DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.35559#0355
NATVRALIVM QV^STIONVM LIB. VI. 347
maxima in peRilcntia culpa eR. Oucs vero mollioris natura, quo propiora terris ferunt capita,
corruptas eile non miror, cum aRlitum diri aeris circa iplam humum exceperint. NocuiRet ilie
& hominibus R maior exiiRet: led illum copia aeris iinceri extinxit, antequam vt ab homine
poRet trahi,surgerer.
CAP. xxvnt. MvLTA autemterrashaberemortifera,velexhocinte!lige,quodtotvcne-
nanaicuntur,no manu sparla,sed sponre:soio Rilicet habcte,vt boni,itamaiisemina.Quid,quod
piuribus Italix locis per quarda foramina peRilens exhalatur vapor , quem non homini ducere,
non fera: tutum eRsAues quoque R in illu inciderint,antequam ca:lo meliore leniatur,in ipiovo-
!atucadunt,!iuentque corpora,&non aiiter quam per vim chsq fauces tumenr.Hic spiritus qua-
!o diu terris conti netur,tenui foramine Ruens,non plus potentia habet, qua vtdespe&antia& vi-
tro Rbi illata conhciat.Vbi per sa:cula conditis tenebris.ac triihtialocicrcuit in vitiu.ipla ingra-
ueicit mora:hoc peior,quo legnior.Cum aute exitum naefus eh,aEternum illud vmbroii frigoris
malum,&infernano(Aem soluit,ac regionis noRra:acrainfuicat.Vincuntur enim meliora peio-
ribus.Tunc etiam llleipiritus purior tranRt in noxiu.Inde lubit^ continua:que mortes,& mon-
Arosa genera morboru,vt ex nouis ortacauRs.Brcuis aut longa clades eR,prout vitia valuere. NcC
prius peRilentia deRmt,quam spiritu illum grauem exercuit laxitas caeli .ventorumque iadfatio.
CAP. xx t x. NAM quod aliquot inianisattonitisqueRmilesdiscurrere fecit metus, qui
excutit metes,vbi priuatusac modicus eR,quid vbi publice terret ,vbi cadunt vrbes, populi op-
primuntur,terra concutitur:quid miru eR,animos inter dolorem & metum deRitutos abetrahe?
^o Non eRfacile,inter magnanon deRpere.Iraquelenillimafereingcnia in tantu venere formidi-
nis,vthbiexcidercnt. NemoquideRne aliquaiadfura limitatisexpauit; Rmilisque furenti,quis-
quis timct:sed alios cito timor iibi reddit,alios vehementius perturbat,& m dementia transfert.
Inde inter bella errauere lymphatici.nec vsqua plura exempla vaticinantium inuenies,quam vbi
formido mentes religione mixta percudit. Statuam diuilam non miror, cum dixerim montes
A montibus recedille, & ipRim diruptum el?e ab imo solum.
/Asc ( 7"
^
Vides totas regiones a Riis sedibus reuelli,&trans mare iaccre.quodin coRnio fucrat:vides & vr-
30 bium Reri gentiumquediscidium.cum pars natura: concitata eR ex se, vel aliquod mare ingens
spiritusimpcgit.quorumira, vt ex toto,vis cR. Quamuis enim parte laEuiat.mundi tamen viribus
Reuir.Sic & FTlpanias a contextu Africa:,mare eripuit.Sic hac inundatione,quam poetarum ma-
ximi celebrant, ab Italia Sicilia reiedta eR. Aliquando autem plus impetus habent, qua: ex inR-
mo veniut. Acriora enim sunt,in quibus nilus cR per anguRa.Quantas resijterrarumtremorcs,
quamque miraspecfaculaediderint, satis didtum eR.
CAP. xxx. CvR ergoaliquisadhocRupet,quoda:sYniusRatu2e,nelb!idumquidem,led
concauum ac tenue, diruptu eR:cum fortaRe in illud sc spiritus, quaerens fugam,incluserit ? Illud
vero quisnescitsDiduRis ^dtRciaangulis vidimus moueri,iterumque componi.Qu^eda vero pa-
rum aptata politu luo , & a fabris negligentius solutiusque copoRta, terrxmotus s^pius agitata
40 compegit.Quod R totos parietes & totas Rndit domos,& latera magnaru turriu quie iolidasunt,
icindit,& pilas operibus subditas dislipatiquid eR quare quisqua dignum annotari putet, sedfarn
e Re squaliter ab imo ad caput in parces duasRatuam.? Quare tamen per plures dies motus fuit?
