebirur lapietis , led luc-
curret, led proderit, in commune auxilium natus, ac publicum bonum, ex quo dabit cuique par-
temretiarnad calamitolbsproportion?,improbandos,&emendandos,bonitatemluapermittet. ^
Adlidis vero,& Ibrtius laborantibus multo libentius dibtiehiet. Quotiens poterit,fortunq inter-
cedet. Vbi enim opibus potius vtetur,aut viribus, quam ad reAituenda qua? cadis impu!it? Vultum
quidem non deiiciet, ncc animum, ad arruseantis ciuis aut pannod aridam faciem & obnixam ba-
culo lenedutcm: ceterurh omnibus dignis proderit, & deorum more calamirosos propitius rc-
spiciet. Misericordia vicina cA mileria:: habet enim aliquid, trahitq; ex ca. imbecilles oculos elie
ictas, qui ad alienam lippitudinem &ipdluAunduhtur: tam mehercnle, quam morbum cAe, non
hilaritatem, lemperarridere ridentibus, & ad omnium oscitationemiplum quoq;o., diducere.
Misericordia vitium c A animorum,nimis mileria: fauendurmquam h quis a sapiente exigir.propc
eA,vt lamentationem exigat,& in alienis funeribus gemitus. At quare non ignoseat,dicam. Cop-
Aituamus nunc quoque quid dt venia, vt sciamus dari illam a lapiente non debere. Venia cApoe- 4.0
na: merita: rem Alio. Hanc lapiens quarcnondebeatdare, reddunt rationem diutius, quibus hoc
propohtum eA.
CAP. vii. EGO vtbrcuiter tanquam in alieno iudicio dicam, ei ignolcitur qui puniri de-
buit. Sapiens autem nihil facit quod non debet, nihil praEtermittit quod debet. Itaque poenam
quam exigere debet, non donat: led illud quod ex venia consequi vis, honeAiore tibi via tribuit.
Parcit enim lapiens,consulit & corrigit.Idcm facit,quod d ignoseeret, nec ignoseit: quoniam qui
ignoseit,latetur aliquid sc,quod heri debuit,omisiAe. Aliquem verbis tantum admonebit, pcena
non afEciet, a:tatem eius emendabilem intuens. Aliquem muidia criminis manile sle laborantem,
iubebit incolumem esse: quia deceptus e A, quia per vihu laplns.HoAes dimittet iahios,aliquando
etiam saudatos, d honcAis causispro hde, pro foedere, pro hbertatein bellum accindi lunt. Ha:c
omnia non venia:, led clementia: opera lunt. Clementia liberum arbitrium habet: non mb for-
mula, scd cx^quo & bono iudicat. Et abloluereilli licet, & quanti vult, sAimarc litem. Nihil ex
his i^cit,tanquam iuAo minus fecerit, sed tanquam id quod conAiruic, iuAishmum dt. Ignolcere
autem eA, qua: iudicas punienda, non punire. Venia, debita: peente rcmildo e A Clementia hoc
primum pra:Aat,vt quosdimittitmihil aliud illos pari debuislepronuntiet.Plenior eA ergo quam
venia & honeAior.Dc verbosvt mea fert opinioJ controuerda eA,de re quidem couenit. Sapiens
multa remittet.multos parum lani,led lanabilis ing6nij seruabit. Agricolas bonos imitabitur, qui
non tantum redas proceralque arbores colunt,led illis quoque quas aliqua deprauauit causa, ad-
miniculaquibusregantur,app!icant. Aliascircunciduntmeproceriratcm rami premant. Qiialda
inhrmas vitio loci,nutriunt.Quibudlam aliena vmbra laborantibus cadum aperiunt. Secundum 60
haec videbit perfedus lapiens, quod ingenium qua ratione tradandum dt, quo modo in redum
praua dedantur. MvLTA DESVNT.
, L. AN^
C A P. v. ERGO quemadmodum religiodeoscoHc/diperAitio violat:ita clementiam man-
dictudmcmque omnes boni praedabunt, milericordiam aYitem vitabunt. EA enim vitiuE* pusilli
animi, ad spcciem alienorum maiorum succidentis. Itaque pedimo cuique lamiliarisdmat A. A-
nus & muliercula: lunt, qux lacrimis nocentislimorum mbuentur; quaE,si liceret, carcereednn-
gcrenc. Misericordia non caulam, led fortunam Ipcdat; clementia rationi accedit. Scio nfalc au-
dire apudimperitossedam Stoicorum, tanquam nimis duram, & minime principibus regibud
que bonum daturam coniilium. Obiicirur enim illi, quod lapientem negat misereri, negat lgno-
sccre. Hxc d per Ic ponantur, inuiladmt. Videntur enim nullam Ipem relinquere humanE erro-
ribus,ied omnia delida ad pcenam deducere.Quod d e A, quid hac leda durius,quar deducere hu-
manitatem iubct.pdrtumquc aduersus fortunam certidimum, mutuo auxilio eludit? Sed nulla to
leda benignior leniorquc eA,nullaamantibr hominum, & communibus bonis attentior: st pro-
pohtdm dt vlui ede aut auxilio,nec libi tantum, ied vniuerds dnguliique coniulcre. Misericordia
eAaEgritudoanimi ob alienarum mileriarum lpeciem : aut triAitiaex alienis malis concepta,qute
accidere immerentibus credit. Aegritudo autem in lapientem virum no cadit. S'erena enim cius
mens eA,necquicquaminciderepoteAquod illam obducar. Nihilarqtie hominem, quam ma-
gnus animus decet. Non pote A autem magnus ede idem,d metus& matror contunditdl mentem
obducit & contrahit. Hoc lapienti ne in iuis quidem accidet calamitatibus, led omnem fortunae
iram reuerberabit,&ante ie franget. Eandem lemperlaciem seruabit, placidam & mconcudam:
quod facere non pollet, dtriAinam reciperet. Aduce, quod lapiens prouidus eA, & in expedito
condliumhabct.Nunquam autem liquidum dncerumque ex turbido venit. TriAitiaeniminha- ro
bilis eAad dispiciendas res, vtilia excogitanda,periculola vitanda,xquaxAimanda. Ergo no mile-
retur,quia e A line mileria. Ceterum omnid, qua: qui milerentur, dolentes lacerent, hic libens
alacri animo laciet.
