DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.31449#0136
TREMBOWLA
Trembowla należy do najstarszych i najważniejszych ośrodków
miejskich Podola. Położona jest w pięknej, silnie pofałdowanej oko-
licy, w dolinie rzeki Gniezny, w pobliżu jej ujścia do Seretu. Drogi
rozchodzące się gwieździście z miasta prowadzą na północ do Tar-
nopola, na południe do Czortkowa i dalej do Kamieńca, na wschód
do Kopyczyniec i Husiatyna, na zachód do Brzeżan i Podhajec. Na-
zwa miasta (po ukraińsku Terebowla) wskazuje, że osada powstała na
miejscu wytrzebionego lasu. Pod koniec w. XI Trembowla była stoli-
cą księstwa ruskiego pod władzą jednej z gałęzi dynastii Rurykowiczów,
a następnie weszła w skład księstwa halickiego. Średniowieczne dzie-
je tej części Rusi pełne są walk i intryg pomiędzy licznymi członka-
mi rozrodzonej dynastii. W r. 1241 cały kraj został straszliwie zniszczo-
ny przez najazd Tatarów i na sto lat dostał się pod ich zwierzchność.
W r. 1341 Trembowla wymieniana jest wśród grodów ruskich zajętych
przez Kazimierza Wielkiego, który wzniósł tam nowy, drewniany za-
mek. Trembowla była ośrodkiem tzw. włości, a z czasem powiatu.
Mieścił się tu sąd grodzki, którego zachowane w lwowskim archiwum
księgi są przebogatym źródłem do dziejów miasta i okolicy.
W r. 1389 Władysław Jagiełło nadał Trembowli prawo magdebur-
skie, co stanowiło początek nowej fazy rozwoju miasta o charakterze
zachodnioeuropejskim. Na początku w. XV powstało tzw. nowe mia-
sto, które dało nazwę dzielnicy Trembowli istniejącej do XX w. W XV
i XVI w. Trembowla, położona na tzw. szlaku kuczmańskim była wie-
lokrotnie atakowana i niszczona przez Tatarów. Z plagą tą nie mógł
się uporać nawet Bernard Pretficz, najsławniejszy z kresowych zagoń-
czyków XVI w., sprawujący urząd starosty trembowelskiego. Królowie
starali się ułatwić odbudowę miasta, wielokrotnie zwalniając jego
mieszkańców od podatków. Z dokumentów wydanych przez Stefana
Batorego dowiadujemy się, że w Trembowli działały cechy rzemieśl-
nicze. Ten sam król zniósł w r. 1578 początkowy zakaz osiedlania się
w mieście Żydów i prowadzenia przez nich handlu.
W r. 1594 Trembowla została ponownie zniszczona, tym razem
przez Kozaków Semena Nalewajki. Wciąż powtarzały się też najazdy
tatarskie. Częściową przynajmniej ochronę przed nimi miał zapewnić
132
Trembowla należy do najstarszych i najważniejszych ośrodków
miejskich Podola. Położona jest w pięknej, silnie pofałdowanej oko-
licy, w dolinie rzeki Gniezny, w pobliżu jej ujścia do Seretu. Drogi
rozchodzące się gwieździście z miasta prowadzą na północ do Tar-
nopola, na południe do Czortkowa i dalej do Kamieńca, na wschód
do Kopyczyniec i Husiatyna, na zachód do Brzeżan i Podhajec. Na-
zwa miasta (po ukraińsku Terebowla) wskazuje, że osada powstała na
miejscu wytrzebionego lasu. Pod koniec w. XI Trembowla była stoli-
cą księstwa ruskiego pod władzą jednej z gałęzi dynastii Rurykowiczów,
a następnie weszła w skład księstwa halickiego. Średniowieczne dzie-
je tej części Rusi pełne są walk i intryg pomiędzy licznymi członka-
mi rozrodzonej dynastii. W r. 1241 cały kraj został straszliwie zniszczo-
ny przez najazd Tatarów i na sto lat dostał się pod ich zwierzchność.
W r. 1341 Trembowla wymieniana jest wśród grodów ruskich zajętych
przez Kazimierza Wielkiego, który wzniósł tam nowy, drewniany za-
mek. Trembowla była ośrodkiem tzw. włości, a z czasem powiatu.
Mieścił się tu sąd grodzki, którego zachowane w lwowskim archiwum
księgi są przebogatym źródłem do dziejów miasta i okolicy.
W r. 1389 Władysław Jagiełło nadał Trembowli prawo magdebur-
skie, co stanowiło początek nowej fazy rozwoju miasta o charakterze
zachodnioeuropejskim. Na początku w. XV powstało tzw. nowe mia-
sto, które dało nazwę dzielnicy Trembowli istniejącej do XX w. W XV
i XVI w. Trembowla, położona na tzw. szlaku kuczmańskim była wie-
lokrotnie atakowana i niszczona przez Tatarów. Z plagą tą nie mógł
się uporać nawet Bernard Pretficz, najsławniejszy z kresowych zagoń-
czyków XVI w., sprawujący urząd starosty trembowelskiego. Królowie
starali się ułatwić odbudowę miasta, wielokrotnie zwalniając jego
mieszkańców od podatków. Z dokumentów wydanych przez Stefana
Batorego dowiadujemy się, że w Trembowli działały cechy rzemieśl-
nicze. Ten sam król zniósł w r. 1578 początkowy zakaz osiedlania się
w mieście Żydów i prowadzenia przez nich handlu.
W r. 1594 Trembowla została ponownie zniszczona, tym razem
przez Kozaków Semena Nalewajki. Wciąż powtarzały się też najazdy
tatarskie. Częściową przynajmniej ochronę przed nimi miał zapewnić
132