Non deRit enim adiductremereCampania,clementiusquidem,scd!ngenridamno,quia preRa
& qualia quatiebat: quibus ad cadendum male Rantibus, non erat impelli,sedagitari.Nondum
v idelicct spiritus omnis excideratjed adhuc emissa parte maiore oberrabat.
CAP. xxxt. INTER argumenta quibusprobatur,spirituiRaReri,noneRquoddubires
& hoc ponere.Cu maximus editus tremor eR,quo in vrbes terrasque seuitum eR, non potcR par
illisubiequialius,sedpoRmaximuleues motuslunt,quia vehementius exitum ventis ludfanti-
bus fecit. Reliquia deinde reRdui spiritus nonide poRunt, nec illis pugna eR: cum iam viamin-
uenerint,(equanrurque ea qua prima vis ac maxima euaRt. Hoc quoque dignu memoria iudico,
ab etuditislimo & grauislimo viro cognitum: forteenim cu hoc euenitjauabatur, vidille se aRir-
mabatinbalneo tellcllas,quibus solu erat Rratum, alteram ab altera separari, iterumqueeom-
mitti:&aquamodo recipi incommiiruras.pauimento recedente;modo,comprelsb,bullire &e-
lidi. Eundem audiui narrantem, vidiise le molles materias, mollius crebriulque tremere, quam
natura duras.
CAP. xxxtt. H^c, Lucilivirorumoptime, quantum ad iplascausas. Illa nunc qua: ad
conhtmationemanimotupettinent:quosmagisrefertnoRrafbrtiores Reri, quadodiiores. Sed
alterum Rne altero non Rt.Non enim aliunde animo venit robnr, quam a bonis artibus,quam A
conteplatione naturae.Qijg enim non hic ipse caRis aduersus omnes Rrmauerit & erexerit.^Quid
eR cur ego hominem aut feram,quid eR cutlagitta aut lanceam tremam? maiora me pericula ex-
pedtant. Fluminibus & terris,& magnis naturq partibus petimur.Ingenti itaq; animo mors pro-
wocanda eR,Rue nos xquo vaRoq; impetu aggreditur, Rue quotidiano & vulgari exitu: nihil re-
maxima in peRilcntia culpa eR. Oucs vero mollioris natura, quo propiora terris ferunt capita,
corruptas eile non miror, cum aRlitum diri aeris circa iplam humum exceperint. NocuiRet ilie
& hominibus R maior exiiRet: led illum copia aeris iinceri extinxit, antequam vt ab homine
poRet trahi,surgerer.
CAP. xxvnt. MvLTA autemterrashaberemortifera,velexhocinte!lige,quodtotvcne-
nanaicuntur,no manu sparla,sed sponre:soio Rilicet habcte,vt boni,itamaiisemina.Quid,quod
piuribus Italix locis per quarda foramina peRilens exhalatur vapor , quem non homini ducere,
non fera: tutum eRsAues quoque R in illu inciderint,antequam ca:lo meliore leniatur,in ipiovo-
!atucadunt,!iuentque corpora,&non aiiter quam per vim chsq fauces tumenr.Hic spiritus qua-
!o diu terris conti netur,tenui foramine Ruens,non plus potentia habet, qua vtdespe&antia& vi-
tro Rbi illata conhciat.Vbi per sa:cula conditis tenebris.ac triihtialocicrcuit in vitiu.ipla ingra-
ueicit mora:hoc peior,quo legnior.Cum aute exitum naefus eh,aEternum illud vmbroii frigoris
malum,&infernano(Aem soluit,ac regionis noRra:acrainfuicat.Vincuntur enim meliora peio-
ribus.Tunc etiam llleipiritus purior tranRt in noxiu.Inde lubit^ continua:que mortes,& mon-
Arosa genera morboru,vt ex nouis ortacauRs.Brcuis aut longa clades eR,prout vitia valuere. NcC
prius peRilentia deRmt,quam spiritu illum grauem exercuit laxitas caeli .ventorumque iadfatio.
CAP. xx t x. NAM quod aliquot inianisattonitisqueRmilesdiscurrere fecit metus, qui
excutit metes,vbi priuatusac modicus eR,quid vbi publice terret ,vbi cadunt vrbes, populi op-
primuntur,terra concutitur:quid miru eR,animos inter dolorem & metum deRitutos abetrahe?
