DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.35559#0257
1) E VI T A BE AT A L 13 E R VNV 3.
du v obtulerat eius oculis, cupiditatem laceret etiam ceterorum, nec enim omnia, nec tantavid-
mus,quantasunt, sed acies nodra aperit dbiinuedigando viam,& fundamenta veri iacit,vt mqui-
iitio tranieat ex apertis in obscura,&aliquid ipso mundo inueniat anriqmus: vnde isladderaexie-
iint: quis fueritvniuerd datus,autequamdngulainpartesdiscederent: qua: ratio meria &con-
fuia diduxerit: quis loca rebus aidgnauerit: diapte naturagrauia deiedermts euolaucrint leuia, an
pr^rer mdim pondusque corporum altior aliqua vis legem dngulis dixerit: an illud verum iit,
quo maxime probatur, hominem diuini ipiritus eise partem, ac vcluti icmtillas qualdam iacro-
rum in terras dedhiidc, atque alieno loco hxiiile. Cogitatio nodra carli munimenta perrumpit,
nec contenta ed id quod odenditur ien e. illud,inquit,icrutor,quod vhra mundum iacet, VTrum-
K3 ne profunda vaditas iit, an & hoc ipium terminissuis eludatur: quahsdt habitus cxchiiis, infor-
mia &confusaiint, an in omnem partem tantundem ioci obtinentia, an & illa in aliquem cul-
tum deseriptadnt: huiccoh$reant mundo, an longe ab hoc secederint, & in vacuo volutentun
indiuiduaiint, perquxdruitur omneid quod natum futurumq; ed, an continua eorum mate-
ria iit ;& per totutn mutabilis: vtrumcontraria interie elementa dnt, an non pugnent, ied per
diueriaconipirent. Ad htecqutetenda natus, xdima, quam non multum acceperit temporis,et-
iam ii illud rotum iibi vindicer: cui licet nihil facilitate eripi, nihil negligcnda patiatur excidere,
licer horas iuas auarislime ieruet,& vd^ue in vltimte artatis humanas terminos procedat,ncc quic-
quam illi ex eo quod natura condituit, fortuna concutiat, tamen homo ad immortalium cogni-
tionem nimis mortalis cd. Ergo secundum naturam viuo, d totum me illi dedo, ii illius admira-
io torculrorque sum. At natura vtrumque facere me voluit, & agere, & conrcmplationi vacare.
Vtrunque facio: quoniam neconremplatio quidem dneacfioneed.Sed refert,inquis, an ad hanc
voluptatis cauiaacceiieris, nihil aliud exilia petens, quam adiduam contemplationem,dne exitu.
Ed enim dulcis, & habet illecebras iuas. Aduersus hoc tibi reipondeoarque refert, quo animo
ciailem agas vitam: an vesemper inquietus sis , nec vnquam dimas vllum tempus, quo ab huma-
nis ad diurna reipicias. Quomodo res appetere sine vllo virrurum amore & iint cultu ingenij, ac
nudas edere operas, minime probabile ed: (miscerienim inter ie ida, & conferri debent:) dc im-
perfecfumac languidum bonumed,inotium smeacsuproiecia virtus,nunquamidquod didicit
odendens.Quis negat illum debere profe&usdiosin opere tentare.?nec tantum quid faciendum
iit cogitate, ied etiam aliquando manum exerere, & ea qute meditata sunr, ad verum perduceret
Quid ii peripium iapienrem non ed mora,dnona<stordeed, ied agenda dedmt: ecquid illi se-
cum ede pcrmirtes.?Quo animo ad otium iapiens secedit? Vt iciat secum quoque eaad:urum,per
qu^poderisprosit. Nos certe sumus, qui dicimus, & Zenonem & Chtyiippum maiora egide,
quam ii duxissent exercitus, gdiident honores, leges ruhdenr, quas non vni duitati, sed toti hu-
manogeneritulerunt. Qmdergoed,quaretalcotiumnoii conueniatbonoviro, pet quodsu-
turasEculaordinet, necapudpaucoscontionetur,scdapudomnes omnium gentium homines
quique sum quique erum.? Ad iummam quarro, an ex praeceptis suis vixerint Cleanthes & Chry-
sippus&Zenon? Nondubierespondebis,iicihosvixide,quemadmodum dixerant esle viucn-
dum. Atqui nemo illotum remp. admimdrauit. Non fuit illis, inquis, aut ea fortuna, aut digni-
tas, qnas admitti ad publicarum rerum tracfationem solet. sed iidem nihilominus non segnem
egere viram.Inuenerunr quemadmodum plus quies illorum hominibus prodedet, quam alio-
rum diseurdis & sudor. Ergo nihilominus hi multum egide vih dmt, quamuis nihil publice age-
