Ostrowski, Jan K.: Kresy: bliskie i dalekie (Kraków, 1998)

Lubię omszone głazy starego zamczyska,
Malowniczo o lasy i skały oparte,
Rycerskich Jazłowieckich wojenne siedliska,
Jeśli nie łez, to przecie słodkich dumań warte.
Od wielu to już wieków niespożyte głazy
Oczekujecie niemo powrotu hetmana?
Czekajcie! Jazłowiecki wydaje rozkazy,
Czekajcie! bitwa dotąd jeszcze nie wydana.
W pewnym oddaleniu od zamku, na przeciwległym stoku doliny
stoją ruiny kościoła parafialnego, wzniesionego w 2. połowie w. XVI,
ale jeszcze w formach gotyckich. Stan tego zabytku, który do końca
II wojny światowej funkcjonował jako świątynia miejscowej ludności
katolickiej, jest szczególnie dramatycznym świadectwem ostatnich dzie-
sięcioleci. Nie ma nawet śladu po nagrobku Mikołaja Gomółki, naj-
ważniejszej pamiątce kościoła, o której wspominają wszystkie dawne
opisy i przewodniki.
Trzeci ważny punkt urbanistyki dawnego Jazłowca to kościół or-
miański, niemal współczesny katolickiemu i powiązany z nim wielo-
ma analogiami stylistycznymi. Gmina ormiańska w Jazłowcu przez
kilka stuleci należała do najliczniejszych i najbogatszych w Rzeczypo-
spolitej. Ormianie byli łącznikami Rzeczypospolitej ze Wschodem.
Ormiańscy kupcy zaopatrywali kraj w cenione wschodnie towary, prze-


25. Jazłowiec, kościół parafialny

51