^o Non eRfacile,inter magnanon deRpere.Iraquelenillimafereingcnia in tantu venere formidi-
nis,vthbiexcidercnt. NemoquideRne aliquaiadfura limitatisexpauit; Rmilisque furenti,quis-
quis timct:sed alios cito timor iibi reddit,alios vehementius perturbat,& m dementia transfert.
Inde inter bella errauere lymphatici.nec vsqua plura exempla vaticinantium inuenies,quam vbi
formido mentes religione mixta percudit. Statuam diuilam non miror, cum dixerim montes
A montibus recedille, & ipRim diruptum el?e ab imo solum.
/Asc ( 7"
^
Vides totas regiones a Riis sedibus reuelli,&trans mare iaccre.quodin coRnio fucrat:vides & vr-
30 bium Reri gentiumquediscidium.cum pars natura: concitata eR ex se, vel aliquod mare ingens
spiritusimpcgit.quorumira, vt ex toto,vis cR. Quamuis enim parte laEuiat.mundi tamen viribus
Reuir.Sic & FTlpanias a contextu Africa:,mare eripuit.Sic hac inundatione,quam poetarum ma-
ximi celebrant, ab Italia Sicilia reiedta eR. Aliquando autem plus impetus habent, qua: ex inR-
mo veniut. Acriora enim sunt,in quibus nilus cR per anguRa.Quantas resijterrarumtremorcs,
quamque miraspecfaculaediderint, satis didtum eR.
CAP. xxx. CvR ergoaliquisadhocRupet,quoda:sYniusRatu2e,nelb!idumquidem,led
concauum ac tenue, diruptu eR:cum fortaRe in illud sc spiritus, quaerens fugam,incluserit ? Illud
vero quisnescitsDiduRis ^dtRciaangulis vidimus moueri,iterumque componi.Qu^eda vero pa-
rum aptata politu luo , & a fabris negligentius solutiusque copoRta, terrxmotus s^pius agitata
40 compegit.Quod R totos parietes & totas Rndit domos,& latera magnaru turriu quie iolidasunt,
icindit,& pilas operibus subditas dislipatiquid eR quare quisqua dignum annotari putet, sedfarn
e Re squaliter ab imo ad caput in parces duasRatuam.? Quare tamen per plures dies motus fuit?
Non deRit enim adiductremereCampania,clementiusquidem,scd!ngenridamno,quia preRa
& qualia quatiebat: quibus ad cadendum male Rantibus, non erat impelli,sedagitari.Nondum
v idelicct spiritus omnis excideratjed adhuc emissa parte maiore oberrabat.
CAP. xxxt. INTER argumenta quibusprobatur,spirituiRaReri,noneRquoddubires
& hoc ponere.Cu maximus editus tremor eR,quo in vrbes terrasque seuitum eR, non potcR par
illisubiequialius,sedpoRmaximuleues motuslunt,quia vehementius exitum ventis ludfanti-
bus fecit. Reliquia deinde reRdui spiritus nonide poRunt, nec illis pugna eR: cum iam viamin-
uenerint,(equanrurque ea qua prima vis ac maxima euaRt. Hoc quoque dignu memoria iudico,
ab etuditislimo & grauislimo viro cognitum: forteenim cu hoc euenitjauabatur, vidille se aRir-
mabatinbalneo tellcllas,quibus solu erat Rratum, alteram ab altera separari, iterumqueeom-
mitti:&aquamodo recipi incommiiruras.pauimento recedente;modo,comprelsb,bullire &e-
lidi. Eundem audiui narrantem, vidiise le molles materias, mollius crebriulque tremere, quam
natura duras.
CAP. xxxtt. H^c, Lucilivirorumoptime, quantum ad iplascausas. Illa nunc qua: ad
conhtmationemanimotupettinent:quosmagisrefertnoRrafbrtiores Reri, quadodiiores. Sed
alterum Rne altero non Rt.Non enim aliunde animo venit robnr, quam a bonis artibus,quam A
conteplatione naturae.Qijg enim non hic ipse caRis aduersus omnes Rrmauerit & erexerit.^Quid
eR cur ego hominem aut feram,quid eR cutlagitta aut lanceam tremam? maiora me pericula ex-
pedtant. Fluminibus & terris,& magnis naturq partibus petimur.Ingenti itaq; animo mors pro-
wocanda eR,Rue nos xquo vaRoq; impetu aggreditur, Rue quotidiano & vulgari exitu: nihil re-