Ostrowski, Jan K.: Kresy: bliskie i dalekie (Kraków, 1998)

tu, sięgającego 33,5 m wysokości. Po odzyskaniu Kamieńca przez
Rzeczpospolitą, katedra i inne kościoły powróciły do swych pierwot-
nych funkcji. Zgodnie z umową zawartą z Turkami nie usunięto
minaretu ani nawet wieńczącego go półksiężyca. Ten ostatni zamie-
niono jednak na znak maryjny, ustawiając na nim drewnianą figurkę
Matki Boskiej, którą w r. 1756 zastąpiono nową, wykutą ze złoconej
miedzi, istniejącą do dziś. W ten sposób symbol nałożył się na sym-
bol. Puste wnętrze katedry wymagało nowego wyposażenia, toteż obec-
nie dominuje w nim barok. W połowie w. XVIII została wykonana
nowa fasada, być może według projektu Jana de Witte, komendanta
twierdzy kamienieckiej i jednego z najwybitniejszych architektów
Rzeczypospolitej w dobie późnego baroku. Późnobarokowe formy
otrzymała wówczas także XVII-wieczna dzwonnica.
W drugiej połowie w. XIX diecezja kamieniecka została zlikwido-
wana przez władze carskie, a jej zarząd przekazano biskupom łuckim
i żytomierskim. Odrodziła się na krótko w r. 1918, by ponownie ulec
likwidacji przez władze sowieckie. W r. 1930 katedrę przekształcono
w muzeum-rezerwat architektoniczny, a następnie w muzeum ateizmu.
Paradoksalnie, ta właśnie funkcja ochroniła zabytek przed dewastacją
i przyczyniła się do przetrwania jego wyposażenia w stosunkowo do-
brym stanie. Katedra ma do dziś XVIII-wieczny ołtarz, stalle i tron


61

30. Kamieniec Podolski, fasada
katedry z minaretem tureckim