DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.31449#0045
HORODENKA
Północno-wschodnia, równinna część Pokucia słynie z nadzwyczaj-
nie żyznej gleby. Tamtejsze pola dają plon niemal bez uprawy. Ła-
godny klimat sprzyja sadownictwu oraz uprawie kukurydzy i tytoniu.
Dniestr stanowiący granicę sąsiedniego Podola tworzy jary i zakola
wyjątkowej urody. Dużych miast nie ma tu wcale. Ważniejsze ośrodki
to Czernelica, Obertyn kojarzący się ze sławną bitwą z r. 1531,
a przede wszystkim stolica powiatu - Horodenka. Dogodne warunki
sprawiły, że pierwsi ludzie pojawili się w tych okolicach już w okre-
sie paleolitu. Ich ślady ujawniły przedwojenne badania archeologicz-
ne. Pod koniec 1. tysiąclecia naszej ery teren ten zasiedlało słowiań-
skie plemię Białych Chorwatów (to nie pomyłka - nazwy plemion sło-
wiańskich często się powtarzały - np. w Saksonii, na zachód od Zgo-
rzelca, do dziś żyją słowiańscy Serbowie Łużyccy). Owi Biali Chorwa-
ci, podobnie jak nasi przodkowie nad Wisłą, budowali warowne gro-
dy z potężnymi ziemnymi wałami. Ślady takich umocnień zachowały
się m.in. we wspomnianej już Czernelicy, Michalczu i Horodnicy.
W XII w., w wyniku rozbicia dzielnicowego Rusi, teren Pokucia wszedł
w skład księstwa Halickiego. Z drugiej połowy tego stulecia pocho-
dzi najstarszy tekst wymieniający nazwę Horodenki.
W połowie w. XIV Pokucie, wraz z pozostałymi ziemiami zacho-
dnioruskimi, zostało włączone do Królestwa Polskiego. Do połowy
w. XVII rolę ośrodka regionu odgrywało Michalcze nad Dniestrem.
Tu właśnie w r. 1439 powstała najstarsza w okolicy parafia rzymsko-
katolicka, ufundowana przez Mużyłę z Buczacza herbu Abdank, sta-
rostę śniatyńskiego i kołomyjskiego. Południowo-wschodnie pograni-
cze było wciąż niespokojne. W XV i XVI w. powtarzały się najazdy
mołdawskie, a zagrożenie tatarskie stało się niemal naturalną plagą,
zbliżoną w swej nieuchronności do wiosennych powodzi. Z oboma
przeciwnikami walczono ze zmiennym szczęściem. Najsławniejsze zwy-
cięstwo nad wojskami hospodara mołdawskiego, Piotra Raresza zwane-
go Petryłą, odniósł hetman Jan Tarnowski pod Obertynem w r. 1531.
W drugiej połowie XVI stulecia za niedaleką granicą pojawił się je-
szcze groźniejszy wróg - Turcy, którzy najechali Pokucie po raz pierw-
szy w r. 1589.
41
Północno-wschodnia, równinna część Pokucia słynie z nadzwyczaj-
nie żyznej gleby. Tamtejsze pola dają plon niemal bez uprawy. Ła-
godny klimat sprzyja sadownictwu oraz uprawie kukurydzy i tytoniu.
Dniestr stanowiący granicę sąsiedniego Podola tworzy jary i zakola
wyjątkowej urody. Dużych miast nie ma tu wcale. Ważniejsze ośrodki
to Czernelica, Obertyn kojarzący się ze sławną bitwą z r. 1531,
a przede wszystkim stolica powiatu - Horodenka. Dogodne warunki
sprawiły, że pierwsi ludzie pojawili się w tych okolicach już w okre-
sie paleolitu. Ich ślady ujawniły przedwojenne badania archeologicz-
ne. Pod koniec 1. tysiąclecia naszej ery teren ten zasiedlało słowiań-
skie plemię Białych Chorwatów (to nie pomyłka - nazwy plemion sło-
wiańskich często się powtarzały - np. w Saksonii, na zachód od Zgo-
rzelca, do dziś żyją słowiańscy Serbowie Łużyccy). Owi Biali Chorwa-
ci, podobnie jak nasi przodkowie nad Wisłą, budowali warowne gro-
dy z potężnymi ziemnymi wałami. Ślady takich umocnień zachowały
się m.in. we wspomnianej już Czernelicy, Michalczu i Horodnicy.
W XII w., w wyniku rozbicia dzielnicowego Rusi, teren Pokucia wszedł
w skład księstwa Halickiego. Z drugiej połowy tego stulecia pocho-
dzi najstarszy tekst wymieniający nazwę Horodenki.
W połowie w. XIV Pokucie, wraz z pozostałymi ziemiami zacho-
dnioruskimi, zostało włączone do Królestwa Polskiego. Do połowy
w. XVII rolę ośrodka regionu odgrywało Michalcze nad Dniestrem.
Tu właśnie w r. 1439 powstała najstarsza w okolicy parafia rzymsko-
katolicka, ufundowana przez Mużyłę z Buczacza herbu Abdank, sta-
rostę śniatyńskiego i kołomyjskiego. Południowo-wschodnie pograni-
cze było wciąż niespokojne. W XV i XVI w. powtarzały się najazdy
mołdawskie, a zagrożenie tatarskie stało się niemal naturalną plagą,
zbliżoną w swej nieuchronności do wiosennych powodzi. Z oboma
przeciwnikami walczono ze zmiennym szczęściem. Najsławniejsze zwy-
cięstwo nad wojskami hospodara mołdawskiego, Piotra Raresza zwane-
go Petryłą, odniósł hetman Jan Tarnowski pod Obertynem w r. 1531.
W drugiej połowie XVI stulecia za niedaleką granicą pojawił się je-
szcze groźniejszy wróg - Turcy, którzy najechali Pokucie po raz pierw-
szy w r. 1589.
41