rent.Prasterea tria genera dmt vi t$, inter qute, quod dt optimum, qua:ri soler. Vnum voluptati
vacat, alterum contemplationi, tertium aefioni. Primum, depodta contentione, depodroque
odio, quod implacabile diuersasequemibusindiximus, videamus an h^c omnia ad idem dib alio
tituloperueniant. Necille qui voluptatemprobat,dne contemplatione ed: necille qui con-
templationi inseruit, dne voluptate ed: nec ille cuius vita adioni dedinata ed, dne contempla-
tione ed.Plurimum,inquis,diseriminis ed, vtrum aliqua res propodtum, an propodti alterius ac-
cesdodt. Sanegrandcdiicrimen. Tamenaherumdneaiterononed. Necilledneadionecon-
templarur, nec hic dne contemplatione agit. Necille tertius, de quo male exidimare consucui-
yo mus,voluptateminertcm probat, sed eam quam ratione edicit drmamdbi. Ita &ha?cipsa vo-
luptaria (eda in adu ed. Quid ni in adu dt, quum ipse dicat Epicurus, aliquando se rcceishrum a
voluptate, dolorem etiam appetiturum, d aut voluptati imminebit pamitentia, aut dolor minor
pro grauioredimetur? Quo pertinet hoc dicere? Vt appareat,contemplationem placere omni-
bus. Ali) petuntiilam: nobis h^c datio ed, non portus. Adiice nunc huc, quod e lege Chrydppi
viuere otiosolicet. Non dico vt otium patiatur, sed vt eligat. Negant nodri sapientem ad quam-
libet remp. accedurum. Quid autem intered, quomodo sapiens ad orinm veniat: vtrum quia
resp.illideed, anquiaipsereipublicx? Siomnibusdefururaresp.ed,semperautemdeerit fadi-
diose qua:rentibus,interrogoadquam remp.sapiens accedurus dt. Ad Athcniendum, in qua So-
crates damnatur, Aridoteles ne damnaretur,fugit?in qua opprimitinuidiavirtures? Negabis mi-
hi accelsurum ad hanc remp sapientem.Ad Carthaginiendum ergo remp. sapiens accedet,in qua
adldua seditio ,& optimo cuique infeda libertas ed ,summaxqui ac boni vilitas ,aduerdishodesi
inhumana crudelitas, etiam aduersus suos hodilitas ? Et hanc fugiet. Si percensere dngulaw ^
du v obtulerat eius oculis, cupiditatem laceret etiam ceterorum, nec enim omnia, nec tantavid-
mus,quantasunt, sed acies nodra aperit dbiinuedigando viam,& fundamenta veri iacit,vt mqui-
iitio tranieat ex apertis in obscura,&aliquid ipso mundo inueniat anriqmus: vnde isladderaexie-
iint: quis fueritvniuerd datus,autequamdngulainpartesdiscederent: qua: ratio meria &con-
fuia diduxerit: quis loca rebus aidgnauerit: diapte naturagrauia deiedermts euolaucrint leuia, an
pr^rer mdim pondusque corporum altior aliqua vis legem dngulis dixerit: an illud verum iit,
quo maxime probatur, hominem diuini ipiritus eise partem, ac vcluti icmtillas qualdam iacro-
rum in terras dedhiidc, atque alieno loco hxiiile. Cogitatio nodra carli munimenta perrumpit,
nec contenta ed id quod odenditur ien e. illud,inquit,icrutor,quod vhra mundum iacet, VTrum-
K3 ne profunda vaditas iit, an & hoc ipium terminissuis eludatur: quahsdt habitus cxchiiis, infor-
mia &confusaiint, an in omnem partem tantundem ioci obtinentia, an & illa in aliquem cul-
tum deseriptadnt: huiccoh$reant mundo, an longe ab hoc secederint, & in vacuo volutentun
indiuiduaiint, perquxdruitur omneid quod natum futurumq; ed, an continua eorum mate-
ria iit ;& per totutn mutabilis: vtrumcontraria interie elementa dnt, an non pugnent, ied per
diueriaconipirent. Ad htecqutetenda natus, xdima, quam non multum acceperit temporis,et-
iam ii illud rotum iibi vindicer: cui licet nihil facilitate eripi, nihil negligcnda patiatur excidere,
licer horas iuas auarislime ieruet,& vd^ue in vltimte artatis humanas terminos procedat,ncc quic-
quam illi ex eo quod natura condituit, fortuna concutiat, tamen homo ad immortalium cogni-
tionem nimis mortalis cd. Ergo secundum naturam viuo, d totum me illi dedo, ii illius admira-
io torculrorque sum. At natura vtrumque facere me voluit, & agere, & conrcmplationi vacare.
