DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.31449#0110
PODKAMIEŃ
Podkamień leży na styku historycznych granic Rusi Czerwonej,
Wołynia i Podola. Miasteczko położone jest u stóp niemal 400-me-
trowej Góry Różańcowej, na której szczycie wznosi się wyniosła syl-
weta kościoła i klasztoru Dominikanów. Wczesna historia Podkamie-
nia obfituje w wątki tajemnicze i legendarne. Okolica miała być
ośrodkiem kultów pogańskich, których resztki przetrwały podobno aż
do w. XVII. Sama przyroda wyróżnia się tu swym dramatyzmem i nie-
zwykłością. Czy trudno się dziwić, że olbrzymia, samotna skała opo-
dal klasztoru Dominikanów została nazwana „Diabelskim Kamieniem”?
Klasztorna tradycja mówi, że do Podkamienia dotarła już w XIII w.
dominikańska misja św. Jacka Odrowąża, a w r. 1245 dwunastu braci
wraz z przeorem Urbanem poniosło tu męczeńską śmierć z rąk Ta-
tarów. Nieco lepiej udokumentowana, choć nieuchwytna w strukturze
architektonicznej zabytku, jest druga fundacja klasztoru w r. 1464.
I tym razem kres jej istnieniu położył najazd tatarski w r. 1519.
Na przełomie w. XVI i XVII na wzgórzu podkamienieckim obok
ruin zamku istniała, jak się wydaje, drewniana kaplica mieszcząca
obraz Matki Boskiej, który stał się przedmiotem szczególnego kultu.
Pamiątką po objawieniu się Matki Boskiej był ślad jej stóp odbity na
skale, obudowany z czasem osobną kaplicą. Istnieją różne przekazy
na temat pochodzenia i wieku obrazu podkamienieckiego. Według
najbardziej prawdopodobnej wersji został on po prostu zakupiony
w r. 1598 we Lwowie przez szlachcica Aleksandra Paczyńskiego, które-
go córka doznała cudownego uzdrowienia. Z całą pewnością można
za to stwierdzić, że malowidło jest kopią wizerunku z bazyliki Santa
Maria Maggiore w Rzymie, zwanego Matką Boską Śnieżną - Salus po-
puli romani, który i w Polsce cieszył się ogromną popularnością. Na
początku w. XVII właściciel Podkamienia Baltazar Cetner sprowadził
tu dominikanów. Budowę kościoła i klasztoru rozpoczęto w r. 1612.
W jesieni r. 1648 Podkamień zajęły wojska Bohdana Chmielnic-
kiego, większość zakonników wraz z obrazem znalazła jednak schro-
nienie w twierdzy w Brodach. W następnych dziesięcioleciach wciąż
gnębiły klasztor najazdy tatarskie. W tych warunkach, pomimo sławy
106
Podkamień leży na styku historycznych granic Rusi Czerwonej,
Wołynia i Podola. Miasteczko położone jest u stóp niemal 400-me-
trowej Góry Różańcowej, na której szczycie wznosi się wyniosła syl-
weta kościoła i klasztoru Dominikanów. Wczesna historia Podkamie-
nia obfituje w wątki tajemnicze i legendarne. Okolica miała być
ośrodkiem kultów pogańskich, których resztki przetrwały podobno aż
do w. XVII. Sama przyroda wyróżnia się tu swym dramatyzmem i nie-
zwykłością. Czy trudno się dziwić, że olbrzymia, samotna skała opo-
dal klasztoru Dominikanów została nazwana „Diabelskim Kamieniem”?
Klasztorna tradycja mówi, że do Podkamienia dotarła już w XIII w.
dominikańska misja św. Jacka Odrowąża, a w r. 1245 dwunastu braci
wraz z przeorem Urbanem poniosło tu męczeńską śmierć z rąk Ta-
tarów. Nieco lepiej udokumentowana, choć nieuchwytna w strukturze
architektonicznej zabytku, jest druga fundacja klasztoru w r. 1464.
I tym razem kres jej istnieniu położył najazd tatarski w r. 1519.
Na przełomie w. XVI i XVII na wzgórzu podkamienieckim obok
ruin zamku istniała, jak się wydaje, drewniana kaplica mieszcząca
obraz Matki Boskiej, który stał się przedmiotem szczególnego kultu.
Pamiątką po objawieniu się Matki Boskiej był ślad jej stóp odbity na
skale, obudowany z czasem osobną kaplicą. Istnieją różne przekazy
na temat pochodzenia i wieku obrazu podkamienieckiego. Według
najbardziej prawdopodobnej wersji został on po prostu zakupiony
w r. 1598 we Lwowie przez szlachcica Aleksandra Paczyńskiego, które-
go córka doznała cudownego uzdrowienia. Z całą pewnością można
za to stwierdzić, że malowidło jest kopią wizerunku z bazyliki Santa
Maria Maggiore w Rzymie, zwanego Matką Boską Śnieżną - Salus po-
puli romani, który i w Polsce cieszył się ogromną popularnością. Na
początku w. XVII właściciel Podkamienia Baltazar Cetner sprowadził
tu dominikanów. Budowę kościoła i klasztoru rozpoczęto w r. 1612.
W jesieni r. 1648 Podkamień zajęły wojska Bohdana Chmielnic-
kiego, większość zakonników wraz z obrazem znalazła jednak schro-
nienie w twierdzy w Brodach. W następnych dziesięcioleciach wciąż
gnębiły klasztor najazdy tatarskie. W tych warunkach, pomimo sławy
106