CAP. vi. SvccvRRET alienis lacrimis, non accedet: dabit manum naufrago, exuli holju-
rium,egenti Aipem, non hanc contumcliolam, qua pars maior horum, qui le mdericordes videri
volunt,abucit & laAidit quos adiuuat, contingiq; ab his timet: led vt homo homini ex communi
dabit. Donabit lacrimis maternis dlium, & cathcnas solui lubebit, & ludo eximet,& cadauer ctia
noxium lepeliet. At laciet lAa tranquilla mente, vultu luo. Ergo non miscrebirur lapietis , led luc-
curret, led proderit, in commune auxilium natus, ac publicum bonum, ex quo dabit cuique par-
temretiarnad calamitolbsproportion?,improbandos,&emendandos,bonitatemluapermittet. ^
Adlidis vero,& Ibrtius laborantibus multo libentius dibtiehiet. Quotiens poterit,fortunq inter-
cedet. Vbi enim opibus potius vtetur,aut viribus, quam ad reAituenda qua? cadis impu!it? Vultum
quidem non deiiciet, ncc animum, ad arruseantis ciuis aut pannod aridam faciem & obnixam ba-
culo lenedutcm: ceterurh omnibus dignis proderit, & deorum more calamirosos propitius rc-
spiciet. Misericordia vicina cA mileria:: habet enim aliquid, trahitq; ex ca. imbecilles oculos elie
ictas, qui ad alienam lippitudinem &ipdluAunduhtur: tam mehercnle, quam morbum cAe, non
hilaritatem, lemperarridere ridentibus, & ad omnium oscitationemiplum quoq;o., diducere.
Misericordia vitium c A animorum,nimis mileria: fauendurmquam h quis a sapiente exigir.propc
eA,vt lamentationem exigat,& in alienis funeribus gemitus. At quare non ignoseat,dicam. Cop-
Aituamus nunc quoque quid dt venia, vt sciamus dari illam a lapiente non debere. Venia cApoe- 4.0
na: merita: rem Alio. Hanc lapiens quarcnondebeatdare, reddunt rationem diutius, quibus hoc
propohtum eA.
CAP. vii. EGO vtbrcuiter tanquam in alieno iudicio dicam, ei ignolcitur qui puniri de-
buit. Sapiens autem nihil facit quod non debet, nihil praEtermittit quod debet. Itaque poenam
quam exigere debet, non donat: led illud quod ex venia consequi vis, honeAiore tibi via tribuit.
Parcit enim lapiens,consulit & corrigit.Idcm facit,quod d ignoseeret, nec ignoseit: quoniam qui
ignoseit,latetur aliquid sc,quod heri debuit,omisiAe. Aliquem verbis tantum admonebit, pcena
non afEciet, a:tatem eius emendabilem intuens. Aliquem muidia criminis manile sle laborantem,
iubebit incolumem esse: quia deceptus e A, quia per vihu laplns.HoAes dimittet iahios,aliquando
etiam saudatos, d honcAis causispro hde, pro foedere, pro hbertatein bellum accindi lunt. Ha:c
omnia non venia:, led clementia: opera lunt. Clementia liberum arbitrium habet: non mb for-
mula, scd cx^quo & bono iudicat. Et abloluereilli licet, & quanti vult, sAimarc litem. Nihil ex
his i^cit,tanquam iuAo minus fecerit, sed tanquam id quod conAiruic, iuAishmum dt. Ignolcere
autem eA, qua: iudicas punienda, non punire. Venia, debita: peente rcmildo e A Clementia hoc
primum pra:Aat,vt quosdimittitmihil aliud illos pari debuislepronuntiet.Plenior eA ergo quam
venia & honeAior.Dc verbosvt mea fert opinioJ controuerda eA,de re quidem couenit. Sapiens
multa remittet.multos parum lani,led lanabilis ing6nij seruabit. Agricolas bonos imitabitur, qui
non tantum redas proceralque arbores colunt,led illis quoque quas aliqua deprauauit causa, ad-
miniculaquibusregantur,app!icant. Aliascircunciduntmeproceriratcm rami premant. Qiialda
inhrmas vitio loci,nutriunt.Quibudlam aliena vmbra laborantibus cadum aperiunt. Secundum 60
haec videbit perfedus lapiens, quod ingenium qua ratione tradandum dt, quo modo in redum
praua dedantur. MvLTA DESVNT.
, L. AN^