DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.31449#0078
NAWARIA I HODOWICA
Przejeżdżając południową obwodnicą Lwowa w drodze na Tarno-
pol, Stanisławów lub Użhorod mija się w niewielkiej odległości dwie
skromne podlwowskie miejscowości, w których w w. XVIII powstały
dzieła sztuki liczące się nie tylko w skali ogólnokrajowej, ale i euro-
pejskiej. Od razu należy uprzedzić, że z obwodnicy powinny skręcić
tylko osoby obdarzone silnymi nerwami. To, co zobaczą na miejscu,
jest bowiem jedną z najbardziej wymownych ilustracji dramatu, jaki
dziedzictwo kulturalne kresów dotknął w ciągu ostatniego półwiecza.
Warte wciąż odwiedzenia zabytki Nawarii i Hodowicy, leżących tuż
obok siebie, o kilka kilometrów na południe od lwowskiej szosy obwodo-
wej, to tamtejsze kościoły rzymskokatolickie. Parafia w Nawarii powstała
przed r. 1600. O pierwotnym kościele wiadomo jedynie, że w łatach 1618
-1621 został zniszczony przez Tatarów. Z odbudową po tych zniszcze-
niach wiąże się najprawdopodobniej fundacja Elżbiety, żony Jerze-
go Humnickiego z Zimnej Wody, z r. 1624 lub 1627. W następnych
dziesięcioleciach przeplatają się wiadomości o zniszczeniach, odbudo-
wach i pomnażaniu uposażenia przez tę samą hojną fundatorkę. Jak-
kolwiek kościół w Nawarii był dedykowany Wniebowzięciu Matki Bo-
skiej, to już w w. XVII stał się sanktuarium św. Walentego, przechowu-
jąc jego relikwie oraz obraz cieszący się szczególnym kultem.
Z XVII-wiecznego kościoła zachowała się do dziś część prezbite-
rialna oraz nagrobek fundatorki, Elżbiety Humnickiej. Reszta budowli
uległa w r. 1739 rozbiórce, a na jej miejscu architekt Bernard Mere-
tyn wzniósł nowy korpus nawowy. Była to jedna z pierwszych prac
wybitnego architekta, autora m.in. tak wspaniałych budowli jak kate-
dra Św. Jura we Lwowie, ratusz w Buczaczu i kościół w Horodence.
Rozbudowę kościoła nawaryjskiego finansowali chorąży przemyski
Marcin Wieniawski i jego syn Roch, stolnik przemyski i generał wojsk
koronnych. Kluczową dla nas osobą był jednak ks. Szczepan Mikul-
ski, kanonik lwowski, proboszcz w Nawarii od r. 1748, który sprawił
znaczną część wyposażenia.
Meretyn otwiera jedynie listę znanych artystów pracujących w Na-
warii. Jego uczeń Piotr Polejowski wystawił tu dzwonnicę, a bratu
Piotra, Maciejowi Polejowskiemu, przypisuje się zasadniczą część zna-
74
Przejeżdżając południową obwodnicą Lwowa w drodze na Tarno-
pol, Stanisławów lub Użhorod mija się w niewielkiej odległości dwie
skromne podlwowskie miejscowości, w których w w. XVIII powstały
dzieła sztuki liczące się nie tylko w skali ogólnokrajowej, ale i euro-
pejskiej. Od razu należy uprzedzić, że z obwodnicy powinny skręcić
tylko osoby obdarzone silnymi nerwami. To, co zobaczą na miejscu,
jest bowiem jedną z najbardziej wymownych ilustracji dramatu, jaki
dziedzictwo kulturalne kresów dotknął w ciągu ostatniego półwiecza.
Warte wciąż odwiedzenia zabytki Nawarii i Hodowicy, leżących tuż
obok siebie, o kilka kilometrów na południe od lwowskiej szosy obwodo-
wej, to tamtejsze kościoły rzymskokatolickie. Parafia w Nawarii powstała
przed r. 1600. O pierwotnym kościele wiadomo jedynie, że w łatach 1618
-1621 został zniszczony przez Tatarów. Z odbudową po tych zniszcze-
niach wiąże się najprawdopodobniej fundacja Elżbiety, żony Jerze-
go Humnickiego z Zimnej Wody, z r. 1624 lub 1627. W następnych
dziesięcioleciach przeplatają się wiadomości o zniszczeniach, odbudo-
wach i pomnażaniu uposażenia przez tę samą hojną fundatorkę. Jak-
kolwiek kościół w Nawarii był dedykowany Wniebowzięciu Matki Bo-
skiej, to już w w. XVII stał się sanktuarium św. Walentego, przechowu-
jąc jego relikwie oraz obraz cieszący się szczególnym kultem.
Z XVII-wiecznego kościoła zachowała się do dziś część prezbite-
rialna oraz nagrobek fundatorki, Elżbiety Humnickiej. Reszta budowli
uległa w r. 1739 rozbiórce, a na jej miejscu architekt Bernard Mere-
tyn wzniósł nowy korpus nawowy. Była to jedna z pierwszych prac
wybitnego architekta, autora m.in. tak wspaniałych budowli jak kate-
dra Św. Jura we Lwowie, ratusz w Buczaczu i kościół w Horodence.
Rozbudowę kościoła nawaryjskiego finansowali chorąży przemyski
Marcin Wieniawski i jego syn Roch, stolnik przemyski i generał wojsk
koronnych. Kluczową dla nas osobą był jednak ks. Szczepan Mikul-
ski, kanonik lwowski, proboszcz w Nawarii od r. 1748, który sprawił
znaczną część wyposażenia.
Meretyn otwiera jedynie listę znanych artystów pracujących w Na-
warii. Jego uczeń Piotr Polejowski wystawił tu dzwonnicę, a bratu
Piotra, Maciejowi Polejowskiemu, przypisuje się zasadniczą część zna-
74