Vtrunque facio: quoniam neconremplatio quidem dneacfioneed.Sed refert,inquis, an ad hanc
voluptatis cauiaacceiieris, nihil aliud exilia petens, quam adiduam contemplationem,dne exitu.
Ed enim dulcis, & habet illecebras iuas. Aduersus hoc tibi reipondeoarque refert, quo animo
ciailem agas vitam: an vesemper inquietus sis , nec vnquam dimas vllum tempus, quo ab huma-
nis ad diurna reipicias. Quomodo res appetere sine vllo virrurum amore & iint cultu ingenij, ac
nudas edere operas, minime probabile ed: (miscerienim inter ie ida, & conferri debent:) dc im-
perfecfumac languidum bonumed,inotium smeacsuproiecia virtus,nunquamidquod didicit
odendens.Quis negat illum debere profe&usdiosin opere tentare.?nec tantum quid faciendum
iit cogitate, ied etiam aliquando manum exerere, & ea qute meditata sunr, ad verum perduceret
Quid ii peripium iapienrem non ed mora,dnona<stordeed, ied agenda dedmt: ecquid illi se-
cum ede pcrmirtes.?Quo animo ad otium iapiens secedit? Vt iciat secum quoque eaad:urum,per
qu^poderisprosit. Nos certe sumus, qui dicimus, & Zenonem & Chtyiippum maiora egide,
quam ii duxissent exercitus, gdiident honores, leges ruhdenr, quas non vni duitati, sed toti hu-
manogeneritulerunt. Qmdergoed,quaretalcotiumnoii conueniatbonoviro, pet quodsu-
turasEculaordinet, necapudpaucoscontionetur,scdapudomnes omnium gentium homines
quique sum quique erum.? Ad iummam quarro, an ex praeceptis suis vixerint Cleanthes & Chry-
sippus&Zenon? Nondubierespondebis,iicihosvixide,quemadmodum dixerant esle viucn-
dum. Atqui nemo illotum remp. admimdrauit. Non fuit illis, inquis, aut ea fortuna, aut digni-
tas, qnas admitti ad publicarum rerum tracfationem solet. sed iidem nihilominus non segnem
egere viram.Inuenerunr quemadmodum plus quies illorum hominibus prodedet, quam alio-
rum diseurdis & sudor. Ergo nihilominus hi multum egide vih dmt, quamuis nihil publice age-
rent.Prasterea tria genera dmt vi t$, inter qute, quod dt optimum, qua:ri soler. Vnum voluptati
vacat, alterum contemplationi, tertium aefioni. Primum, depodta contentione, depodroque
odio, quod implacabile diuersasequemibusindiximus, videamus an h^c omnia ad idem dib alio
tituloperueniant. Necille qui voluptatemprobat,dne contemplatione ed: necille qui con-
templationi inseruit, dne voluptate ed: nec ille cuius vita adioni dedinata ed, dne contempla-
tione ed.Plurimum,inquis,diseriminis ed, vtrum aliqua res propodtum, an propodti alterius ac-
cesdodt. Sanegrandcdiicrimen. Tamenaherumdneaiterononed. Necilledneadionecon-
templarur, nec hic dne contemplatione agit. Necille tertius, de quo male exidimare consucui-
yo mus,voluptateminertcm probat, sed eam quam ratione edicit drmamdbi. Ita &ha?cipsa vo-
luptaria (eda in adu ed. Quid ni in adu dt, quum ipse dicat Epicurus, aliquando se rcceishrum a
voluptate, dolorem etiam appetiturum, d aut voluptati imminebit pamitentia, aut dolor minor
pro grauioredimetur? Quo pertinet hoc dicere? Vt appareat,contemplationem placere omni-
bus. Ali) petuntiilam: nobis h^c datio ed, non portus. Adiice nunc huc, quod e lege Chrydppi
viuere otiosolicet. Non dico vt otium patiatur, sed vt eligat. Negant nodri sapientem ad quam-
libet remp. accedurum. Quid autem intered, quomodo sapiens ad orinm veniat: vtrum quia
resp.illideed, anquiaipsereipublicx? Siomnibusdefururaresp.ed,semperautemdeerit fadi-
diose qua:rentibus,interrogoadquam remp.sapiens accedurus dt. Ad Athcniendum, in qua So-
crates damnatur, Aridoteles ne damnaretur,fugit?in qua opprimitinuidiavirtures? Negabis mi-
hi accelsurum ad hanc remp sapientem.Ad Carthaginiendum ergo remp. sapiens accedet,in qua
adldua seditio ,& optimo cuique infeda libertas ed ,summaxqui ac boni vilitas ,aduerdishodesi
inhumana crudelitas, etiam aduersus suos hodilitas ? Et hanc fugiet. Si percensere dngulaw ^